یک کارشناس اقتصادی درخصوص راهکارهای افزایش معاملات برق در بورس انرژی گفت: با جذاب کردن ساختار بورس انرژی و اعمال مشوق برای شرکت‌کنندگان برای معامله در این ساختار، می‌توان معاملات برق در بورس انرژی را افزایش داد.مهدی کاظمی اسفه در گفت‌وگو خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه تجدید ساختار در صنعت برق از اواخر دهه هفتاد میلادی در دنیا مطرح شده است، گفت: این موضوع پس از طرح به دلیل کارآیی مناسب ساختار جدید، مورد استقبال بسیار وسیعی در کشوهای مختلف قرار گرفت.این کارشناس اقتصادی افزود: تجدید ساختار به معنی واگذاری بخش‌هایی از سیستم تولید، انتقال و توزیع انرژی الکتریکی به بخش خصوصی است و به کمک ساختار جدید می‌توان توزیع انرژی الکتریکی را از طریق سازوکار بازار محور، در مقایسه با توزیع دولتی انجام داد. وی درخصوص مهم‌ترین مزیت این ساختار جدید اظهار کرد: ایجاد یک محیط بازاری و رقابتی یکی از این مزیت‌هاست که مانند هر کالای دیگری به افزایش بازده و کیفیت تولید منجر می‌شود. کاظمی اسفه اضافه کرد: از طرف دیگر با ایجاد محیطی جذاب امکان جذب سرمایه‌گذار خصوصی در صنعت برق فراهم شده و به کمک آن می‌توان از مشکلات کمبود برق کم کرد.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: ایجاد محیط بازارمحور برای انرژی الکتریکی مانند هر کالای دیگری مبتنی بر ایجاد دو زیرساخت بازارهای کوتاه‌مدت و بازارهای بلند مدت انجام می‌گیرد. بر این اساس بازارهای کوتاه مدت مانند بازارهای روز بعد، ساعت بعد و بازار لحظه‌ای، در افق حداکثر یک هفته‌ای برگزار شده و قراردادهای آن برای بازدهی کوتاه‌مدت مناسب است؛ در حالی که بازارهای بلند مدت مشمول قراردادهای با افق سالانه نیز خواهد بود. وی افزود: در مقایسه این دو بازار می‌توان گفت بازارهای کوتاه مدت دارای ریسک مشارکت بالایی بوده و قیمت‌ها نوسانات نسبتا زیادی دارند، در مقابل بازارهای بلند مدت با قیمت‌های ثابت و از پیش تعیین شده بسته می‌شوند و به همین دلیل ریسک بسیار کمی دارند. بر این اساس مشارکت‌کنندگان در بازارهای انرژی با تعیین ترکیب مناسبی از این دو بازار به خرید یا فروش انرژی می‌پردازند و ریسک معاملات خود را کنترل می‌کنند. این کارشناس اقتصادی اذعان کرد: خوشبختانه در کشور ما در راستای تجدید ساختار صنعت برق گام‌های موثری برداشته شده است که در این مورد می‌توان به واگذاری تعدادی از نیروگاه‌ها به بخش‌خصوصی اشاره کرد.

وی گفت: همچنین اجازه خرده‌فروشی شرکت‌های خصوصی در سمت توزیع به رقابتی کردن بازار توزیع کمک زیادی خواهد کرد. به‌علاوه اینکه با تغییر موثر قوانین مرتبط به خرید و فروش انرژی الکتریکی، امکان مشارکت نیروگاه‌ها به‌عنوان تولید‌کننده و شرکت‌های مصرف‌کننده مانند خرده فروش‌ها و صنایع بزرگ در بازارهای کوتاه مدت فراهم شده است.کاظمی اسفه اضافه کرد: صنعت برق در کشور ما هم اکنون دارای زیرساخت بازارهای کوتاه‌مدت است و در نهایت، زیرساخت بازارهای بلندمدت نیز تحت عنوان بورس انرژی راه‌اندازی و امکان خرید و فروش بلند مدت برای حامل‌های انرژی ممکن شده است. وی در ادامه در مقایسه با عملکرد بازار انرژی در ایران با دیگر کشورها تصریح کرد: سهم معاملات در بورس انرژی کشور ما کمتر از انتظار بوده و سهم زیادی از معاملات انرژی یا از طریق بازارهای کوتاه‌مدت تامین شده یا خارج از محیط بورس انرژی انجام می‌شود که برای این امر می‌توان دلایل مختلفی را متصور شد. این کارشناس اقتصادی درخصوص این دلایل اظهار کرد: پیش از هر چیز باید توجه کرد که سیستم تجدید ساختار شده در کشور ما نوپا بوده و کماکان در حالت گذار از ساختار سنتی به ساختار بازاری به سر می‌برد؛ به همین دلیل قوانین زیادی برای کنترل این حالت گذار وضع شده است که مانع از فروپاشی سیستم تامین انرژی خواهد شد. به‌علاوه اینکه این قوانین به گونه‌ای دست مشارکت‌کنندگان را در بورس انرژی بسته و موجب کاهش جذابیت این بورس خواهد بود.

وی افزود: علاوه بر این، در کشور ما بازارهای کوتاه مدت انرژی نیز هنوز از سطح رقابت بالایی برخوردار نبوده و همین امر موجب می‌شود که ریسک مشارکت بازارهای کوتاه مدت کمتر از مقدار معمول در مقایسه با بازارهای مشابه باشد و همین مساله باعث می‌شود کارآیی بورس انرژی در ارائه معاملات با ریسک پایین، اهمیت چندانی نداشته باشد؛ چرا که شرکت‌کنندگان بازار می‌توانند معاملات خود را به‌صورت کوتاه‌مدت و تقریبا با همان سطح ریسک بلند‌مدت انجام دهند.این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه می‌توان راهکارهای مختلفی را برای افزایش رونق بورس انرژی مطرح کرد، درخصوص این راهکارها اظهار کرد: در درجه اول باید جذابیت را به ساختار بورس انرژی برگرداند تا مشوقی برای شرکت‌کنندگان برای معامله در این ساختار باشد. به این منظور باید از سختگیری قوانین کنترل‌کننده این بازار کاست و انجام معاملات را تسهیل بخشید که لازمه این امر، انجام مطالعات فنی بسیار است؛ چرا که تغییر هر قانونی می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر جنبه‌های فنی سیستم داشته باشد. کاظمی اسفه گفت: علاوه بر این اصلاح ساختار بازارهای کوتاه مدت نیز می‌تواند تا حد زیادی به رونق بورس انرژی کمک کند. بر این اساس با افزایش سطح رقابت در بازارهای روز بعد و لحظه‌ای برق، میزان ریسک مشارکت در آن بازارها نیز بالطبع افزایش می‌یابد و همین امر شرکت‌کنندگان در بازار را به سمت گزینه‌های با ریسک پایین‌تر مانند بورس انرژی سوق می‌دهد.

وی همچنین با بیان اینکه تغییر روند تجدید ساختار نیز یکی دیگر از این روش‌هاست، اذعان کرد: تجدید ساختار صنعت برق در کشور ما با ارائه برش‌های افقی انجام گرفته و این موضوع به این معنی است که ساختار عمودی و به هم پیوسته تولید، انتقال و نیز توزیع انرژی به شرکت‌های جداگانه تولیدی و انتقال و توزیع شکسته شده است، در حالی که اعمال برش‌های عمودی به این ساختار یکپارچه می‌تواند رونق بیشتر بورس انرژی را در پی داشته باشد. این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: در ساختار با برش‌های عمودی امکان فعالیت شرکت‌های ترکیبی ممکن است و شرکت‌های ترکیبی صرفا تولید‌کننده یا صرفا مصرف‌کننده انرژی نبوده و ترکیبی از شرکت‌های تولیدی، انتقال و خرده فروشی توزیع هستند که به‌صورت منطقه‌ای فعالیت می‌کنند.کاظمی اسفه گفت: از آنجا که این شرکت‌ها ساختار عمودی را در عین تجدید ساختار حفظ کرده‌اند، تمایل بیشتری در برقراری قراردادهای بلند‌مدت در مقایسه با بازارهای کوتاه مدت دارند که همین امر می‌تواند به رونق بورس انرژی کمک کند. ضمنا عملکرد این نحوه تجدید ساختار در کشورهای اروپایی نشان داده است که ساختارهای برش یافته عمودی می‌توانند عملکرد مطمئن‌تری در محیط‌های گذار از ساختار سنتی به ساختار بازاری ارائه کنند.