تعامل با جوان‌ترین وزیر پیشنهادی

دنیای اقتصاد: جوان‌ترین وزیر پیشنهادی کابینه دولت دوازدهم روز گذشته در جمع فعالان بخش‌خصوصی و تشکل‌های حوزه فناوری اطلاعات به بیان مشکلات و برنامه‌های خود برای چهار سال آینده پرداخت. وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات در حالی میهمان اتاق تهران بود که پیش از این وزرای پیشنهادی «صنعت، معدن و تجارت» و «امور اقتصادی و دارایی» به‌صورت جداگانه از برنامه‌های ارائه شده خود در جمع نمایندگان این بخش سخن به میان آوردند. در هفته پرمشغله رایزنی خصوصی‌ها با وزرای پیشنهادی دولت جدید حسن‌روحانی، ضمن مشورت‌گیری از فعالان اقتصادی و تاکید بر اجرا شدن برنامه‌ها، مطالبات بخش‌خصوصی نیز مطرح شد، مطالباتی که شاه‌بیت آن در بخش فناوری و اطلاعات را «گسترش زیربنای ارتباطات» تشکیل داد.

وزیر پیشنهادی جوان کابینه نیز تقویت حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی در کشور را نیازمند مقدماتی دانست، مقدماتی که از دیدگاه وی ۱۲ سال مورد غفلت قرار گرفته که بخشی از آن در حوزه «سرمایه‌گذاری» و بخش دیگر در «مقابله با تکنولوژی و فناوری» رخ داده است. روز گذشته اتاق تهران در دو نشست جداگانه میزبان سه وزیر پیشنهادی بود؛ «مسعود کرباسیان» و «محمد شریعتمداری» دو وزیر پیشنهادی بودند که در نشست نخست به دفاع از برنامه‌های خود پرداختند و در نشست دوم نیز «محمد جواد آذری‌جهرمی» به‌عنوان سومین وزیر انتخابی رئیس‌جمهوری به طرح دیدگاه‌ها و چارچوب اصلی برنامه‌های خود پرداخت. نشستی که با استقبال تشکل‌ها، استارت‌آپ‌ها و فعالان اصلی این حوزه رو‌به رشد برگزار شد و در آن افرادی همچون «مدیرعامل دی‌جی کالا، مدیر عامل اسنپ، مدیرعامل سایت کافه بازار و دیوار، مسوولان انجمن تولیدکنندگان نرم‌افزار، رئیس اتحادیه صنایع لوح‌های فشرده ایران» دیده می‌شد. رئیس اتاق تهران در این گردهمایی انتظارات بخش‌خصوصی را با جهرمی آذری در میان گذاشت و از او خواست بحث ارتباطات را بیش از گذشته گسترش دهد. مسعود خوانساری مهم‌ترین نکته اصلی و اساسی در برنامه‌های وزیر پیشنهادی را «افزایش پهنای باند» دانست و عنوان کرد که امروزه تمام کسب‌وکارهای فعالان بخش‌خصوصی ارتباط مستقیمی با بحث زیربنای مخابرات و ارتباطات دارد که باید به‌عنوان مهم‌ترین زیرساخت مدنظر قرار گیرد. خوانساری درخصوص چینش کابینه دولت دوازدهم نیز به اظهار نظر پرداخت؛ وی عنوان کرد که برای انتخاب وزرای جوان چانه‌زنی‌های زیادی با دولت انجام شد اما در مواردی این مهم محقق نشد که امیدواریم این روند ادامه پیدا کند و وزارتخانه‌ها، معاونان جوان خود را برای تصدی پست وزارت انتخاب کنند. رئیس اتاق تهران، آذری‌جهرمی جوان را تنها ثمره این چانه‌زنی‌ها دانست و گفت: «اقتصادی بودن» و «پاسخگو بودن» از جمله نکات مثبتی است که در برنامه‌های وزیر پیشنهادی ارتباطات به چشم می‌خورد.

سطح مطالبات

اما در جریان نشست وزیر پیشنهادی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز نمایندگان تشکل‌های خصوصی اصلی‌ترین خواسته‌ها و مشکلات خود را مطرح کردند. رئیس فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات از مورد غفلت قرار گرفتن اتاق‌های بازرگانی به‌عنوان میعادگاه تجربه و سرمایه در سال‌های گذشته انتقاد کرد و گفت: با تقویت تعامل با بخش‌خصوصی می‌توان به رشد و توسعه فضای «آی‌سی‌تی» (ICT) در کشور کمک کرد که در این میان وزارت ارتباطات نقش موثری در معرفی این موتور محرکه در ایران و جهان ایفا می‌کند. محمدرضا طلایی «کپی رایت» را یکی از مشکلات مهم ارزیابی کرد و گفت: اگر حل مشکل کپی‌رایت در برنامه وزارت ارتباطات قرار بگیرد، زیرساختی که در سال‌های گذشته برای تولید محتوا فراهم ‌شده افزایش پیدا می‌کند. همچنین طلایی عدم تدوین یک نقشه بلندمدت برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور را نگران‌کننده دانست و خطاب به وزیر پیشنهادی اظهار کرد: در برنامه راهبردی شما به ترانزیت ترافیک اشاره ‌شده درحالی‌ که در گمرک و سازمان امور مالیاتی هیچ برنامه‌ای برای حمایت از ترانزیت وجود ندارد. رئیس فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات برآورد ارزش صادرات نرم‌افزار ایران را ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار تخمین زد، اما به باور او مشکلات مربوط به گمرک و سازمان امور مالیاتی نسبت به اخذ مالیات از صادرات نرم‌افزار، مانع اراده اسناد و مدارک است. وی صادرات یک میلیارد دلاری نرم‌افزار را در صورتی که زیرساخت‌های اقتصادی دیجیتال فراهم شود، دور از ذهن ندانست. نایب رئیس سندیکای مخابرات ایران یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که موضوع تعرفه‌های خدمات ارتباطی را با وزیر پیشنهادی در میان گذاشت.

علی فتوت، شرایط را برای رشد شبکه فیبر در داخل کشور فراهم ندانست، چرا که از دیدگاه وی قیمت‌گذاری دیتا در ایران کاملا نامتقارن است و این موضوع آینده خوبی برای شرکت مخابرات ایران رقم نخواهد زد. فتوت با اشاره به صدور مجوز برای فعالیت ۱۷ اپراتور جدید گفت: معلوم نیست این اپراتورها چگونه و در چه فضایی رقابت می‌کنند؟ کمیته تنظیم مقررات، تکالیفی برای اپراتورها تعیین کرده اما متاسفانه این سازمان در پیاده‌سازی این تکالیف تلاش نکرده است و درخواست می‌کنیم در آینده مدیریتی را در نظر بگیرید که با حساسیت بیشتری اجرای این تکالیف را دنبال کند. رئیس سندیکای مخابرات ایران با اشاره به اینکه بازار مخابرات کشور به‌طور رایگان و بدون گرفتن امتیاز مناسب در اختیار شرکت‌های خارجی قرارگرفته است، گفت: دانشجویان ایرانی در دیگر کشورها بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند اما وزارت ارتباطات نتوانسته از این ظرفیت به‌خوبی استفاده کند. فتوت معتقد است مساله عدم توجه وزرای سابق از زمان غرضی تاکنون نسبت به مساله فناوری بومی و تحقیقات همچنان پررنگ است. وی همچنین بر این باور است که در برنامه آذری‌جهرمی برای چهار موضوع« IOT، ۵G، BIG DATA، CLOUD » برنامه مدونی ارائه نشده و هر چه مطرح شده در سطح کلام است.

رئیس سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات فناوری اطلاعات ایران نیز در سخنان خود بزرگ‌ترین خواسته‌‌اش از وزارت ارتباطات را تعامل نزدیک با وزارت صنعت در زمینه ارتباط تولیدی بین این دو بخش برشمرد. «عدم دخالت دولت و تمرکز نگاه دولتی بر اثرگذاری اکوسیستم استارت‌آپ‌ها بر فضای کسب‌وکار»، «شکل‌گیری اکوسیستم سرمایه‌گذاری» و «مساله صیانت از سرمایه داخلی با حفظ فرصت‌های جذب سرمایه خارجی» از جمله مطالباتی بود که از سوی رئیس سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات فناوری اطلاعات ایران بازگو شد.نماینده فعالان استارت‌آپی و کسب‌وکارهای اینترنتی نیز درباره مهم‌ترین خواسته‌های فعالان این بخش با وزیر پیشنهادی دولت دوازدهم سخن گفت. نماینده استارت‌آپ‌ها «عدم شناخت بدنه حاکمیت و مدیران دولتی و سطح کارشناسی با ذات و چیستی این کسب‌وکارها» را مهم‌ترین مشکل فعالیت‌های استارت‌آپی در ایران دانست و گفت: عدم شناخت به ناامیدی فعالان این کسب‌وکارها که به‌طور عمده جوان هستند دامن می‌زند، بنابراین بزرگ‌ترین خواسته فعالان استارت آپی آشنایی بیشتر بدنه کارشناسی و دولتی با این فضاست.

همچنین تاسیس «اتحادیه فعالان استارت‌آپی» از دیگر مطالباتی بود که نماینده این بخش، از وزیر پیشنهادی درخواست کرد و گفت: می‌توان با کمک به این اتحادیه به افزایش قدرت تصمیم‌گیری و اثرگذاری آن بر فضای کسب‌وکار کمک کرد. علاوه بر این باید از فعالان در کسب‌وکارهای بزرگ هم حمایت کرد، چرا که در ایران کسب‌وکارهای نمونه و الگو کم است درحالی‌که این کسب‌وکارها می‌توانند فضا را تغییر دهند. «قوانین متناقض و دست و پاگیر برای شروع کار» یکی دیگر از معضلات فعالیت‌های استارت‌آپی عنوان و درخواست شد که با «مقررات‌زدایی» قوانین جدیدی که انطباق بیشتری با ذات کسب‌وکارهای دیجیتال دارد، وضع شود. نماینده فعالان سیستم‌های بانکداری الکترونیک نیز با اشاره به عدم تطبیق واکنش نهادهای تصمیم‌گیر با سرعت تحولات فناوری گفت: نمونه این مساله پرداخت‌های موبایلی است. این بخش همکاری نزدیک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد را می‌طلبد. در برنامه شما به‌طور ویژه به این بخش توجه شده اما باید سازوکارهایی برای آن در نظر گرفته شود. درک و توجه دقیقی نسبت به این مساله وجود ندارد. از سوی دیگر مسائل نهادهای نظارتی، پلیس و حوزه قضایی را داریم که با برداشت‌های نادرست اقدام به فیلتر می‌کنند و با دیگر اقدامات امنیت فضای کسب‌وکار را از بین می‌برند. اگر به این فضا به‌درستی توجه نکنیم جامعه برای تامین نیاز به حوزه‌های ناشناس وارد می‌شود. مطالبه دیگر این بخش نیز درباره ساماندهی و جلوگیری از قاچاق کالاهای‌ آی سی تی (ICT) و توجه ویژه به سامانه‌های جامع اطلاعاتی است که از نظر کیفی و امنیتی بررسی نشده است.

خلاصه‌ای از برنامه‌ها

وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات در این گردهمایی شاه‌بیت برنامه اصلی خود را «انقلاب دیجیتال» معرفی کرد و بر این باور است که با نگاه فرصت محور به انقلاب دیجیتال می‌توان زمینه را برای استفاده مردم از فرصت‌ها فراهم کرد. آذری‌جهرمی معتقد است اکنون چهار مشکل «عدم توازن در حوزه دسترسی»، «نبود قانون کپی رایت»، «نبود حریم خصوصی» و «نبود نقشه راه توسعه فناوری» بر سر راه حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفته است. وی یکی از مهم‌ترین مشکلات را «دسترسی به بازار مناسب» دانست و گفت: در برخی از مناطق شهری و در بسیاری از مناطق روستایی و کمتر برخوردار، دسترسی‌ها مطلوب نیست که تعهد داده‌ایم، متوسط سرعت سرویس‌های خانگی را حداقل به ۲۰ مگابیت برسانیم. وزیر پیشنهادی کابینه دوازدهم، درخصوص مشکلات قانون کپی‌رایت معتقد است که این قانون متعلق به سال ۱۳۴۸ است که در تجارت الکترونیک تطبیق داده شده و می‌توان از آن استفاده کرد، اما زمانی که به محاکم قضایی مراجعه می‌شود متوجه می‌شویم این قانون کفایت لازم را ندارد.

مساله «حریم خصوصی» سومین مشکلی است که جهرمی آذری از آن به‌عنوان معضل یاد می‌کند، معضلی که به باور او با شکل‌گیری «اقتصاد دیجیتال» در کشور حل خواهد شد. وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات، با نگاهی به برنامه انتخاباتی دولت دوازدهم، اشتغال را مهم‌ترین رویکرد وزارتخانه‌ آینده خود دانست و گفت: دولت در برنامه‌ انتخاباتی به مردم قول داده که سالانه ۹۰۰ هزار شغل ایجاد کند و در برنامه ششم تعهد کرده که ۱۰۰ هزار شغل از این رقم در حوزه فناوری اطلاعات خواهد بود. جهرمی افزود: براساس آمار مرکز آمار ایران میزان درصد اشتغال در حوزه ICT و حوزه فناوری اطلاعات به کل اشتغال در کشورهای در حال توسعه ۸۷/ ۱ درصد است که این شاخص تا سال ۱۳۹۴ در ایران ۲/ ۰ درصد بوده و مجموع شغل‌های ایجاد شده در حوزه فناوری اطلاعات ۵۰ هزار شغل بوده است. جوان‌ترین وزیر پیشنهادی کابینه دوازدهم، «ظرفیت نیروی جوان»، «پتانسیل رشد» و «بازار مناسب» را سه عاملی برشمرد که می‌توان با تکیه بر آنها در حوزه ICT ایجاد رشد و توسعه کرد. جهرمی معتقد است بزرگترین مشکل حال حاضر کشور چه به لحاظ اجتماعی و چه به لحاظ فرهنگی، موضوع اشتغال است، مشکلی که به اعتقاد وی با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اقتصادی همچون ICT برطرف خواهد شد. آذری‌جهرمی بر این باور است که با کنار زدن مشکل اشتغال در کشور، ثروت ملی و در نتیجه رفاه مردم با افزایش روبه‌رو خواهد شد که البته این امر نیازمند مقدماتی است که در طول ۱۲ سال گذشته مورد غفلت قرار گرفته است. غفلتی که از دیدگاه وزیر جوان پیشنهادی حسن روحانی در سال‌های دور در امر «سرمایه‌گذاری» و در سال‌های نزدیک‌تر در بخش «فناوری اطلاعات» به وقوع پیوسته است. آذری‌جهرمی با خطاب قرار دادن فعالان بخش‌خصوصی، بزرگ‌ترین چالش فعلی را نواقص در کسب‌وکارها دانست و گفت: در ابتدای دولت در زمینه توسعه دسترسی به فناوری اطلاعات با چالش‌های زیادی از جمله چالش‌های فقهی مواجه بودیم اما دولت به تاثیرگذاری این مساله بر کسب‌وکارها باور داشت و در تلاش است شرایطی فراهم کند تا از فرصت‌های فضای مجازی استفاده و تهدیدهای آن را دفع کند.