مشکلات بسیاری که در بازار کار ایران وجود دارد، در همه سالهای اخیر مبنای بررسیهای پژوهشگران اقتصادی بوده و منبعی جالب برای فهم روابط نیروی کار و کارفرما در ایران است. اقتصاددانان عموما در تفسیر وضعیت حاکم بر بازار کار ایران معتقدند، تعادلی که در این بازار شکل گرفته، تامینکننده منافع عده اندکی است و عدمرسیدگی به آن تعادل بلندمدت بازار کار را برهم خواهد زد. در این باره شواهد بسیار است؛ اما جالبترین مورد وضعیتی است که بر نرخ مشارکت نیروی کار حاکم است. در شرایطی که اغلب کشورهای مشابه اقتصاد ایران نرخهای مشارکت بالاتر از ۵۰درصد را در بازار خود گزارش میکنند، نرخ مشارکت نیروی کار در ایران در همه سالهای اخیر در محدوده ۴۰درصد درجا زده است. مقصر این داستان، نامعادله دستمزد و تورم است.
نوشآفرین خانزاده/ فارغالتحصیل کارشناسی ارشد اقتصاد از دانشگاه گوئلف کانادا
شاید شما هم این روزها اخباری را درباره کاهش نرخ بیکاری برای اولین بار بعد از دههها تجربه افزایش این شاخص شنیده باشید؛ آیا این اخبار میتواند قابل استناد باشد؟ بهتر است این سوال را جور دیگری مطرح کنم. آیا کاهش نرخ بیکاری بر افزایش رشد اقتصادی کشور هم تاثیری داشته و به بیانی دیگر در زندگی مردم جامعه قابل لمس بوده است؟ بهمنظور پاسخگویی به این سوال ابتدا خیلی کوتاه به تعریف نرخ بیکاری میپردازم. نرخ بیکاری یکی از شاخصهای مهم شناختهشده بازار کار و نشاندهنده استفاده ناکافی از نیروی کار عرضهشده است؛ یعنی نرخ بیکاری ناتوانی اقتصاد را در به وجود آوردن اشتغال برای افراد متقاضی، با وجود جستوجوی فعالانه آنها در جهت یافتن شغل نشان میدهد. در تعریف ارائهشده، آنچه از همه مهمتر است، همین جستوجوی فعالانه نیروی کار برای یافتن شغل مناسب است! برای محاسبه این نرخ، از نسبت افراد بیکار در جستوجوی کار به کل افراد فعال (شاغل+ در جستوجوی کار) استفاده میکنیم.
نرگس اکبرپور روشن/ عضو هیاتعلمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
امروزه تعیین حداقل دستمزد بهعنوان یک سیاست درآمدی برای حمایت از نیروی کار کمدرآمد در غالب کشورهای جهان مرسوم است. البته، روشهای بهکاررفته در کشورهای مختلف برای تعیین حداقل دستمزد متنوع است. فارغ از این بحث کلیدی که بسته به موقعیت و شرایط هر کشور چه روشی برای تعیین حداقل دستمزد مناسبتر است که موضوع نوشتار حاضر نیست، یک موضوع مهم سطحی است که حداقل دستمزد در آن تعیین میشود؛ زیرا حداقل دستمزد، مقدار عرضه و تقاضای نیروی کار را تحتتاثیر قرار میدهد. بنابراین تعیین سطح متوازن حداقل دستمزد حائز اهمیت فراوان است.