ویژه نامه

• بهسازی عرصه همگانی در بافت تاریخی

  بافت‌های تاریخی به محدوده‌هایی از شهر اطلاق می‌شوند که منعکس کننده ارزش‌های فرهنگی - تاریخی شهر بوده، از تعامل انسان و محیط پیرامون در طول تاریخ شکل گرفته و دربردارنده ثروت‌های فرهنگی، میراث تاریخی - معنوی و طبیعی شهر هستند. این محدوده‌ها در حال حاضر به دلیل گسترش ناموزون و شتاب زده شهرها، نقش و کارکرد اصلی خود را از دست داده، با افت منزلت اجتماعی - مکانی و اقتصادی روبه‌رو شده و با مسائلی چون فقر شهری، بحران هویت و تاب‌آوری پایین، دست و پنجه نرم می‌کنند. بهسازی این محدوده‌ها، فرآیندی بطئی و یکپارچه است که باید با اتکا بر مشارکت سازمان‌های ذیربط و با استفاده از برنامه‌های جامع و مستمر به پیش رود.

• سند باز زنده‏ سازی محدوده‏ های تاریخی- فرهنگی

  محدوده ‏های تاریخی- فرهنگی شهرها گنجینه‏ای از میراث ملموس و ناملموس تاریخ سرزمین شان را در خود پروراند‏ه اند؛ منظومه ‏های طبیعی و انسان‏ساخت که ایرانیان از گذشته‏های دور شهر را به آنها می‏شناختند و محترم می‏داشتند. این گنجینه‏ای که با نبود یک نگاه جامع و مسئولانه، مدیریت یکپارچه، منسجم و کارآمد، به فراموشی سپرده خواهد شد. بی‏توجهی به ارزش‏های تاریخی- فرهنگی در طرح‏های توسعه شهری، برنامه‏ریزی و تصمیمات مقطعی، متناقض و چندگانه نهادهای مسئول در مقیاس شهر، منطقه و سرزمین، این محدوده‏ها را با مشکلات اساسی مواجه کرده که ریشه اصلی آن درک نادرست مفهوم میراث شهری است.

• جریانی فرهنگی د‏ر مقیاس ملی

  دکتر منا عرفانیان سلیم
  مدیر کل دفتر مطالعات و امور ترویجی
  امروز، در فرایند توسعه و دگردیسی شتابان شهرها مفهوم کیفیت به حلقه ای مفقوده در همه وجوه زندگی شهری بدل شده است . شهرهای ایران نیز، در دوران معاصر به سبب درگیر شدن با مسایل برآمده از مدرن‌گرایی، ازدست دادن ارزش‌های کیفی خود را با شتابی محسوس و غیرقابل انکاردر حال تجربه اند. مروری بر فرایند‌های شکل گیری و برنامه ریزی محدوده های شهری و کنشگران تأثیرگذار بر کیفیت زیست شهری حاکی از غلبه رویکردها و ارزیابی های کمی در همه سطوح است.

• برگزاری نشست های ایرانشهر در خانه گفتمان شهر و معماری

  

  امروزه شهرنشینی با مسائل و چالشهای بنیادینی چون قابل زندگی بودن(Livability) کلانشهرها ، جابجایی و پویایی شهری (Mobility) ، جابه جایی درون و بین شهری (Intra and Intercity Movement) و کالایی شدن (Commodification) روبرو است. رویارویی با این مسائل راه حلی فراتر از چاره جویی های مقطعی را می طلبد. رویکرد جدید در اندیشه شهری با عنوان "بازخوانی اندیشه ایرانشهر در روزگار معاصر" ، مشتمل بر سه بخش"بازتعریف هویتی"، "بازتعریف فرایندی"، و "بازتعریف ساختاری" است که به ترتیب هر یک به توصیف ایرانشهر و ایرانی معاصر، حکمروایی شایسته در سطوح ملی و محلی بر مبنای پذیرش حق شهروندی، و پذیرش مقیاس اجتماعات محلی در کنار مقیاس یگانه ملی می پردازد.

• مرمت و استفاده مجدد از ابنیه ارزشمند

  بناهای تاریخی ارزشمند واقع در بافت‌های تاریخی شهرها را که کالبد و کارکرد هر یک از آنها در حیات شهری مردمان در زمان‌های مختلف، به آنها چهره‌ای متمایز بخشیده است، می‌توان حافظه شهر تلقی کرد؛ حافظه‌ای که باید به آن پرداخت. بازگرداندن این ابنیه ارزشمند به شهر، مستلزم استفاده مجدد و متناسب با شخصیت آنهاست که در طول سالهای متمادی، شکل گرفته است. آنچه اهمیت دارد جریانی است که با جان گرفتن دوباره این بناها، زندگی گذشته شهر را به زندگی حال پیوند می‌زند و تداوم حضور اثرگذار این بناها را ضمانت می‌کند. .

• نوسازی تک بنا یا مجموعه مسکونی

  ساخت بناهای جدید در بافت‌های هدف بازآفرینی شهری، به مفهوم استفاده مجدد از زمین در جهت ارتقای سکونت است که بنابر شرایط و مقتضیات هر یک از این بافت‌ها، تابع اصول متفاوتی است. این اصول متفاوت در الگوهای طراحی و مصالح مستعمل در ساختمان‌های نوساز، علاوه بر پاسخ‌دهی به نیازهای فعالیت جاری در آن، باید نمود عینی تناسب خلاقانه با زمینه کالبدی، اجتماعی و زیست‌محیطی بنا باشند. این مجموعه‌های جدید می‌توانند طی فرآیندی مستمر، با اشاعه الگوهای مناسب‌تر زندگی، ذائقه کیفی مردم را تغییر داده و با ارتقای سطح آگاهی آنان، به شکل‌گیری یک جریان مطالبه کیفیت از زندگی در شهر کمک کند.

• توسعه و ارتقای کیفیت فضاهای شهری

  مهندس سمانه خبیری
  کارشناس دفتر مطالعات کاربردی و امور ترویجی
  رشد فزاینده شهرنشینی در دنیا فارغ از فرصت‏‏های توسعه که پیش روی جوامع نهاده است آن‏ها را با چالش‏های عدیده‏ای در حوزه های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی از قبیل فقر شهری، نابرابری‏های فضایی-کارکردی، کمبودهای خدماتی و زیرساختی، بحران هویت، آلودگی‏های محیطی و تهدید منابع زیست محیطی مواجه کرده است. بنا بر گزارش سازمان ملل، برای اولین بار در تاریخ بشر است که بیشتر جمعیت جهان شهرنشین هستند. در سال ۲۰۱۴ ، ۵۴ درصد ازجمعیت جهان شهرنشین بودند و بر اساس تخمین سازمان ملل، سهم شهرنشینی در سال ۲۰۵۰ به ۶۶ درصد افزایش خواهد یافت.

• جایزه ملی بهترین تجربه به سازی و نوسازی شهری

  شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، در راستای نهادینه کردن مفهوم کیفیت در حیات مطلوب شهری و نیل به اهداف بازآفرینی شهری پایدار، اقدام به برگزاری برنامه فرهنگی «جستار کیفیت در تجربه های بازآفرینی شهری در چارچوب اندیشه ایرانشهر» کرده است که در دو بخش اصلی و جنبی به بررسی تجربیات عملی، نظری و هنری در زمینه بازآفرینی شهری می پردازد. هدف کلیدی در بخش اصلی این رویداد با عنوان «جایزه ملی بهترین تجربه بهسازی و نوسازی شهری»، شناسایی و تقدیر از تجربه های بازآفرینی شهری موفقی است که توانسته اند در ارتقای کیفیت زندگی مردم نقش قابل ملاحظه و کارآمدی ایفا کنند.

• بازخوانی اندیشه ایران شهری در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهری

  در دوران معاصرایران و در جریان نو شدن، متاسفانه قادر نبوده ایم اندیشه نوسازی شهری را با تغییر سبک زندگی ، سبک معیشتی و ساز و کار های اقتصادی-اجتماعی یکسان و همراه سازیم. در این مسیر موضوعات بسیار مهمی چون کیفیت، همواره به شدت تقلیل یافته اند. در واقع در ایران، ناهمزمانی ، موجب فرسایش تدریجی و تخریب بافت های تاریخی شده است تا آنجا که امروز به غلط انگاره فرسودگی را به این بافت ها نسبت داده و براین اساس خود را مجاز به تخریب بیش از پیش دانسته ایم. ناهنجاری بافت های شهری که امروز شاهد آن هستیم، فرایندی تدریجی و برآمده از عمل نسل ها نیست، بلکه نوعی ویرانگری متعلق به شاید یک نسل و حاصل از عدم تطابق جریان نوسازی اقتصادی و نوسازی فرهنگی- اجتماعی در بافت‌های تاریخی، میانی ، و سکونتگاههای غیر رسمی است .

• برگزیدگان مسابقه عکاسی «جست‌وجوی کیفیت در شهر از دریچه تصویر»

  مسابقه عکاسی جستجوی کیفیت در شهر از دریچه تصویر به عنوان بخش جانبی رویداد جستار کیفیت در تجربه‏های بازآفرینی شهری، سعی دارد در فرایندی مستمر و با تمرکز بر ارزش‏ها و کیفیت‏های مطلوب کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجود در بافت‏های هدف بازآفرینی شهری، از یک سو در حوزه تخصصی، بر رویکردی متفاوت در مواجهه با این بافت‏ها تاکید نماید و از سوی دیگر در حوزه عمومی حساسیت‏های شهروندان را نسبت به کیفیت‏های پیش گفته در این محدوده‏ها افزایش دهد. در همین راستا تلاش شد تا مصادیق کیفیت مطلوب در دو حوزه«ارزش‏ها و مطلوبیت‏های کیفی موجود در حیات شهری» و «ارزش‏ها و مطلوبیت‏های کیفی ناشی از اقدامات تخصصی به عمل آمده در برنامه‏های بازآفرینی شهری» براساس فراخوان این برنامه، در آثار شرکت کنندگان بررسی شود.

• ساماندهی سکونتگاه غیررسمی

  سکونتگاه‌های غیررسمی به محدوده‌ها و محله‌هایی اطلاق می‌شود که به دلیل توسعه نامتوازن و گسترش شتاب زده شهرها در دهه‌های اخیر، در داخل یا خارج از محدوده شهرها شکل گرفته‌اند. اگرچه این محدوده‌ها با چالش‌های عدیده‌ای چون فقر شهری (فقر درآمدی - آموزشی ساکنان، فقر زیرساخت، خدمات و امکانات)، بحران هویت ناشی از ساخت و سازهای غیرمجاز و خارج از استاندارد و تاب‌آوری پایین در مواجهه با بحران‌های طبیعی روبه‌رو هستند، ولی از پتانسیل‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بهره‌مندند؛ فرصت‌های فراموش شده‌ای که می‌توان با اتخاذ رویکردهای مدیریتی مبتنی بر مشارکت موثر میان سازمانی، تقویت سرمایه‌ها و پیوندهای اجتماعی ساکنان، ارتقای یادگیری متقابل در فرآیند ارتباط دانش محلی و دانش کارشناسی، تبیین برنامه‌های خلاقانه اقتصادی در تامین منابع مالی و رونق کسب و کار و .

• طرح ‏های بازآفرینی شهری؛ به سوی یک دستور کار شهری جدید

  

  دکترمحمدسعید ایزدی
  معاون وزیر و مدیر عامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران
  تحول وگسترش فزاینده شهرنشینی در آغاز قرن بیستم و بسط دامنۀ مسائل وچالش‏های ناشی از آن، ضرورت هدایت نظام‏مند رشد شهرها که سیستم‏هایی پیچیده و پویا از جریان‏های فضاییِ اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هستند را در قالب توسعه دانش و عمل برنامه‏ریزی شهری مطرح نمود. از آن زمان تا کنون برنامه‏ها و طرح‏های توسعه شهری در جهان، در روندی تحولی و تحت تاثیر تغییرات جهانی، با هدف تنظیم و هدایت فرایند رشد شهرها در دست‏یابی به اهداف توسعه پایدار، تحت پارادایم‏ها و انگار‏ه‏هایی متفاوت تهیه و به اجرا رسیده‏اند.

• تغییر نگرش تصمیم گیران به سوی کیفیت در حیات شهری

  با ارزیابی و پایش دوره اول رویداد و پس از انجام مطالعات میدانی و بررسی اقدامات در شهرهای مختلف، مشخص شد در‏ هم‏تنیدگی ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‏محیطی اقدامات بازآفرینی شهری و کمبود مستندات از وضعیت قبل و حین اقدام، به اندازه‏ای است که در بعضی موارد کار ارزیابی را ناممکن یا بسیار دشوار می‏سازد و ضرورت دارد تا زمان دست‏یابی به یک چارچوب ارزیابی جامع از طریق تبادل نظر و تجربه، حوزه موضوعی ـ موضعی برنامه‏ها به صورت دقیق‏تری تعریف شود. علاوه بر این پیشنهاد شد در سال دوم، اقدامات در مقیاس شهر نیز به تدریج در کنار اقدامات در مقیاس محله مورد بررسی قرار گیرند و سعی شود تمامی محدوده‏های هدف بازآفرینی شهری مخاطب رویداد باشند.