غربال نیمه‌تمام‌ها

در فهرست منتشر شده پروژه‌های نیمه‌تمام و جدید قابل‌ واگذاری به بخش خصوصی جزئیات کامل پروژه‌ها، اعم از میزان پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها، منابع موردنیاز برای اتمام طرح‌های نیمه تمام، شیوه مناسب برای واگذاری پروژه‌ها و... در نظر گرفته شده و با این شرایط می‌توان گفت فهرست تهیه شده مرجع دقیقی برای واگذاری این طرح‌ها به بخش خصوصی محسوب خواهد شد. شناسایی نزدیک به چهار هزار طرح نیمه تمام و جدید قابل واگذاری باتوجه به ماده ۲۷ قانون الحاق صورت گرفته و بر این اساس کارگروه تکمیل و بهره‌برداری پروژه‌های نیمه‌تمام دولتی اتاق ایران، با همکاری واحد امور بنگاه‌ها، شوراها و توسعه مشارکت‌های مردمی سازمان برنامه‌، فهرست پروژه‌های نیمه‌تمام و جدید قابل‌واگذاری در سطح ملی و استانی را تهیه کرده و در اختیار بخش خصوصی قرار داده است.

در فهرست جدید درکنار طرح‌های نیمه تمام شاهد درج طرح‌های جدید و طرح‌های تکمیل شده نیز هستیم. همچنین در شیوه قبلی کارفرمای پروژه، عمدتا با برگزاری مناقصه، پیمانکاری که قابلیت اجرای کار با قیمت پایین‌تر را داشت، انتخاب می‌کرد و پروژه با پول نفتی که در خزانه دولت بود، وارد فاز اجرایی می‌شد؛ اما از این به بعد این سیستم، جز در تعداد محدودی از پروژه‌ها، قابلیت واگذاری نخواهد داشت. از سوی دیگر در سیستم گذشته یا همان نظام پیمانکاری (اعم از پیمانکاری صرف یا EPC) منابع مورد نیاز پروژه از سوی کارفرما در اختیار پیمانکار قرار می‌گرفت، اما در واگذاری‌های جدید، نظام پیمانکاری با اضافه شدن فاینانس به آن به سیستم (EPCF) تبدیل شده و بخش‌خصوصی باید بتواند در تامین منابع پروژه‌ها از مسیر فاینانس نیز وارد شود.

به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، اکنون در فهرست ارائه‌شده از پروژه‌های نیمه‌تمام کشور، جزئیات ضروری پروژه‌ها، از عنوان پروژه، کاربری و دستگاه اجراکننده آن، میزان پیشرفت فیزیکی و اعتبار موردنیاز برای اتمام قید شده است، ضمن اینکه شیوه مناسب برای واگذاری هر پروژه نیز بنا به پیشنهاد کارشناسان همان حوزه در دستگاه اجرایی در این فهرست برای اغلب پروژه‌ها پیشنهاد شده است که البته بخش خصوصی می‌تواند آن را تغییر دهد.

از سوی دیگر در فهرست منتشر شده برای طرح‌هایی که در سطح ملی قرار می‌گیرند در کنار عنوان طرح و پروژه، استان‌هایی که این طرح‌ها و پروژه‌ها در آنها قرار دارند نیز درج شده و درصد پیشرفت فیزیکی طرح‌ها و برآورد هزینه نیز مدنظر قرار گرفته است؛ اما برای طرح‌هایی که در سطح استانی تعریف شده‌اند در کنار موارد مذکور روش‌های واگذاری نیز قید شده که در این خصوص می‌توان به «واگذاری به روش BOT»، «اجاره»، «فروش» «اجاره مدیریت‌ (نگهداری و بهره برداری یا پرداخت اجاره»، «سرمایه‌گذاری مشترک (براساس سهم الشرکه)، «(ساخت یا بازسازی، بهره‌برداری، پرداخت اجاره و انتقال) BOLT/  ROLT»، «واگذاری امتیاز/  بیع‌متقابل (تامین مالی، ساخت و بهره‌برداری از سوی طرف خصوصی به‌همراه حق استفاده از محصول پروژه)»، «انتقال مدیریت»،‌ «قرارداد اجاره (بیش از یک سال)»، «واگذاری مدیریت»، «روش جدید»، «فروش به شرط تملیک»، «اجاره، ساخت و بهره‌برداری»، «واگذاری مدیریت (مدیریت نگهداری و بهره‌برداری بدون پرداخت اجاره)» و... اشاره کرد.

(B.O.T)(یا ساخت، بهره برداری و انتقال واگذاری) به قراردادهایی گفته می‌شود که در آن شرکت یا شرکت‌هایی در قبال امتیازاتی، اقدام به اجرای پروژه‌های سنگین (به لحاظ مالی) کرده، مدت محدودی از پروژه اجرا شده، منتفع شده و سپس پروژه را به‌طوری که امکان فعالیت کامل را داشته باشد، بلاعوض به طرف دیگر که - عموما دولت یا شرکت‌های وابسته به دولت است انتقال می‌دهند.

به گفته کارشناس واگذاری پروژه‌های نیمه‌تمام دولتی اتاق ایران، روش‌های پیشنهادی، شیوه‌هایی است که به نظر می‌رسد بخش خصوصی بهتر می‌تواند در چارچوب آنها پروژه‌های نیمه‌تمام را فاینانس و اجرا کند، اما این روش‌ها فقط در حد پیشنهاد است و بخش خصوصی می‌تواند پس از مطالعات کارشناسی، روش‌های دیگری را انتخاب کند.

چگونگی تهیه فهرست

درخصوص چگونگی تهیه فهرست جدید طرح نیمه تمام، نیما امینیان با بیان اینکه برای ایجاد تغییر در هر سیستمی نمی‌توان به‌صورت انتحاری وارد عمل شد، گفت: دولت بر اساس ماده (۲۷) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و بند الف تبصره ۱۹ قانون بودجه ۹۶ کشور، تسهیلاتی را برای سیستم‌های واگذاری در نظر گرفته است که بر اساس آن پیمانکار برای هر پروژه باید حداقل ۲۰ درصد آورده داشته باشد و دولت نیز ۲۵درصد از منابع مورد نیاز اجرای آن را به‌صورت تسهیلات بدون سود به بانک، پرداخت می‌کند تا بانک‌ها بتوانند با نرخ سود پایین‌تری در مورد فاینانس و تامین مالی پروژه، پیشنهاد بهتری را به سرمایه‌گذار ارائه کنند.

امینیان می‌گوید: مهم‌ترین موضوع این بود که پروژه‌های نیمه‌تمام موجود در سطح کشور با الگوی واگذاری طبق ماده ۲۷ شناسایی شود، بر این اساس کارگروه تکمیل و بهره‌برداری پروژه‌های نیمه‌تمام دولتی اتاق ایران، لیست پروژه‌های نیمه‌تمام و جدید قابل‌واگذاری در سطح ملی و استانی را تهیه کرده و در اختیار بخش خصوصی قرار داده است.

به گفته وی در این فرآیند، سازمان برنامه‌و بودجه از دستگاه‌های اجرایی مختلف خواسته تا پروژه‌های نیمه‌تمام یا جدید را اعلام کنند و این اطلاعات در کارگروهی که به همین منظور در اتاق ایران شکل گرفته غربال شده و اطلاعات آن تا حد ممکن به شیوه‌ای تنظیم شده که بتواند به پیمانکاران بخش خصوصی برای گرفتن این پروژه‌ها کمک کند.

امینیان با اشاره به اینکه تاکنون اجرای پروژه‌ها از طریق مناقصه و با پایین‌ترین قیمت به بخش‌های غیردولتی سپرده می‌شدند، می‌افزاید: واگذاری‌های فعلی با مذاکره انجام می‌گیرد و از این طرق گزینه مناسب برای اجرای پروژه انتخاب می‌شود و حتی شرکت‌ها می‌توانند به‌صورت مشارکتی وارد کار شوند.