اجماع بر تقویت بورس کالا

گروه بورس کالا: جایگاه خاص صنعت پتروشیمی در اقتصاد کشور در کنار کاهش حجم تولید در این صنعت سیگنال مهمی است که در روزهای اخیر به جز بورس کالا، بورس اوراق بهادار را نیز تحت‌الشعاع قرار داده تا جایی که در بهترین روزهای بازار، این صنعت شرایط چندان مطلوبی در بازارهای مختلف ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش محسوس حجم تقاضا در بازار داخلی در کنار افت قیمت‌های جهانی و همچنین کاهش جذابیت صادرات، دلیل اصلی عقب‌نشینی این صنعت به شمار می‌رود. با توجه به این موارد توجه به بخش مصرف‌کننده محصولات این صنعت و دقیق‌تر؛ صنایع پایین‌دستی محصولات پتروشیمی می‌تواند به مثابه حلقه مفقوده تولید در این صنعت به شمار بیاید که البته از حال و روز مطلوبی برخوردار نیست. این موارد باعث شد فعالان صنعت پتروشیمی ایران صبح روز گذشته به منظور بررسی معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا در دفتر معاونت پژوهش‌های حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام گردهم آیند.

به گزارش «ایرنا» در این جلسه فعالان صنعت پتروشیمی کشور از جمله انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی، تشکل‌های مصرف‌کننده پایین‌دستی، مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیران شرکت بورس کالای ایران حضور داشتند. حسین ابوئی مهریزی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ابتدای این نشست ضمن اشاره به اینکه ایران دارای میادین مشترک نفتی با سایر کشورها است و برای استخراج مناسب از این میادین به منابع مالی نیاز داریم، گفت با توجه به شرایط به وجود آمده بین‌المللی، باید از سرمایه‌گذاری‌های خارجی استفاده کنیم. «امروز که دروازه‌های بازارهای ایران به روی سرمایه‌گذاران خارجی باز شده است، آنها از نرخ ارز و مکانیزم پوشش آن می‌پرسند که باید برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز هرچه سریع‌تر اقدام کرد.» ابوئی مهریزی با اشاره به اینکه بورس کالا مکانی است که با قیمت‌گذاری محصولات و ارائه خدمات، هزینه مبادلات را کاهش می‌دهد، گفت: مبادلات محصولات نفتی و پتروشیمی همواره با ساختاری رانتی و غیرشفاف همراه بوده است و در این زمینه باید منافع ملی دیده شود نه منافع عده‌ای خاص. باید با تقویت نظام مبتنی بر بازار، رانت و عدم شفافیت را به حداقل برسانیم و در این راستا دستورهای دولتی در روند معاملات بورس کالا باید کاهش یابد تا این بورس با کارآیی حداکثری در اقتصاد ملی پیش رود.


لزوم نظارت بر بازار پتروشیمی

در ادامه این نشست، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران با اشاره به ساختار غیرشفاف و ناکارآی عرضه محصولات پتروشیمی قبل از عرضه آن در بورس کالا گفت: با عرضه این محصولات در بورس کالا به سمت یک ساختار شفاف و نظارت‌پذیر و کشف قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا حرکت کرده‌ایم.وی افزود: از آنجا که بخش عمده‌ای از محصولات پتروشیمی توسط تولید‌کنندگان انگشت شمار تولید می‌شود، نیازمند نظارت بر نحوه عرضه و قیمت‌گذاری است تا امکان جهت‌دهی به روند معاملات و قیمت‌های این محصولات استراتژیک وجود نداشته باشد. نصرالله رضا‌زاده، رئیس اتحادیه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی نیز با اشاره به اثرهای مثبت عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا، ضمن ارائه آماری از افزایش تولید محصولات پتروشیمی ناشی از ساختار قیمت‌گذاری موثر در بورس کالا گفت: دخالت‌های وزارت صنعت باعث به هم خوردن تعادلات در عرضه و تقاضا شده است.

بهروز خدارحمی، دبیر کانون نهادهای سرمایه‌گذاری نیز در ادامه این نشست گفت: بورس کالا، محل شفافیت است و تمامی روند معاملات کالاهای مختلف در این بازار قابل رصد و پیگیری است.وی افزود: در اقتصاد ما بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی در ساختار غیرشفاف رشد یافته‌اند که این نبود شفافیت با استفاده از پتانسیل‌های بورس، قابلیت شفاف‌سازی دارند. خدارحمی تصریح کرد: بورس کالا از جهت قیمت‌گذاری و کشف قیمت، هم اکنون نقش مراجع قیمتی دنیا که به‌صورت روزانه در سطح جهانی کشف قیمت می‌کنند را در داخل ایران ایفا می‌کند که باید قدر این شفافیت آماری را دانست. محمد مروج حسینی، رئیس انجمن صنایع نساجی ایران اعلام کرد: ماده مصرفی صنایع نساجی را تولیدکنندگان محدودی تولید و عرضه می‌کنند و برای نظارت بر روند و حمایت از واحدهای تولیدی، باید از ساختار قیمت‌گذاری شفاف بورس کالا حمایت شود.


بورس می‌تواند مرجعی بین‌المللی شود

بیوک آقا صحاف امین، عضو انجمن صنایع پلیمری ایران ضمن ابراز تاسف از ادامه‌دار شدن پیگیری خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا گفت: آمارها نشان می‌دهد عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا، باعث تقویت تولید شده است به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران داخلی بر مبنای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس برنامه‌ریزی و واحدهای تولیدی ایجاد کرده‌اند. وی با بیان اینکه مخالف خارج شدن معاملات پتروشیمی از بورس است، گفت: رانت در صنعت پتروشیمی وجود دارد و در این بین باید با اصلاحاتی در روند معاملات بورس کالا، ساختار این بازار شفاف را حفظ کنیم. همچنین رابطه بین فروشنده و خریداران در بورس باید تقویت شود تا بتوانیم شرایط رقابتی محصولات را قدرت بخشیم.

صحاف امین با اشاره به اینکه فقط ۴۰ درصد خریداران سایت بهین یاب، ظرفیت و تولید واقعی دارند و این سامانه که متعلق به وزارت صنعت است، باید اصلاح شود، گفت: امروز باید در جهت افزایش صادرات نیز حرکت کنیم که می‌توان در بورس کالا، ساز‌و‌کارهایی برای تسهیل در صادرات ایجاد شود. به گفته عضو انجمن صنایع پلیمری ایران، تعاونی‌های پایین‌دستی که از بورس خرید می‌کنند نقش موثری در ساماندهی بازار داشته‌اند که این روند باید ادامه یابد.صحاف امین در پایان تاکید کرد: ما در زنجیره تولید محصولات، باید کل فعالان زنجیره را ببینیم. عرضه محصولات در بورس علاوه بر مزایای ذکر شده، باعث ایجاد شفافیت مالیاتی نیز می‌شود که در این زمینه به وزیر صنعت اعلام کرده‌ایم اگر معاملات پتروشیمی‌ها از بورس کالا بیرون برود، بازار به دست دلالان می‌افتد. ما می‌توانیم ساختار بورس را تبدیل به یک مرجع بین‌المللی کنیم، نه آنکه آن را تضعیف کنیم.


بازار تعامل بخش

رضا محتشمی‌پور، رئیس دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی از دیگر سخنرانان این نشست بود.وی گفت: بازار پتروشیمی بازار تعامل بخش دولتی و بخش خصوصی است که در رابطه با عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا، اجماع در دولت و سیاست‌گذاران این امر وجود دارد.رئیس دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی افزود: در زنجیره محصولات پتروشیمی در صنایع پایین‌دستی ظرفیت خوبی وجود دارد، اما بعضا در تهیه خوراک مشکل داریم که باید حل شود؛ برای مثال تحویل ندادن گاز به تنها تولید‌کننده جوش‌شیرین باعث تعطیلی این واحد شده یا فشار بر مصرف گاز باعث کاهش تولید محصولات پلی‌پروپیلن می‌شود.


سهامداران پتروشیمی، مدافع بورس کالا

امیرحسین ارضا، معاون سرمایه‌گذاری غدیر نیز گفت: شفافیت، ایجاد دسترسی و کشف قیمت سه رکن اصلی بورس کالای ایران به‌شمار می‌روند. وی به توسعه ابزارهای مالی در بورس کالا اشاره کرد و گفت: مبحث پوشش ریسک و تامین مالی از کارکردهای بورس کالاست که در قالب ابزارهای مالی تحقق می‌یابد. اگر در بازار فیزیکی محصولات را نداشته باشیم، نمی‌توانیم ساختار بازاری مبتنی بر پوشش ریسک و تامین مالی را فراهم کنیم. به گفته ارضا، بورس کالا یک نرم جهانی است و عرضه محصولات در بورس به دلیل وجود مزیت‌های فراوان باید تقویت شود. در ادامه محمدرضا کلامی‌بجستان، مدیرکل امور اقتصادی و سیاست‌های تجاری وزارت صنعت گفت: ما در دولت موظف هستیم از نظر بخش خصوصی استفاده کرده و از قاچاق جلوگیری کنیم. تا دی ماه سال 94 حدود 38 میلیون تن محصول پتروشیمی تولید شده که 50 درصد در داخل مصرف و 50 درصد صادر شده است. در این بین آزادسازی مبنای نرخ‌گذاری محصولات از ارز مبادله‌ای به نرخ ارز آزاد، باعث کاهش رانت در بازار پتروشیمی شده است. وی گفت: در مبحث استفاده از ظرفیت‌های بورس کالا، وزارت صنعت به دنبال خارج کردن محصولات از بورس نیست. مجتمع‌های تولیدی باید بتوانند برنامه ریزی تولید کنند و به گونه‌های مختلف محصولات خود را بفروشند و تصمیم بگیرند صادرات داشته باشند. فرزاد هیبتی از کارگزاران بورس کالا نیز درخصوص مباحث مطرح شده، اعلام کرد: ساختار گذشته مبادلات محصولات پتروشیمی بسیار ناکارآمد بود که امروز عمده آن مشکلات در بورس کالا حل شده است. وی افزود: ارتباط بین خریدار و فروشنده در بورس کالا وجود دارد و ساختار‌های قیمت‌گذاری برمبنای پرمیوم و قراردادهای بلند مدت هم در بورس فراهم است؛ پیشنهاد ما این است بورس کالا به حوزه قیمت‌گذاری گاز هم وارد شود. همایون دارابی از کارشناسان بازار سرمایه نیز در این نشست گفت: دولت باید منافع بخش خصوصی و خود را در تعیین قیمت‌ها در نظر بگیرد، پیشنهاد این است که بورس‌های کالایی نقش رگلاتوری را در تنظیم روابط بین بخش خصوصی و دولتی داشته باشند و کالاها و مواد خام در بورس‌ها عرضه و معامله شوند. وی اظهار کرد: ورود کالاها به بورس می‌تواند وضعیت موجود را بهبود بخشد چراکه فعالیت‌ها در بورس کالا براساس قوانین و ضوابط مشخص و به‌صورت کاملا شفاف انجام می‌شود. قاسم محسنی، عضو هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار نیز با دفاع از عملکرد بورس کالا در سال‌های اخیر، گفت: ساز و کار و استفاده از قراردادهای فیوچرز در بورس کالا، روی کالاهای اصلی پتروشیمی به‌زودی راه‌اندازی و توسعه می‌یابد که این اقدام ریسک را در این صنعت کاهش می‌دهد. در پایان این جلسه نیز مسعود میرزایی‌برزی، مدیرعامل اتحادیه صنایع پایین‌دست پتروشیمی با اعلام اینکه عمده اتحادیه‌ها در این صنعت در سایه عرضه محصولات در بورس کالا شکل گرفته‌اند، گفت: اگر اشکالی در روند معاملات بورس کالا وجود دارد، اصلاح شود نه اینکه ساختار این بورس را با مزیت‌های فراوانی که برای صنعت پتروشیمی دارد، زیرسوال ببریم.