پیامدهای احتمالی تنش جدید

سام ویلکین بلومبرگ

دستور ممنوعیت سفر ایرانیان به آمریکا، آزمایش موشکی، تحریم‌های جدید، جنگ لفظی، اینها اتفاقاتی است که تنها طی بیش از یک هفته گذشته در روابط ایران و آمریکا رخ داده است. توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، اکثر تحریم‌ها علیه ایران را لغو کرد و روزنه امیدی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی به اقتصاد ایران و یک بازار ۸۰ میلیونی باز کرد؛ اما اکنون توافق هسته‌ای با عوامل بازدارنده‌ای مواجه شده است. در اینجا به چهار موضوع کلیدی که باید در آینده روابط ایران و آمریکا مورد رصد قرار گیرد، اشاره می‌شود.

صادرات نفت

تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران که هفته گذشته اعلام شد، تولید یا صادرات نفت ایران را هدف قرار نمی‌دهد. اما تحریم‌های بیشتر ممکن است در برنامه‌های ایران برای توسعه تولید با استفاده از جذب سرمایه‌گذاری خارجی اختلال ایجاد کند. با این حال، به‌نظر می‌رسد برای اینکه این تنش‌ها تاثیری فوری بر عرضه نفت ایران بگذارد، باید صنعت نفت این کشور هدف مستقیم تحریم‌ها قرار گیرد.

قراردادهای خرید هواپیما

مقامات آمریکایی گفته‌اند قرارداد بوئینگ به ارزش ۶/ ۱۶ میلیارد دلار برای فروش ۸۰ فروند هواپیما به ایران تحت‌تاثیر تحریم‌های جدید قرار نخواهد گرفت. روز جمعه بوئینگ اعلام کرد، مجوز این شرکت برای فروش هواپیما به ایران همچنان پابرجاست هرچند که این شرکت همچنان به ارزیابی وضعیت ادامه خواهد داد و در صورتی که خزانه‌داری آمریکا دستورالعمل خود را تغییر دهد، براساس آن اقدام خواهد کرد. این قرارداد بازاری را به روی بوئینگ گشوده که از سال ۱۹۷۷ تاکنون نتوانسته بود به آن هواپیما بفروشد. ایران می‌گوید به‌رغم افزایش تنش‌ها بین دو کشور هیچ مشکلی درخصوص توافقات خود با بوئینگ و ایرباس نمی‌بیند.

اقتصاد ایران

ایران می‌گوید برای بازسازی اقتصاد خود سالانه به ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی نیاز دارد. با توجه به پابرجا بودن تحریم‌های غیرهسته‌ای آمریکا علیه ایران، حتی قبل از بالا گرفتن تنش‌ها در دوره دولت ترامپ، ایران نتوانسته بود به انتظارات خود در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی دست یابد. براساس اعلام موسسه کپیتال اکونومیکس، اکنون با تشدید تنش‌ها در روابط ایران و آمریکا، احساس حاکم بر سرمایه‌گذاری در ایران بیش از گذشته منفی خواهد شد. این موسسه هفته گذشته اعلام کرد: برخی از سرمایه‌گذاری‌های برنامه‌ریزی شده در ایران احتمالا به تاخیر خواهد افتاد یا شاید هرگز انجام نخواهد شد. بانک مرکزی ایران انتظار دارد رشد اقتصادی ایران در سال منتهی به ماه مارس به ۷ درصد برسد، اما بخش عمده این ترمیم رشد ناشی از صادرات نفت بوده است.

چه کسی رئیس‌جمهوری می‌شود؟

در حال حاضر و در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، بزرگ‌ترین دستاورد مورد ادعای دولت روحانی مبنی‌بر بهبود روابط با غرب در معرض خطر قرار گرفته است. مواجهه با یک دشمن قدیمی موجب می‌شود، در آستانه انتخابات، روحانی نتواند همچون گذشته در مقابل منتقدان سیاسی‌اش از عملکرد خود دفاع کند. به گفته یک استاد حقوق بین‌الملل این جنگ لفظی موجب تقویت موضع اصولگرایانی خواهد شد که از همان اول می‌گفتند آمریکا قابل اعتماد نیست. هرچند مشخص نیست که رقیب اصلی روحانی چه کسی خواهد بود، اما اکنون روحانی کار دشوارتری نسبت به گذشته در انتخابات خواهد داشت.