لیگ رایگان؛ آری یا نه؟

گروه ورزش: سونامی رایگان شدن؛ این تازه‌ترین پدیده‌ای است که مسابقات لیگ برتر باشگاه‌های کشور را تحت‌تاثیر قرار داده است. سال گذشته پرسپولیسی‌ها به ابتکار حسین هدایتی سه بازی تیم‌شان در مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا را رایگان اعلام کردند و در هر سه بازی با هجوم گسترده علاقه‌مندان به ورزشگاه مواجه شدند. اوضاع طوری بود که مثلا در بازی با النصر یا به‌خصوص الهلال، هزاران نفر پشت در ماندند و ناچار شدند به خانه برگردند. در آن زمان شور و اشتیاق به‌وجود آمده از سوی مردم باعث شد فرضیه‌هایی مثل کاهش قیمت بلیت مسابقات یا حذف بلیت‌فروشی الکترونیکی در استادیوم آزادی از سوی سازمان لیگ مطرح شود، اما در گذر زمان همه آنها به دست فراموشی سپرده شد.

فصل جدید لیگ برتر دوباره با آفت سکوهای خالی شروع شد. وضع چنان وخیم بود که حتی تیم صدرنشین استقلال و یا باشگاه محبوبی مثل تراکتورسازی هم نمی‌توانستند تماشاگر چندانی را روی سکو بکشانند. در همین بحبوحه دوباره پرسپولیسی‌ها وارد گود شدند و این‌بار با رایگان کردن ورودی طبقه دوم استادیوم آزادی، شگفتی همگان را برانگیختند. ابتدا در بازی با استقلال صنعتی خوزستان چیزی حدود ۵۰ هزار هوادار روی سکوها آمد و سپس این رقم در دو بازی بعدی با سپاهان و فولاد به ۷۵ و ۸۰ هزار نفر رسید. باورکردنی نبود، اما در زمستانی که سردی سکوها از سردی هوا سوزناک‌تر بود، ورزشگاه آزادی برای مسابقات پرسپولیس پر شد. بعدتر تعداد زیادی از دیگر باشگاه‌های لیگ برتری هم سیاست پرسپولیس را تقلید و بلیت ورزشگاه‌ها را مجانی کردند. آخرین باشگاه هم استقلال است؛ تیمی که از همین حالا خواهان مجانی شدن طبقه دوم ورزشگاه آزادی در بازی خانگی بعدی‌اش برابر گسترش فولاد شده است. همین ماجرا حالا به سرفصل بخش تازه‌ای از مباحثات در فوتبال ایران تبدیل شده است؛ جایی که خیلی‌ها رایگان شدن ورود به ورزشگاه را تایید می‌کنند و خیلی‌های دیگر به نکوهش این اتفاق می‌پردازند.

معمای مجهول درآمدزایی

سازمان لیگ از اتفاقی که در بازی‌های اخیر پرسپولیس رخ داده چندان بدش نیامده است. به هر حال متولی برگزاری رقابت‌ها خیلی راغب‌تر است که بازی در استادیوم‌های پر از جمعیت برگزار شود. مهدی تاج حتی به سایر باشگاه‌ها هم پیشنهاد داده که همین سیاست را در پیش بگیرند. کار سختی هم نیست البته؛ پرسپولیسی‌ها فقط با پرداخت ۲۰ میلیون تومان به ازای هر بازی، طبقه دوم ورزشگاه آزادی را رایگان می‌کنند که تازه این مبلغ هم از محل مطالبات معوق باشگاه نزد سازمان لیگ پرداخت می‌شود. به علاوه درآمد ناشی از بلیت‌فروشی باشگاه در طبقه اول هم به قوت خود باقی است. با این وجود برخی از کارشناسان و مدیران با مجانی شدن مسابقات مشکل دارند؛ از جمله سعید آذری، مدیرعامل ذوب‌آهن که دیروز به سایت کاپ گفته است: «در تمام دنیا یکی از مهم‌ترین منابع درآمدزایی برای فوتبال حضور تماشاگر در ورزشگاه است. مارکتینگی که بیش از هر چیز مدنظر باشگاه‌ها و سازمان‌های فوتبال است. سازمان لیگ به‌عنوان متولی برگزاری مسابقات اصلا نباید اجازه چنین کاری را صادر کند. مسابقه رایگان برگزار کردن درست برخلاف سیاست‌های روز اقتصاد در فوتبال است. من صددرصد با این موضوع مخالفم و حاضر نیستم حتی اگر فقط چهار نفر برای تماشای بازی تیم به ورزشگاه می‌آیند این کار را انجام بدهم.» این سخنان آذری در حالی مطرح می‌شود که همین باشگاه ذوب‌آهن، خرداد ماه امسال ۲۰۰ دستگاه اتوبوس برای انتقال هوادارانش از اصفهان به تهران در نظر گرفت تا آنها در بازی فینال جام حذفی برابر نفت تهران، از تیم گل‌محمدی حمایت کنند!

به‌طور کلی نمی‌توان از اینکه فروش بلیت باعث درآمدزایی باشگاه‌ها می‌شود چشم‌پوشی کرد، اما در این باب ملاحظاتی وجود دارد. مثلا باید دید برای مسابقاتی که در استادیوم آزادی برگزار می‌شوند و طبقه دوم‌شان هم رایگان نیست، چه تعداد جمعیت به سکوها مراجعه می‌کنند که حالا نگران از دست دادن‌شان باشیم؟ در همین فصل بارها دیده شده تعداد تماشاگران مسابقات پرسپولیس و استقلال در طبقه دوم آزادی آن‌قدر انگشت‌شمار بوده که با گذشت دقایقی از بازی، ماموران انتظامی آنها را به طبقه اول منتقل کرده‌اند. به علاوه حتی در مهم‌ترین لیگ‌ها و برای معتبرترین باشگاه‌های دنیا هم بلیت‌فروشی جزو ارکان اساسی درآمدزایی نیست. معمولا بین ۵۰ تا ۷۰ درصد هزینه‌های باشگاهداری با حق پخش تلویزیونی پوشش داده می‌شود و آیتم‌هایی مثل اسپانسر تیم و تبلیغات محیطی این نسبت را به ۹۰ درصد می‌رساند. آنچه باقی می‌ماند درآمدهای مربوط به بلیت‌فروشی یا فروش لباس و شال و یادبود و سایر اقلام هواداری است. با این تفاسیر باید سوال کرد آیا فوتبال ما توانسته بقیه ارکان درآمدزایی‌اش را احیا کند؟ آیا تیم‌های ایرانی در حال حاضر سهمی از پخش تلویزیونی دارند؟ آیا سازمان لیگ موفق شده ارقام موعود در زمینه تبلیغات محیطی را وصول کند؟ چطور می‌شود از این همه بدهکار دانه‌درشت به آسانی گذشت و فقط سوبسید دادن به تماشاگری را زیر سوال برد که قرار است در ارزان‌ترین بخش ورزشگاه مستقر شود؟ حالا بگذریم از اینکه اساسا سیاست‌های غلط سازمان لیگ در زمینه بلیت‌فروشی الکترونیکی هم سهم مهمی در کاهش تعداد تماشاگران ایفا کرد و باعث شد دوستان امروز برای جبران مافات، ناگزیر از رایگان کردن ورودی سکوها باشند.

آیا فقط بلیت مجانی کافی است؟

نکته مهم دیگری که نباید نادیده‌اش بگیریم آن است که تنها رایگان شدن بلیت ورزشگاه‌ها برای جذب تماشاگران کافی نیست و مولفه‌های دیگری همچون ارایه بازی‌های جذاب هم به این منظور لازم است. هفته گذشته دو تیم فولاد و تراکتورسازی تماشای مسابقات‌شان را مجانی کردند که در مجموع فقط ۱۱ هزار نفر برای دیدن این بازی‌ها راهی استادیوم شدند. جمعه این هفته هم استقلال صنعتی و سپاهان تماشای بازی‌های‌شان را برای عموم مجانی کردند، اما از هرکدام از این مسابقات به ترتیب ۵ و ۳ هزار نفر استقبال به‌عمل آوردند تا روشن شود نباید همه تحلیل‌ها را با ساز پرسپولیس و انبوه هوادارانش کوک کرد.