سناریوهای نفتی جهان در سال۹۵

عارفه مشایخی: سال ۹۴ در شرایطی به پایان رسید که بهای طلای سیاه با فراز و نشیب‌های بسیار همراه بود و سال جدید را نیز با وضعیتی نه چندان بهتر شروع کرد؛ به‌طوری‌که قیمت نفت پنج‌شنبه‌گذشته به ۳۷ دلار و ۸۶ سنت رسید که حکایت از نوسانات در حوالی ۴۰ دلار دارد. هیچ کس نمی‌داند سقوط قیمت نفت تا چه زمانی همچنان ادامه خواهد داشت. به عقیده کارشناسان قیمت نفت با کاهش‌های بیش از ۶۰ درصدی در ۲۰ ماه گذشته با یکی از پر‌فراز‌و‌نشیب‌ترین وضعیت‌های خود در ۱۱ سال گذشته مواجه بوده است.

بررسی برخی نظرات و دیدگاه‌ها درباره ‌پیش‌بینی قیمت نفت در سال جاری نشانگر این است که اگر شاخص‌های اقتصادی به آرامی رشد کنند، بازار نفت نیز به‌عنوان یک مولفه تاثیر‌پذیر حرکتی آرام را در پیش خواهد گرفت؛ در غیر این صورت انتظارات کاهشی بر بازار حکمفرما خواهد بود. با این حال تحلیلگران بر این عقیده‌اند که چشم انداز بازار نفت در سال جدید کمابیش مانند سال قبل خواهد بود. در ادامه به بررسی و نقل ‌پیش‌بینی‌های کارشناسان نفتی ایران، سازمان‌ها و موسسات مطرح از جمله آژانس بین‌المللی انرژی، اداره اطلاعات انرژی آمریکا و اوپک می‌پردازیم.دکتر مهدی عسلی (مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت): به عقیده دکتر عسلی قیمت نفت در سال جدید افزایش می‌یابد و در ۴ سال آینده مرز ۶۰ دلاری را لمس می‌کند. وی درخصوص رشد اقتصادی ایران با توجه به قیمت نفت به نقل از صندوق بین‌المللی پول گفت: طبق گزارش این صندوق حتی اگر قیمت نفت به ٣٠ دلار برسد رشد اقتصادی ایران ۵/ ۴ تا ٥ درصد خواهد بود. عسلی دلیل رشد اقتصادی ایران را دوبرابر شدن میزان صادرات نفت ایران و افزایش تدریجی قیمت نفت در سال آینده عنوان کرد و گفت: قیمت نفت در سال جاری بین ٣٥ تا ٥٠ دلار در نوسان خواهد بود ضمن اینکه نباید نگران کاهش درآمدهای نفتی ایران بود.

دکتر فریدون برکشلی،رئیس اسبق امور اوپک و مجامع وزارت نفت: به عقیده رئیس اسبق امور اوپک و مجامع وزارت نفت در مجموع در سال آینده مسیر حرکتی بهای نفت را چند عامل مهم تعیین می‌کند؛ توافق یا عدم توافق قطعی بین کشورهای عضو و غیرعضو اوپک از یک سو، پایبندی کشورهای عضو اوپک بر تصمیم خود به‌منظور تولید در ارقام ژانویه، شتاب بازگشت ایران به بازارهای جهانی در سال جاری و تولیدات نفت شیل همگی از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که بازار نفت را در سال جدید متأثر خواهند ساخت. به گفته دکتر فریدون برکشلی کشور ما در شرایط فعلی اگر بتواند یک میلیون بشکه نفت مازاد بر ارقام پیشین به بازار منتقل کند خواهد توانست حتی اثر قیمتی ناشی از کاهش بهای نفت را تا میزان قابل ‌توجهی حذف کرده و در شرایط مطلوب‌تری به نسبت عربستان قرار گیرد. وی افزود: کاهش قیمت نفت طی مدت یک و نیم سال گذشته حدود یک و نیم تریلیون دلار را از خزانه اوپک و دیگر تولیدکنندگان به کشورهای مصرف‌کننده منتقل کرده است و بیشتر این زیان متوجه عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و کمترین زیان متوجه ایران شده که صادرات محدودی دارد. به گفته وی احتمال نمی‌رود که شرایط بازار جهانی نفت تا پایان ٢٠١٦ بهبود قابل ملاحظه‌ای در قیمت نفت ایجاد کند.برکشلی افزود:‌در این بین در طرف تقاضا نیز در سال جاری میلادی (۹۵ شمسی) انتظار می‌رود به‌دلیل افزایش میزان تولید خودروهای جدید و همچنین به‌دلیل پایین بودن بهای انواع سوخت به‌خصوص بنزین که تقاضا برای خودروهای سبک را افزایش خواهد داد شاهد رشد تقاضا برای نفت خام باشیم که این مساله منجر به جذب مازاد عرضه در بازار خواهد شد. وی اضافه کرد: البته این موضوعات در کل به صورت یک مجموعه کامل باید دیده شود و تحلیل تک تک این موضوعات و بررسی اثر منفرد این عوامل نمی‌تواند تعیین‌کننده مسیر کلی بازار نفت باشد، با این حال انتظار و پیش‌بینی بر آن است که قیمت نفت در سال جاری شمسی که ۹ ماه از سال میلادی را در برمی گیرد، روندی باثبات البته با میل به قیمت‌های ۴۵ تا ۵۰ دلار باشد.

آژانس بین‌المللی انرژی: این آژانس در گزارش ماهانه خود آورده که تقاضای جهانی و قیمت نفت در سال ۲۰۱۶ افزایش می‌یابد و تقاضای طلای سیاه به ۹۵ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید. این در حالی است که این گزارش به مازاد عرضه در سال جدید اشاره می‌کند و عامل اصلی آن را افزایش ذخایر نفت کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی می‌داند. آژانس رقم دقیقی را برای قیمت نفت در سال جدید مشخص نکرده اما بر این باور است امسال همزمان با تاثیرگذاری کاهش قیمت نفت و کاهش سرمایه‌گذاری‌ها، رشد عرضه نفت تولیدکنندگان خارج از اوپک متوقف شود هرچند موضوع مازاد عرضه فعلی در نهایت همچنان به زیان بازار نفت رقم می‌خورد.سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت (اوپک):این سازمان در گزارش ماهانه خود چشم‌انداز طلای سیاه را تداوم روند گذشته اعلام کرد. این سازمان همچنین پیش‌بینی کرد که در سال جاری میزان تقاضای جهانی نفت رشد ۶/ ۰ درصدی را تجربه می‌کند. کارشناسان بر این باورند که برای بهبود روند قیمتی طلای سیاه اعضای این سازمان باید تولید خود را کاهش دهند و تا زمانی که این اتفاق نیفتد نمی‌توان به افزایش قیمت امیدوار بود و اگر این اتفاق بیفتد چشم‌انداز قیمتی نفت را می‌توان در محدوده ۶۰ تا ۷۰ دلاری پیش‌بینی کرد. به هر حال باید به این مساله توجه داشت که بازگشت ایران به بازارهای نفت و تخفیف‌های عربستان و به تبع آن روسیه افزایش قیمت را محدود خواهد کرد.گروه ‌پیش‌بینی پیرا: این گروه علمی تحقیقاتی هشدار داده که کاهش قیمت نفت می‌تواند زمینه افزایش تقاضا و به تبع قیمت و رسیدن آن به ۷۵ دلار را طی دو سال آینده فراهم کند. رئیس موسسه مودیز در سمینار سالانه این گروه پیش‌بینی کرد قیمت نفت تا پایان سال ۲۰۱۶ به ۷۰ دلار می‌رسد و در سال بعد بهای طلای سیاه بشکه‌ای ۷۵ دلار خواهد بود.

موسسه گلدمن ساکس: در این بین ‌پیش‌بینی‌های موسسه معتبر گلدمن ساکس حکایت از کاهش بهای نفت دارد. به عقیده کارشناسان این موسسه نفت در سال آینده نیز به ۴۵ دلار در هر بشکه می‌رسد و نمی‌توان انتظار داشت قیمت‌های بالایی را در پیش بگیرد. این موسسه پیش‌تر به قیمت ۵۷ دلار معتقد بود اما در بررسی جدید خود قیمت‌ها را تعدیل کرده است. در این بین میشل دلا ویگنا از موسسه مذکور معتقد است تا ۹ ماه آینده همچنان دشوار خواهد بود که از بازگشت بازار نفت سخنی گفته شود، اما در دراز‌مدت، ما شاهد آغاز برخی مکانیزم‌های تعدیل‌کننده خواهیم بود. وی در رابطه با این مکانیزم‌ها به کاهش تولید نفت شیل در آمریکا، کاهش تولید عربستان و عراق که با سرعت کندتری رشد خواهد کرد، اشاره کرده است. این موسسه در عین حال اضافه شدن منابع عظیم نفتی ایران به بازار جهانی را از عوامل کاهنده بازار در سال آینده توصیف کرده است. در این بین ‌پیش‌بینی کاهش شدیدتر قیمت‌ها حتی به ۲۰ دلار نیز در کارنامه ‌پیش‌بینی‌های گلدمن ساکس وجود دارد که البته نگاهی بدبینانه است. به عقیده این موسسه نه تنها رشد بازارهای نوظهور رو به کندی است بلکه مزایای کاهش بهای نفت نیز در حال از بین رفتن است و بر اساس مدل‌های ما این وضعیت بین ۹ تا ۱۲ ماه دیگر دوام خواهد داشت که می‌تواند همچنان قیمت را در سطوح پایین نگه دارد.

بانک آمریکا: این مرکز مهم اقتصادی طبق بررسی‌هایی که در حوزه نفت انجام داده قیمت نفت را برای ۱۸ ماه آینده رقمی بین ۳۰ تا ۴۰ دلار ‌پیش‌بینی کرده است. رانسیسکو بلانچ، یکی از اقتصاددانان «بانک آمریکا» در برنامه تلویزیونی بلومبرگ اظهار کرد: قیمت نفت در سال جاری می‌تواند حتی به مرز ۳۰ دلار برسد ولی این نقطه توقف قیمت نخواهد بود. بلانچ در ادامه تاکید کرد که رشد عرضه نفت در کنار روند با ثبات تقاضای آن در بازار جهانی می‌تواند زمینه‌ساز افت قیمت شود و توقف قیمت در کانال ۳۰ دلار عجیب نیست. بانک آمریکا اعلام کرده توان تولید نفت در دنیا بالا است و این در حالی است که هیچ کشوری برای در دست گرفتن قدرت در بازار مصرف نفت وارد میدان نشده است که این دو موضوع تقویت مازاد عرضه را نشان می‌دهد. آژانس بین‌المللی ‌پیش‌بینی‌های اقتصادی: این مجموعه مهم در حوزه اقتصاد انرژی در جهان نیز ‌پیش‌بینی می‌کند تداوم یا عدم تداوم قیمت ۴۰ دلاری و بیشتر به سیاست‌های نفتی دولت‌ها در کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بستگی دارد. بر اساس گزارش این موسسه معتبر بین‌المللی، ایران، عراق، عربستان، روسیه و آمریکا نقش‌های اساسی را در سال آینده در حوزه نفت ‌پیش‌بینی می‌کنند و انتظار می‌رود نوسانات در این بازار در ارتباط مستقیم با این کشورها باشد. به عقیده کارشناسان این موسسه رشد اقتصادی در اکثر کشورها ضعیف است و قدرت‌های برتر اقتصادی نیز نتوانسته‌اند مسیر را به درستی بپیمایند که همه این موضوعات بر قیمت نفت در سال آینده فشار وارد خواهد کرد.

موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی بررسی کرد

پیش‌بینی قیمت نفت در سال 2016

پیش‌بینی‌های موسسات بین‌المللی معتبر حاکی از آن است که قیمت هر بشکه نفت خام برنت در سال ۲۰۱۶ در دامنه ۳۷ تا ۴/ ۵۰ دلار خواهد بود. به گزارش «ایسنا» موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، در مقاله‌ای که در آن وضعیت بازار بین‌المللی نفت در سال ۲۰۱۵ را بررسی و بازار سال ۲۰۱۶ را پیش‌بینی کرده، آورده است: میانگین قیمت نفت خام برنت در سال ۲۰۱۵ نزدیک به ۵۲ دلار بوده است که نسبت به سال ۹۵ نزدیک به ۴۲ دلار کاهش را نشان می‌دهد. این مقاله به نقل از چهار موسسه معتبر بین‌المللی در زمینه نفت و انرژی آورده است: در سال ۲۰۱۶ کمترین قیمت نفت در حدود ۳۷ دلار برآورد شده است و بیشترین قیمت نفت حدود ۴/ ۵۰ دلار برآورد شده است. در بخش دیگری از این مقاله آمده است که این چهار موسسه بین‌المللی در حال حاضر در پیش‌بینی‌های خود برای قیمت نفت سال ۲۰۱۶ تجدید نظر کرده‌اند. ابتدا بسیاری از آنها انتظار داشتند که قیمت نفت روند افزایشی به خود بگیرد ولی با توجه به اینکه در جلسه چهارم دسامبر اوپک تصمیم برای کاهش تولید اعضا گرفته نشد آن‌ موسسات پیش‌بینی‌های خود را تغییر دادند. همچنین در این مقاله از رئیس صندوق بین‌المللی پول، نقل شده است: انباشت نفت به گونه‌ای است که ذخایر به ظرفیت عملیاتی خود نزدیک شده‌اند بنابراین ضروری است قیمت نفت کاهش بیشتری یابد تا از حجم تولید کاسته شود. به همین دلیل حداقل قیمت نفت می‌تواند ۲۰ دلار باشد تا تولیدکنندگان نفت، تولید خود را کاهش دهند.

همچنین صندوق بین‌المللی پول نیز اعلام کرده است سال آینده کف قیمت نفت می‌تواند بین ۲۰ تا ۳۰ دلار باشد. این مقاله از موسسه مالی مورگان استنلی نقل کرده است: «افزایش ارزش دلار عمده‌ترین دلیل کاهش قیمت نفت در سال ۲۰۱۶ است و به همین دلیل قیمت نفت به ۲۰ دلار کاهش خواهد یافت.»در بخش دیگری از این مقاله مطرح شده است:ارزش حال قراردادهای آتی و اختیارات نفت خام WTI نشان‌دهنده افزایش نااطمینانی در بازارهای مالی است به گونه‌ای که به‌طور میانگین، قراردادهای آتی به تحویل آوریل ۲۰۱۶ نزدیک ۳۸ دلار در هر بشکه بوده است و میانگین تلاطمات در این نوع قرارداد ۴۶ درصد بوده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش ماه ژانویه ۲۰۱۶، خود اعلام کرد انتظارات بازار برای قیمت WTIبه فاصله اطمینان ۹۵ درصد بین ۲۵ تا ۵۶ دلار است. این فاصله با افزایش سررسید قراردادها، افزایش می‌یابد به گونه ای که برای قراردادهای تحویل در دسامبر ۲۰۱۶، بین ۲۲ تا ۸۲ دلار است. در انتهای این گزارش آمده است: در هفته سوم دسامبر، تعداد قراردادهای باز، اختیار فروش در قیمت‌های ۲۵ دلار برای تحویل ژوئن ۲۰۱۶ دو برابر شده است. از آنجا که بازارهای مالی یکی از منابع بالقوه کشف قیمت‌ها و انتظارات در بازار هستند، افزایش خرید قراردادهای اختیار فروش در قیمت‌های ۳۰، ۲۵ و ۱۵ دلار نشان‌دهنده کاهش در انتظارات قیمت نفت است زیرا خرید اختیار فروش زمانی سودآور است که قیمت‌ها پایین‌تر از قیمت‌های قرارداد باشد در نتیجه افزایش این نوع قراردادها نشان‌دهنده شکل‌گیری انتظار قیمت‌های پایین‌تر از ۲۵ دلار برای ماه‌های آتی است. قراردادهای اختیاری یک نوع پوشش بیمه‌ای تلقی می‌شوند، برای مثال «اکسون موبیل» و «رویال داچ شل» اغلب به منظور پوشش ریسک کاهش قیمت‌ها، قراردادهای اختیارات فروش خریداری می‌کنند.