مکانیزم بازار یا بازارسازی پلیمرها

محمدحسین بابالو: بازار محصولات پتروشیمی با اعلام کاهشی قیمت‌های پایه در بورس کالا در مسیر تغییر شکلی جدید قرار گرفته هرچند که شاهد خودنمایی تناقضی جدی با رشد قیمت‌ها در بازار آزاد و کاهش نرخ‌ها در قیمت‌های پایه بورس کالا هستیم. این در حالی است که با توجه به کاهش حجم معاملات در بورس کالا در روزهای اخیر و همچنین ترس بازار از افت عرضه‌ها در کنار افزایش قیمت‌های جهانی نفت خام، این بازار با محوریت پلیمرها وارد فاز جدیدی شده که می‌تواند خروجی‌های متفاوتی از آنچه در گذشته بر این بازار حاکم بود، داشته باشد. با توجه به این موارد از هم‌اکنون بازار محصولات پتروشیمی مستعد تغییرات جدیدی بوده و شاهد تغییر شکل داده‌ها، نوسان قیمت‌ها و همچنین رفتار متناقض خریداران خواهیم بود. با توجه به مکانیزم سنتی حاکم بر این بازار و همچنین نقش عرضه‌ها در بورس کالا و البته حجم نسبتا بالای موجودی انبارها، باید گفت که آینده مبهمی پیش روی این بازار قرار داشته هرچند که روز گذشته با رشد محسوس قیمت اغلب گریدها در بازار آزاد رو‌به‌رو بودیم.

اعلام کاهشی قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی

روز گذشته قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی از سوی دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای عرضه تا ۲۶ اردیبهشت ماه اعلام شد که البته جهت‌گیری کاهشی داشت. افت ۵/ ۰ درصدی قیمت دلار مورد محاسبه و ثبت دلار ۳۴۴۸ تومانی، کاهش قیمت اغلب پلیمرها در بورس کالا با افتی محدود با صدرنشینی کاهش قیمت پلی‌استایرن‌ها در کنار افزایش قیمت PET بطری و البته پلی‌پروپیلن نساجی در کنار افزایش قیمت بخش بزرگی از محصولات شیمیایی را می‌توان از ویژگی‌های اصلی قیمت‌های اعلامی برشمرد. این در حالی بود که ذهنیت غالب بازار از انتظار برای افزایش قیمت‌ها خبر می‌داد ولی کاهش نیم درصدی قیمت دلار در کنار تثبیت قیمت‌های جهانی باعث شد تا جهت‌گیری عمومی قیمت پلیمرها کاهشی شده ولی بازار محصولات شیمیایی با رشد نرخ رو‌به‌رو شود.

درخصوص قیمت‌های پایه محصولات شیمیایی باید گفت که جهت‌گیری نرخ‌ها در این گروه کالایی افزایشی بوده و تنها اورتوزایلن، کریستال ملامین، اپوکسی رزین، دی اتیلن گلایکول، آمونیاک، منواتیلن گلایکول، اسید استیک و استایرن منومر کاهش قیمت داشته‌اند.

درخصوص قیمت‌های پایه باید به این نکته اشاره کرد که به تبعیت از جهش بهای جهانی نفت خام، ذهنیت افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی از طرفداران بسیاری برخوردار بوده و حتی به بازارسازی محدودی نیز انجامید. این وضعیت را باید این گونه تحلیل کرد که برای اعلام قیمت‌های پایه باید تا روز دوشنبه و مخابره تمامی قیمت‌های موثر بر نرخ‌های پایه صبر کرد زیرا واقعیت‌های بازار محصولات پتروشیمی در کنار شیوه نگارش این نرخ، فضای چندانی را برای تحلیل باقی نگذارده و تنها باید تا اعلام قیمت‌ها به‌صورت رسمی صبر کرد هرچند که روند عمومی یعنی ثبات نسبی، افزایش یا کاهش محسوس قیمت‌ها قابل تشخیص است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که به منظور دست یافتن به شفافیت بیشتر قیمت‌ها، به جز قیمت‌های تحویلی محموله‌ها به صورت عرضه بار کشتی در حوزه جغرافیایی خلیج فارس، قیمت‌های عرضه به آسیای جنوب شرقی نیز در محاسبات لحاظ می‌شود که البته از یکسو تخمین نرخ‌ها را دشوار ساخته و از سوی دیگر به واقعیت‌های بازارهای جهانی نزدیک‌تر شده است.

رفت و برگشت قیمت‌ها در بازار آزاد پلیمرها

هنوز قیمت‌های پایه جدید از سوی دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام نشده بود که قیمت اغلب پلیمرها در بازار آزاد وارد یک فاز افزایشی شد. انتظار بازار برای اعلام افزایشی قیمت‌های پایه، رشد قیمت جهانی نفت خام در کنار افزایش محدود قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی، گمانه‌زنی‌ها از تغییر جهت حرکت بازار از اواسط هفته و همچنین حضور مجدد خریداران را باید از دلایل اصلی این جهت‌گیری جدید به شمار آورد. این موارد در حالی به تغییر جهت حرکت بازار کمک کرد که نزدیکی به اعیاد شعبانیه و همچنین ترس بازار از رشد بیشتر قیمت‌ها باعث شد بخش بزرگی از خریداران نسبت به خرید ترغیب شده و از ترس جاماندن از سایر رقبای خود، با رشد تقاضا به رشد قیمت‌ها کمک کنند. البته رشد قیمت‌ها در بازار داخلی داده‌ای مستقل از قیمت‌های پایه به شمار آمده هرچند که جو روانی احتمال افزایش قیمت‌ها به مدد جهش بهای جهانی نفت خام نیز به این روند کلی کمک کرد.

از سوی دیگر باید به این نکته مهم اشاره کرد که جهت‌گیری غالب بازار نه توسط تقابل آزادانه عرضه و تقاضا بلکه از سوی برخی فعالان خاص تعیین شده که البته برای برخی گریدها، این وضعیت بروز و ظهور بیشتری دارد. با توجه به این موارد باید گمانه‌زنی‌ها از افزایش قیمت در اواسط هفته را نیز یکی از دلایل رشد نرخ‌ها به شمار آورد هرچند که به جز تزریق جو روانی رشد قیمت‌ها، تاثیر دیگری نخواهد داشت اما می‌تواند جهت‌گیری ذهنی فعالان بازار را برای افزایش یا کاهش قیمت‌ها ترغیب کند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که جو روانی در بازار رخدادی واقعی و تاثیرگذار است ولی باید به این دو نکته اشاره داشت که از یکسو توانمندی تغییر جهت بازار از مسیر جو روانی محدود بوده و چندان هم قدرتمند نیست. از سوی دیگر تاریخ مصرف این قبیل رخدادهای هیجانی نیز بسیار محدود بوده و به همان سرعت که به وقوع می‌پیوندد، به همان سرعت نیز از بین خواهد رفت بنابراین چندان هم نمی‌توان به تاثیرگذاری آن امید داشته و حتی به آن اهمیت داد.

با توجه به رونق رسانه‌های مجازی و مکتوب، گمانه زنی‌های بسیاری از روند عمومی قیمت‌ها در بورس و بازار اعلام می‌شود هرچند که پس از سال‌ها معامله در بورس و بازار، کارشناسان این عرصه با تکیه بر دانش پیشین و تجربه به‌دست آمده در ماه‌ها و سال‌های اخیر، به یک بلوغ تحلیلی دست یافته‌اند بنابراین می‌توان به اظهارنظرهای آنان با نظر مثبت نگریست. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» در ماه‌های اخیر و البته رصدکردن ( مونیتورینگ) عقاید کارشناسان این حوزه نشان می‌دهد که برآیند این نظرات از صحت پیش بینی‌ها خبر داده که می‌تواند نقطه قوت بزرگی برای این بازار به شمار بیاید. البته با توجه به شرایط ذاتی اعلام نرخ‌های پایه در بورس کالا و تجمیع قیمت‌های جهانی، شاید تا آخرین ساعات اعلام این لیست نتوان اظهارنظر قاطعی در این خصوص داشت. هرچند جهت‌گیری کلی آنها درخصوص ثبات نسبی یا ریزش عمیق یا حتی صعودی شتابان قیمت‌ها قابل ارزیابی بوده و هست. نگاهی به نوسان قیمت پلیمرها در بازار داخلی در روز گذشته نشان می‌دهد که جهت‌گیری غالب آنها در مسیر رشد قرار داشته است. این در حالی بود که آن دسته از کالاهایی که از جذابیت کمتر و البته حجم معامله و عرضه بیشتری در بورس و بازار برخوردار هستند رشد قیمت کمتری داشته‌اند که نشان‌دهنده وجود عرضه مطلوب یا عدم تغییر جدی در وضعیت تقاضا است بنابراین برای این گروه از کالاها نمی‌توان انتظار ادامه شتاب قیمت‌ها را داشت هرچند که به بررسی دقیق تری نیاز دارد.

درخصوص دیگر کالاها که عرضه کمتری داشته و حجم معاملات محدودی را در بورس کالا به خود اختصاص داده‌اند، باید گفت که جهش قیمت‌ها دقیقا نشان دهنده ضعف عرضه در برابر تقاضا است که البته به احتمال قوی ضعف عرضه‌ها تاثیر بیشتری بر حرکت شتابان نرخ‌ها داشته است. نکته جالب توجه درخصوص این نرخ‌ها را باید در عدم رشد قیمت برخی مواد اولیه ظروف یکبار مصرف همچون پلی‌استایرن و گریدهای مشابه آن دانست. در این مورد باید با موشکافی دقیقی وارد عمل شد زیرا برای این گروه کالایی به‌صورت عام و نه به‌صورت خاص، شاهد کاهش محسوس قیمت‌های پایه در روز گذشته و عقب‌نشینی خریداران در روزهای پیش از آن بوده‌ایم که واقعیت‌های مهمی را در ذات خود نهفته دارد. هرچند این بازار همیشه با التهاب دست به گریبان بوده و برخی فعالان آن نیز به کمک برخی بازارسازی‌های موقتی و البته مندرس ( نخ نما شده) اغلب قیمت‌ها را بالا نگه داشته و ظلمی مضاعف را به صنایع مصرف‌کننده آنها وارد می‌ساختند، ولی به نظر می‌رسد واقعیت‌های این بازار در شرف تغییر بوده و می‌توان به بهبود معاملات، تعدیل قیمت‌ها و تقویت تولید در صنایع پایین دستی مصرف‌کننده این گروه کالایی امیدوار بود.