حذف کارت بازرگانی اجاره‌ای

دنیای اقتصاد: تازه‌ترین قابلیت‌های سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی با حضور وزیر اقتصاد و رئیس گمرک ایران رونمایی شد. با راه‌اندازی این سامانه‌ها، حدود ۴۰ فرآیند گمرکی، الکترونیکی شده که از مرحله اظهار تا درب خروج گمرک را شامل می‌شود. این در شرایطی است که قبل از اجرایی شدن این سامانه‌ها، تجارت کشور با معضلاتی چون «فساد اداری، فقدان یک پایگاه اطلاعاتی و بانک داده‌ها به‌صورت منسجم و استاندارد، مراجعات مکرر فعالان اقتصادی به سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف دولتی، افزایش زمان و هزینه‌های فرآیند تجارت و هدر رفت منابع دولت» روبه‌رو بود.حال به نظر می‌رسد این سامانه به منزله یک پل ارتباطی قوی بین تجار و سازمان ‌های مرتبط با موضوع تجارت، عمل می‌کند که بسیاری از چالش‌ها را رفع خواهد کرد. از ظرفیت‌های این سامانه می‌توان به تسهیل تجارت کاهش قاچاق و آسان‌سازی فعالیت‌های تجار ایرانی اشاره کرد، البته «حذف کارت‌ بازرگانی یکبار مصرف از گردونه تجارت» را می‌توان تازه‌ترین اقدام این سامانه نام برد.

براساس این گزارش، کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف، یکی از معضلات بزرگ در تجارت کشور به‌شمار می‌رود، چراکه این کارت‌ها اغلب به منظور فرار مالیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و متعلق به کسانی است که گاهی حتی چیزی از تجارت نمی‌دانند. اگرچه صحبت از حذف کارت‌های بازرگانی به منظور بهبود فضای کسب و کار، همواره مطرح بود، اما شاهد نظرات گوناگونی از سوی دولتی‌ها و اعضای بخش‌خصوصی در این زمینه بودیم، به‌طوری که سال گذشته محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت، با حذف کارت‌های بازرگانی موافقت کرد، اما پس از این اظهارنظر، قائم مقام وی، حذف آن را منوط به اصلاحاتی در آیین‌نامه صدور کارت بازرگانی دانست. در مقابل، فعالان بخش‌خصوصی نیز در مورد حذف این کارت‌ها از گردونه تجارت، نظرات مختلفی را عنوان کردند. برخی از آنها، مخالف حذف کارت بازرگانی بودند و اعلام کردند که اگر در شرایط کنونی این اتفاق بیفتد، نمی‌توان هرج و مرج‌های ناشی از حذف کارت‌های بازرگانی را به راحتی کنترل کرد، اما برخی دیگر نیز معتقد بودند کارت بازرگانی، فساد زا است و راه را برای فرارهای مالیاتی باز می‌کند و از این رو باید حذف شود.

اگرچه داستان حذف کارت‌های بازرگانی کمی به درازا کشید، اما در نهایت با الکترونیکی شدن روند تجارت خارجی در کشور، عمر کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف نیز به پایان رسید. از این رو، با اجرایی شدن قابلیت جدید سامانه جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی در گمرک شناسایی صاحبان کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف به راحتی امکان‌پذیر خواهد بود. با اتصال گمرک به بخش اعتبارسنجی سازمان امور مالیاتی زمانی که صاحب کارت بازرگانی اقدام به اظهار کالای خود در گمرک می‌کند به‌صورت هوشمند این سامانه گمرک اعتبار صاحب کارت و حتی حق‌العمل کار یا کارکنان وی را بررسی و مشخص می‌کند که صاحب کارت بازرگانی یا سایر ذی‌نفعان در گمرک اعتبار کافی را برای انجام عملیات گمرکی دارند یا خیر. در صورت تایید اعتبار امکان ادامه عملیات گمرکی برای وی فراهم و در غیر این صورت، ادامه انجام تشریفات گمرکی امکان‌پذیر نخواهد بود.

در همین راستا، روز گذشته شاهد رونمایی از دستاوردهای جدید سازمان گمرک بودیم که وزیر اقتصاد در این مراسم بیان کرد: سامانه از زمان ایجاد تا به امروز توفیقات خوبی در انجام عملیات گمرکی داشته، همچنین ارتباطات گمرک با سایر دستگاه‌ها به‌صورت برخط شده و کمک کرده تا اقدامات و عملیات گمرکی در زمان بسیار کوتاهی صورت گیرد. علی طیب نیا با اشاره به اینکه در سال ۹۳ حدود ۸۶ درصد از درآمدهای گمرکی با استفاده از شروع به کار سامانه‌های جامع این بخش با رشد مواجه بود، اظهار کرد: در سال جاری این رقم، به بیش از ۴۰ درصد خواهد رسید، این در حالی است که کالا از هر نقطه‌ای که بارگیری شود، اطلاعات آن در گمرک موجود است و دولت می‌داند چه کالایی را چه فردی و با چه قیمتی وارد کشور کرده است. وی تصریح کرد: مجموعه سامانه‌ها به نوعی طراحی شده که ارتباط ماموران گمرک با ارباب رجوع قطع شود و اثری از مراجعات گسترده به گمرکات نباشد. این در حالی است که باید تمام تلاش خود را صورت دهیم تا وضعیت بهتر شود. به گفته طیب نیا، راه‌اندازی این سامانه‌ها به مبارزه با قاچاق کالا نیز کمک می‌کند. وزیر اقتصاد همچنین تاکید کرد که وزارت اقتصاد اقدامات خوبی در راستای بهبود محیط کسب و کار، شفافیت اقتصادی و تامین منابع مالی پایدار انجام داده که بر این اساس، ۱۰۰ مورد از اقدامات را در ۱۰۰ روز آینده رونمایی خواهیم کرد.

از سوی دیگر، رئیس کل گمرک ایران نیز گفت: در حال حاضر یکی از مباحث مهم گمرکی، متصل نبودن انبارهای خارج از گمرک است که البته مبادله اطلاعات با نهادها انجام می‌شود؛ این در حالی است که در حال حاضر، سامانه گمرک و مالیات به یکدیگر متصل شده و همکاری‌ خوبی صورت گرفته است. مسعود کرباسیان با نشان دادن بخش‌های مختلف سامانه جامع گمرکی به وزیر اقتصاد گفت: اکنون آمار به‌صورت روزانه مشخص می‌کند که چقدر کالا به کشور وارد شده و چقدر کالا از کشور خارج می‌شود. همچنین تمامی اطلاعات مربوط به واردات و صادرات کالا نیز در سامانه الکترونیکی به‌صورت روزانه درج می‌شود. به گفته وی، چنین اقدامی فقط در ۴ یا ۵ کشور دنیا انجام می‌شود.

کرباسیان یکی دیگر از دستاوردهای سامانه جامع گمرکی را ارائه پروانه الکترونیک دانست و گفت: پیش از این امور گمرکی افراد با بانک ازسوی ارائه یک مهر تسویه می‌شد که این موضوع امکان بروز تخلفات را افزایش داده بود، ولی اکنون این کار به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود. کرباسیان ضمن اشاره به برقراری تبادل اطلاعات گمرکی با کشورهای همسایه و همچنین توسعه روابط گمرکی با تاکید بر بخشودگی تعرفه گفت: چنین روابطی را با روسیه آغاز کرده‌ایم و ۱۵ درصد بخشودگی تعرفه گرفته‌ایم. همچنین با جمهوری آذربایجان، ترکیه و چین نیز چنین روابطی برقرار شده و برخی به نتیجه رسیده‌اند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود خطاب به طیب‌نیا، گفت: گمرک ایران اقدام به تولید پلمب‌هایی کرده تا امکان جعل آن را از متخلفان سلب کند. در گذشته این امکان وجود داشت که عده‌ای پملب را جعل کرده و امور خود را با استفاده از پملب جعلی پیش می‌بردند. کرباسیان همچنین توضیح داد: طی اقداماتی که در سامانه جامع گمرکی شده، ارتباط معمول با مراجعه‌کننده قطع شده و آنها فقط می‌توانند با یکدیگر از طریق سامانه به‌صورت آنلاین در ارتباط باشند. وی افزود: در موارد مشابه مشاهده شده که مراجعه‌کننده سعی کرده، به‌صورت آنلاین کارشناس را مجاب به همراهی و دادن رشوه کند که اطلاعات آن در اختیار ما است. اما به نظرم برای موارد این‌چنینی باید مجازات‌هایی تعیین شود.

کرباسیان در خلال رونمایی از این فرآیند نیز اظهار کرد: در حال حاضر کل اطلاعات مبدا کالاهای وارداتی به کشور را به دست آورده‌ایم؛ ولی کالاهای ملوانی هنوز شامل آن نیست و پیشنهاد شده تا کالاهای ملوانی نیز اظهارنامه ارائه دهند. اکنون قبل از اینکه کالا به گمرک برسد، می‌دانیم چه نوع کالاهایی با چه تعرفه و ارزشی وارد شده و این گامی بزرگ در ایجاد شفافیت است. اگرچه این سامانه‌ها در راستای تکمیل گمرک الکترونیک و نیز روند هوشمندسازی فرآیند انجام تشریفات گمرکی، پیاده‌سازی و اجرایی شده، اما نکته قابل تامل در مراسم رونمایی، قطع شدن اینترنت حین اجرای توضیح فرآیندهای اجرایی طرح از سوی متولی گمرک کشور به وزیر اقتصاد بود. اگرچه این اتفاق در لحظه، خنده حضار را به همراه داشت، اما ذهن را درگیر چالش دیگری می‌سازد که هنوز زیر ساخت‌ها برای انجام طرح‌های خوب این چنینی که به گفته رئیس گمرک ایران تنها نمونه آن را در چند کشور پیشرفته می‌توان مشاهده کرد، فراهم نیست. رئیس کمرگ ایران همچنین در حاشیه این برنامه به جزئی کردن تعرفه‌ها هم اشاره کرد وگفت: اکنون جزئیات بیشتری در تعرفه‌ها منعکس است که شامل نوع، برند و مدل می‌شود و این موضوع باعث شفافیت بیشتر می‌شود. رئیس کل گمرک در مورد قابلیت سامانه درباره رجیستری گوشی‌های تلفن همراه نیز بیان کرد: گمرک در حال حاضر IMEI گوشی‌ها را ثبت می‌کند که قیمت و مدل آنها هم وجود دارد. از زمان راه‌اندازی سامانه تاکنون واردات ۲ میلیون گوشی ثبت شده است. وی درباره مالیات‌های معوق واردات کالا نیز اظهار کرد: اکنون سامانه مالیات و سامانه گمرک به یکدیگر متصل شده و همکاری‌ خوبی صورت گرفته است که طبق آن از کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف مالیات علی‌الحساب ۴ درصد گرفته می‌شود. امیدواریم با این روش و سایر اقدامات گمرک دیگر شاهد معوقه شدن مالیات واردات به‌دلیل وجود کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف نباشیم. کرباسیان همچنین در ارتباط با پرونده ۳ هزار میلیاردی شرکت کره‌ای گفت: گمرک براساس کنوانسیون بین‌المللی وظایف خود را انجام می‌دهد و شرکتی که قطعات منفصله بیاورد که با پرچ و جوشکاری به کالای کامل تبدیل شود، از سطح تعرفه قطعات به تعرفه کالای کامل تغییر خواهد یافت. وی تصریح کرد: بر همین اساس، تعرفه لوازم‌خانگی ۷۴ درصد است و طبق اطلاعات این قطعات از گمرکات مختلف وارد شده که اجزای یک کالای کامل هستند. همچنین فروشنده آن نیز مشخص است، به همین دلیل باید تعرفه کامل پرداخت شود. در عین حال حسابرسی پس از ترخیص یکی از وظایف قانونی گمرک است که انجام می‌شود. این در حالی است که کانال سبز با روسیه برای فعالان مجاز ایجاد شده و ۱۵ درصد بخشودگی تعرفه داریم. همچنین این دروازه با آذربایجان و ترکیه نیز انجام خواهد شد. رئیس کل گمرک همچنین گفت: در گذشته برخی تریلرها هنگام باسکول یک محور چرخ‌های خود را بیرون انداخته تا وزن را کمتر نشان دهند که اکنون، با سیستمی شدن جلوی این موضوع گرفته شده است.