تشریح برنامه‌های ایران در صنعت گیم

سونیتا سراب‌پور: صنعت بازی‏ رایانه‏ای ایران، یکی از صنعت‏هایی است که در چند سال گذشته روزهای سختی را پشت‌سر گذاشته است. صنعتی که تولدش همزمان با شروع تحریم‏های بین‏المللی (در بخش هسته‏ای) علیه ایران بود. شاید به همین دلیل هم هست که این صنعت حالا پس از رفع تحریم‏های بین‏المللی برای بسیاری از بازی‏سازان خارجی ناشناخته است. به گفته مدیران بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای بسیاری از شرکت‌های بازی‏ساز خارجی حتی نمی‏دانند در ایران بازی تولید شده یا ایران از جمله کشورهایی است که «گیمر» هم دارد. در چند سال اخیر بازار بازی‏های رایانه‏ای با مشکلات گوناگونی دست و پنجه نرم کرده است. عدم نظارت بر ورود بازی‏های خارجی و نبود قانون کپی‏رایت، توزیع نامناسب یا به عبارتی نبود شبکه توزیع برای بازی‏های تولید شده از اصلی‌ترین مشکلات این روزهای بازار بازی‏های رایانه‏ای کشور است.

بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای که به‌عنوان متولی بازی‌های رایانه‌ای در ایران شناخته می‌شود تاکنون برنامه‏های مختلفی برای سرو سامان دادن به این بازار در نظر گرفته است، از راه‏اندازی جشنواره و نمایشگاه‏های مختلف گرفته تا راه‏اندازی نظام رده‏بندی سنی و برگزاری کلاس‏های آموزشی از طریق انستیتو بازی‏سازی. برنامه‏هایی که باعث نجات این بازار نشده و کمک به تولیدکنندگان بازی و همچنین نظام‌مند شدن بازار بازی‏های رایانه‏ای‌ نکرده است. هرچند همزمان با روی کار آمدن دولت یازدهم و تغییرات در بخش‏های مختلف، این بنیاد و برنامه‏هایش نیز دستخوش تغییرات شد. از دو سال پیش که حسن کریمی‌قدوسی، به‌عنوان مدیرعامل بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای انتخاب شد، او اعلام کرد که در تلاش است تا مشکلات بازار بازی‏های رایانه‏ای را با نگاه منصفانه و بر محور فراهم کردن لازم حل کند. حالا قدوسی در آستانه دو ساله شدن ورودش به این بنیاد برنامه‏های جدی‏تری را برای رشد بازار بازی‌های رایانه‏ای در نظر گرفته و می‏گوید برجام و برداشته شدن تحریم‏ها فرصتی برای جلب نظر سرمایه‏گذاران خارجی به این بازار فراهم کرده است.

تلاش برای جذب سرمایه‏گذاران خارجی

در نشست خبری که روز گذشته بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای به منظور اعلام برنامه‏هایش در سال ۹۵ برگزار کرد، مدیرعامل این بنیاد تاکید کرد که امسال اولین سال است که بنیاد بعد از ۸ سال از زمان شروع به فعالیتش، سال کاری خود را با برنامه شروع کرده است. قدوسی با اشاره به سه وظیفه اصلی که بنیاد در سال ۹۵ روی آن تمرکز خواهد کرد، گفت: «جریان‏سازی، حمایت و نظارت سه وظیفه اصلی بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای در سال جاری خواهد بود که برای هر بخش نیز برنامه‏های مشخصی در نظر گرفته شده است.» وی با اشاره به برنامه بنیاد در بخش جریان‌سازی به تمرکز این بنیاد روی سرمایه‏گذاران و بازی‏سازان خارجی به بازی‏سازی ایران اشاره کرد و افزود: «در حوزه جریان‏سازی،‏ بخشی را برای برقراری ارتباط با جامعه بین‏المللی درنظر گرفته‌ایم چراکه بعد از رفع تحریم‏ها سرمایه‏گذاران زیادی برای ورود به این بازار علاقه‏مندی نشان داده‏اند اما به دلیل ناشناخته ماندن بازار بازی رایانه‏ای ایران (که همان تحریم باعث آن بوده است) آنها آنچنان که باید با این بازار آشنا نیستند و حتی نمی‏دانند در ایران بازی تولید می‏شود و گیمرهای علاقه‏مندی هم ایران دارد. به همین منظور کتابچه‏ای با عنوان «کسب و کار صنعت بازی‏های رایانه‏ای» را در دست انتشار داریم تا به نوعی راهنمای سرمایه‏گذاران خارجی باشد و این کتاب صنعت بازی‌سازی ایران را به آنها معرفی کند.»

وی در ادامه یکی دیگر از اهداف بنیاد در سال ۹۵ را برگزاری یک کنفرانس بین‏المللی در حوزه بازی‏های رایانه‏ای اعلام کرد و گفت: «اسفند ماه سال ۹۵ برج میلاد شاهد برگزاری کنفرانسی بین‏المللی با نام (TGC(Tehran Game Connect خواهد بود که این کنفرانس در قالب برگزاری نشست‏های تخصصی فضایی را برای افراد خارجی فراهم می‏کند تا با محیط کسب و کار بازی و قانون‏گذاری‏ها در این حوزه آشنا شوند و در نهایت برای سرمایه‌گذاری رغبت پیدا کنند.» برگزاری کنفرانس بازی‏های جدی در پاییز امسال با محوریت تولید بازی‏های آموزشی و درمانی نیز یکی دیگر از برنامه‏های بنیاد در سال ۹۵ خواهد بود. به گفته مدیرعامل بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای، این بنیاد تصمیم دارد در تابستان امسال نیز رویداد بین‏المللی مسابقات بازی‏سازی را بین انستیتو ملی بازی‌سازی ایران با انستیتو بازی‌سازی ترکیه و دانشگاه IIM فرانسه برگزار کند تا دانشجویان این سه نهاد بیشتر با فضای بازی‌سازی یکدیگر آشنا شوند و باب تعامل بین این کشورها برای تولید بازی‏های قابل قبول باز شود. قدوسی در ادامه این نشست با اشاره به ناشناخته ماندن گیمر‏های ایرانی نیز اعلام کرد: بنیاد تصمیم دارد در سال جاری حمایت معنوی و مادی خود را از گیمر‏های ایرانی با ارائه شخصیت‏های حقوقی و اعتبار بخشیدن به آنها شروع کند، کاری که تا پیش از این از سوی بنیاد صورت نگرفته بود.

انتشار ژورنال‏های تخصصی و پژوهشی، برگزاری برنامه‏های آموزشی برای خانواده‏ها در برخی سراهای محله و فرهنگسراهای تهران،‏ ایجاد رشته بازی‏سازی در سطح ارشد دانشگاه آزاد، ارائه مشاوره‏های تلفنی و اینترنتی برای استفاده صحیح خانواده‏ها از بازی، راه‏اندازی سامانه‏ای برای رای دادن به بازی‏ها و... از جمله دیگر برنامه‏هایی است که بنیاد در بخش «اهداف جریان‏سازی» خود در سال جاری دنبال خواهد کرد. اما در بخش حمایتی نیز بنیاد برنامه‏های گوناگونی را در نظر گرفته است که یکی از این برنامه‌ها راه‏اندازی سایتی است تا بازی‏سازها و گیمر‏ها در آن با یکدیگر تعامل داشته باشند. مدیرعامل بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای در این‌خصوص می‏گوید: «به زودی سایتی به نام «چه جوری» را راه‏اندازی خواهیم کرد تا بازی‏سازان با یکدیگر به راحتی در ارتباط باشند یعنی اگر سوال یا راهنمایی نیاز دارند از طریق این سایت مطرح کنند.»وی در ادامه افزود برای بالا بردن سطح کیفی بازی‏ها نیز با سه دانشگاه مطرح کشور وارد مذاکره شده‏ایم تا آزمایشگاه‏های خود را مجهز به لوازم مورد نیاز در این زمینه کنند. همچنین بنیاد از راه‏اندازی سایتی به نام CG jobs خبر داد که به افرادی که به دنبال کار هستند یا شرکت‌هایی که نیروی متخصص می‏خواهند کمک می‏کند.

کاهش نصب هولوگرام‏ها روی بازی

یکی از برنامه‏هایی که بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای در چند سال گذشته پیگیر انجام آن بوده کاهش حجم بازی‏های قاچاق با نصب «هولوگرام‏های» مخصوص روی این بازی‏ها بوده است. طرحی که در ۵ سال اخیر اما و اگرهای زیادی را به دنبال خود داشته است. در ابتدای شروع این پروژه یعنی شهریورماه سال۱۳۹۰ کار نظارت بر بازار بازی‏های رایانه‏ای در ایران به مدت ۶ماه بر عهده بنیاد گذاشته شده اما پس از آن و بنا به تصمیم وزیر ارشاد دولت دهم، ستاد صیانت از آثار فرهنگی این وظیفه را بر عهده گرفت و به گفته فعالان بازار در این دوران به دلیل نظارت ضعیف دولت بر بازار بازی‏های رایانه‏‏ای، طرح ارائه هولوگرام به این بازی‏ها به‌درستی اجرا نشد. با روی کار آمدن دولت یازدهم و البته پس از منحل شدن این ستاد، بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای ۸ آذر ۱۳۹۳ دوباره وظیفه شناسایی و نظارت بر بازی‏های رایانه‏ای غیرمجاز را در حکمی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌طور رسمی برعهده گرفت و در حال حاضر ستاد مبارزه با بازی‏های غیر مجاز رایانه‏ای زیر نظر این بنیاد، مشغول ارائه هولوگرام‏های مخصوص به بازی‏های رایانه‏ای است. در حالی که مسوولان بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏‏ای این طرح را راهی برای استخراج آمار از میزان فروش بازی‏های مجاز و حمایت از تولید‏کنندگان بازی‏های ایرانی می‏دانند، گروهی از فعالان بازار نظرهای مختلفی در این خصوص دارند. برای مثال در حالی که برخی فروشندگان بازار اعلام می‏کنند خریداران اطمینانی به هولوگرام نصب شده روی بازی‏ها ندارند از طرف دیگر برخی فروشندگان، اقدام بنیاد ملی برای نظارت فروش بازی مجاز و غیرمجاز را با توجه به دسترسی کاربران به سرویس اینترنت و دانلود بازی با کمترین هزینه، کاملا بی‏نتیجه عنوان می‏کنند.

کریمی قدوسی در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» درخصوص سرنوشت این هولوگرام و اینکه آیا این طرح کمکی به استخراج میزان توزیع‏ بازی‏های رایانه‏ای در بازار داشته است یا خیر، ‏می‏گوید: «از دو سال پیش اقدام به نظارت بر هولوگرام‏ها کردیم و تعدادی از هولوگرام‏ها را برای نصب در اختیار توزیع‌کنندگان بازی گذاشتیم اما باید بگویم نصب آنها روی بازی‌ها با ریزش قابل توجهی همراه بوده است. برای مثال در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۸ میلیون هولوگرام به توزیع‌کنندگان تنها ارائه شده بود ولی آماری درخصوص اینکه چه تعداد از این هولوگرام‏ها نصب شده در دسترس نیست. در ادامه در سال ۱۳۹۳، ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار و در سال ۱۳۹۴ حدود هفت میلیون و ۶۰۰ هزار هولوگرام برای انتشار بازی‏ها داده شد.» به باور وی کم شدن نصب هولوگرام‏ها در طول سال‏های اخیر نشان از کاهش بازی‏های فیزیکی و افزایش بازی‏های دیجیتالی دارد. یکی دیگر از ضعف‏های بازی‏سازی در ایران، انتشار آن است. براساس اعلام بازی‏سازان ایرانی در حال حاضر میزان منتشرکنندگان بازی که به‌صورت تخصصی و همچون کشورهای خارجی روی این صنعت سرمایه‏گذاری کنند، وجود ندارد و همین امر باعث شده بازی‏های ایرانی و حتی خارجی به‌صورت استاندارد و با سرعت مناسب در بازار توزیع نشوند. قدوسی در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» درخصوص برنامه‏های بنیاد برای سیستم توزیع بازی رایانه‏ای در ایران می‏گوید: «یکی از برنامه‏هایی که از سال گذشته پیگیر آن بودیم راه‏اندازی Digital distribution یا توزیع دیجیتالی بود. در حال حاضر بازار به سمت بازی‌های آنلاین و دیجیتال پیش می‏رود و متاسفانه در بخش خرید و توزیع دیجیتال بازی هیچ زیرساخت قوی وجود ندارد.

هچنین سرمایه‏گذاری در این زمینه ریسک بالایی دارد؛ بنابراین جایی مانند بنیاد باید ریسک در این بخش را از بین ببرد. از سال گذشته با یک شرکت خصوصی وارد تعامل شده‏ایم تا فضای فروش دیجیتالی بازی‏های کامپیوتری مخصوصا بازی‏های pc در کشور را به وجود بیاوریم. در این فروشگاه‏های دیجیتالی بازی‏های مجاز ایرانی و خارجی به فروش خواهند رسید.» او در پاسخ به «دنیای اقتصاد» درخصوص انتقاد بازی‏سازان به طولانی شدن ارائه مجوز بنیاد، نیز گفت: ارائه مجوز به یک بازی مانند فیلم دیدن نیست که در ۶ ساعت فیلم را دید و بخش‏های نامناسب آن را نیز سانسور کرد برای ارائه مجوز یک تیم حرفه‏ای نزدیک به ۱۰۰ ساعت باید روی بازی وقت بگذارند تا تمام جوانب بازی را بررسی کنند و همین امر باعث طولانی شدن ارائه مجوز از سوی ما می‏شود.» او تاکید می‏کند بنیاد در تلاش است به زمان بررسی بازی‏ها با توجه به این مسائل باز هم سرعت ببخشد و بازی را در تاریخ مشخص منتشر کند. همچنین به گفته وی در ۵ سال اخیر ۳۶۱ بازی ایرانی ثبت شده است.