رونق در بازار فلزات خاص

کادمیوم

دنیای اقتصاد- افزایش مصرف چین دلیل اصلی افزایش قیمت‌های کادمیوم است. مسائل زیست‌محیطی موجب شده که مصرف این عنصر در اکثر کشورهای غرب کاهش و یا متوقف شود. حال آنکه در کشورهای در حال توسعه‌ای مانند چین، باطری‌های نیکل - کادمیوم بیشتری تولید می‌شود. با افزایش بیشتر خرید نقد کادمیوم از طرف چینی‌ها قیمت این محصول از میزان پایین ۱۰/۱-۸۵/۰دلار در هر پوند در ماه مارس به ۸۵/۱-۷۰/۱دلار در هر پوند در ماه ژوئن افزایش یافت. پس از این افزایش دوباره قیمت آن در بازار افت پیدا کرده و به ۵۰/۱-۳۰/۱دلار برای عیار ۹۵/۹۹درصد و به ۵۵/۱-۳۵/۱دلار در هر پوند برای عیار ۹۹/۹۹درصد در اوایل نوامبر رسید و کارشناسان معتقدند که قیمت آن در کوتاه‌مدت تغییری پیدا نمی‌کند.

از اثرات سمی کادمیوم در تعدادی از کاربردهای آن کاسته شده است. در‌حال‌حاضر حدود ۸۰درصد تقاضا برای این محصول در بخش باطری‌های قابل شارژ و بازیافت نیکل - کادمیوم بوده و بخش‌ رنگدانه‌ها حدود ۱۰درصد مصرف آن را داشته و سایر مصارف آن در صنایع پلاستک، اندودکاری، آلیاژهای غیرآهنی است.

تولید جهانی کادمیوم (به عنوان بخشی از محصولات جانبی کارخانه‌های تصفیه روی و تا میزان کمتری محصولات جانبی صنایع سرب و مس) سال گذشته با ۸۰۱تن کاهش به ۱۸۰۰۰تن رسید. در حال حاضر تولیدکنندگان روی، اغلب کادمیوم را به عنوان ماده زائد و مضری که هزینه تولید روی را افزایش می‌دهد بیرون می‌ریزند. اما به دلیل افزایش مصرف کادمیوم برای تولید کادمیوم تلورید (CdTe) و کادمیوم سولویند (Cdse) که در تولید پانل‌ها یا صفحات خورشیدی (فوتو ولتیک) بسیار نازک، کاربرد دارد. این عنصر را به تدریج کمتر بیرون می‌ریزند. هم‌اکنون به نظر می‌رسد که تقاضای بلندمدت در آینده برای کادمیوم نامشخص است چون اتحادیه اروپا از ابتدای سال ۲۰۰۸ از مصرف تمام باطری‌هایی که دارای بیش از ۰۰۲/۰درصد کادمیوم باشد جلوگیری می‌کند. اما مصرف اینگونه باطری‌ها برای ابزارهای برقی بدون سیم، تجهیزات اورژانس و پزشکی استثنا بوده و بازیافت اینگونه باطری‌ها اجباری است. سایر تکنولوژی‌های باطری مانند یون لیتیوم و هیدرات نیکل - متال جایگزین‌های مطلوب آن محسوب می‌شوند.

کبالت

قیمت این عنصر در اوایل سال ۲۰۰۴ به اوج خود یعنی ۲۶دلار در هر پوند رسید و پس از آن کاهش پیدا کرده و در سه ماه چهارم سال گذشته و اوایل امسال به زیر ۱۲دلار در هر پوند رسید. قیمت این فلز پس از این افت مجددا افزایش یافته و در ماه سپتامبر به اوج ۷۵/۱۵-۱۵دلار در هر پوند (برای عیار ۳/۹۹درصد) و ۵۰/۱۶-۷۵/۱۵دلار در هر پوند (برای عیار ۸/۹۹درصد) در اوایل ماه نوامبر رسید.

به دلیل افت تولید و تقاضای بیشتر قیمت کبالت نسبت به سال گذشته از سطح بالاتری برخوردار است.

در نیمه اول امسال تولید کبالت با ۸/۳درصد تنزل (به دلیل افت تولید شرکت‌های Chombishi، QNI و Umicore) به ۲۵۰۰۰تن رسید.در طی چند سال گذشته صادرات سنگ کبالت کشور کنگو به چین تا حدی بین عرضه و تقاضا توازن ایجاد کرده است. اما اگر قیمت‌های این فلز کاهش پیدا کند از میزان تولید شرکت‌های کوچک تولیدکننده کبالت خام کنگو نیز کاسته خواهد شد.توازن نزدیکی بین عرضه و تقاضا در ظرف چند سال آینده در بازار کبالت برقرار خواهد بود و تا زمانی که پروژه‌های جدید نیکل - کبالت و مس راه‌اندازی نشود قیمت‌های این فلز نسبتا بالا باقی خواهد ماند. از ۵۵۰۰۰تن تقاضای کبالت در سال گذشته، ۲۰درصد سهم مصرف سوپر آلیاژها باتری‌سازی‌ها، ۵/۵درصد سهم اندودکاری (hard facing) و سایر آلیاژها، ۷درصد (مصرف مگنت‌ها) و مواد سخت، کاتالیست‌ها و رنگدانه‌ها هر کدام حدود ۱۱درصد مصرف داشته‌اند. چسب‌های تایر، صابون و خشک‌کننده‌ها تقریبا ۱۰درصد، ضبط الکترومگناتیک و اندودکاری (Plating) حدود ۵/۴درصد مصرف آن را داشته‌اند.

رشد مصرف کبالت در باطری‌های قابل شارژ مجدد، قابل مقایسه با رشد تقاضا برای باطری‌های با قابلیت شارژ مجدد نیست. به تدریج نیکل و منگنز جای کبالت را در ساخت باتری‌های قابل شارژ مجدد می‌گیرند.

آنتیموان

با نزدیک‌تر شدن پایان سال تقاضا برای آنتیموان افزایش یافته و در نتیجه قیمت آن نیز تقویت می‌شود.

فروشندگان چینی قیمت‌های خود را افزایش می‌دهند و توجیه آن این است که عرضه پایین بوده و ۵درصد تخفیف مالیات صادراتی در ماه سپتامبر لغو شد و خریداران نیز می‌خواهند به موجودی خود بیافزایند.اما به هر حال مصرف‌کنندگان آنتیموان تری‌اکسید (مصرف آن عمدتا در تاخیردهنده‌های شعله‌ای، تولید لاستیک و شیشه) همواره از الگوهای معمولی خرید خود یعنی خرید محموله‌های پایین در طول سال پیروی می‌کنند. چینی‌ها قیمت‌های تری‌اکسید خود را زیر قیمت‌های رقبای اروپایی خود عرضه می‌کنند.در آمریکا تاخیردهنده‌های شعله‌ای حدود ۵۵درصد تقاضای آنتیموان را به خود اختصاص داده‌اند. حمل و نقل شامل باتری‌ها ۱۸درصد، بخش شیمیایی ۱۰درصد، سرامیک‌ها ۷درصد و شیشه‌ها و سایر صنایع باقیمانده مصرف آنتیموان را به خود اختصاص می‌دهند.

قیمت‌های آنتیموان پس از رسیدن به میزان ۳۹۰۰-۳۸۰۰تن در دلار در سه ماه سوم و چهارم سال گذشته اوایل امسال شروع به افزایش کرده و در پایان ماه آوریل به ۵۸۰۰دلار در تن رسیده و سپس به زیر ۵۰۰۰دلار در هر تن در اواسط ماه ژوئن رسید. پس از اینکه در ماه اوت قیمت از سطح ۵۶۰۰-۵۵۰۰دلار در هر تن باقیمانده، بعد از آن‌ اندکی کاهش یافته ولی سپس تا اوایل نوامبر به ۵۵۸۵-۵۴۷۵دلار افزایش یافت.

پس از آنکه کاهش مالیات بر صادرات چین به اجرا درآید انتظار می‌رود که قیمت آن افزایش پیدا کند. به طور کل پیش‌بینی می‌شود که قیمت در سه ماه اول سال آینده به ۶۰۰۰دلار در هر تن افزایش پیدا کند.چین نسبت به تولید سایر فلزات اقلیت بیشترین تولید آنتیموان را دارد. تولید جهانی آنتیموان سال گذشته به ۱۱۷هزارتن رسید که سهم چین از این تولید ۱۰۵هزارتن بوده است.دولت کره جنوبی در نظر دارد دو ماه تولیدات فلزات آنتیموان، ایندیوم، مولیبدنیوم، سلنیوم و تالیوم را ذخیره کند تا در مقابل مشکلات عرضه این محصولات که در بازار آسیا اندک است از خود محافظت کند.تصمیم کره‌جنوبی برای ذخیره کردن فلزات اقلیت و فروآلیاژها می‌تواند روی بازار آنتیموان چین اثر بگذارد، چون شرکت‌های کره جنوبی در‌حال‌حاضر سالانه حدود ۱۵-۱۰هزار تن آنتیموان از چین خریداری می‌کنند.

بیسموت

قیمت‌های بیسموت حدود ۸ماه تا اواسط سال ۲۰۰۵ در حد ۶۵/۳-۴۰/۳دلار در هر پوند ثابت بود که مجددا شروع به افزایش کرده و پس از رسیدن به اوج خود یعنی ۴/۹۰-۴/۶۵دلار در هر پوند در اوایل نوامبر به طور یکنواخت کاهش پیدا کرده و قبل از اینکه قیمت‌ها شدیدا شروع به افت کند در اوایل اوت امسال به ۵۰/۴دلار در هر پوند کاهش یافت. قیمت‌ها در اروپا به بالای ۶دلار در هر پوند تا اوایل نوامبر رسید اما بعضی از تولیدکنندگان چینی در‌حال‌حاضر به دنبال قیمت‌های بالاتری هستند. به طوری که یک تولید‌کننده بیسموت چینی به دلیل عرضه پایین سنگ و لغو ۱۳درصد کاهش مالیات صادراتی در صدد افزایش قیمت‌های خود است. در‌حال‌حاضر به دلیل بسته شدن معادن توسط سیل در استان هیونان در طی ماه ژوئیه عرضه بیسموت با کمبود مواجه شده و واحدهای ذوب بیسموت چین نیز با کمبود مواد اولیه مواجه هستند.

یک تاجر می‌گوید که چین دلیل اصلی افزایش قیمت‌های بیسموت است ولی این مساله ساختگی است که با عرضه و تقاضا قابل‌توجیه نیست.

تقاضا برای بیسموت در صنایع مختلف پراکنده است که مصرف هر کدام از آنان بسیار پایین است این مصارف شامل صنایع لحیم‌کاری (به‌جای سرب)، آلیاژهای قابل ذوب (fusible)، فولادها، کاتالیست‌ها، لوازم آرایشی، لوازم شیمیایی، مواد ترموالکتریکی و طیفی از مصارف شیمیایی است.نوع غیرسمی بیسموت موجب شده که مصارف آن افزایش پیدا کند. تقاضای بازار حدود ۱۰هزار تن در سال است و سالانه به صورت مستمر و با حدود ۱۰درصد رشد افزایش پیدا می‌کند.این فلز محصول فرعی تولید چند فلز دیگر مانند سرب، تنگستن، مس و روی است. تولید معدنی این محصول در جهان در سال گذشته ۵۲۰۰تن بود که از این میزان ۲۵۰۰تن مربوط به چین، ۱۱۰۰تن مربوط به مکزیک و ۱۰۰۰تن مربوط به پرو است.

پیش‌بینی می‌شود به‌زودی با راه‌اندازی پروژه‌های معدنی در کانادا و ویتنام در سال ۲۰۰۹ حدود ۳۷ هزارتن به تولید این محصول افزوده شود.

ایندیوم (INDIUM)

حدود ۸۰درصد از ایندیوم جهانی در تولید اکسید قلع ایندیوم (ITO) مصرف می‌شود که در صنایع ساخت تلویزیون (LCD) دوربین‌های دیجیتالی، تلفن‌های موبایل و کامپیوتر کاربرد دارد. پیش‌بینی می‌شود که مصرف جهانی تلویزیون‌های LCD از ۷/۸میلیون دستگاه در سال، چهار سال آینده به ۳۳میلیون دستگاه برسد، سایر مصارف ایندیوم شامل لحیم‌کاری، آلیاژهای قابل‌ذوب و نیمه هادی‌ها است.

در‌حال‌حاضر پیش‌بینی می‌شود که به دلیل افزایش تولید تلویزیون‌های LCD با کمبود ایندیوم در جهان مواجه شویم. به مصرف ITO در ژاپن، کره جنوبی، فیلیپین و تایوان افزوده شده است حال آنکه چین نیز به مصرف‌کنندگان آن افزوده می‌شود که بازار را با کمبود بیشتر مواجه خواهد کرد.قیمت این محصول در سه سال گذشته ۱۰۰دلار در هر کیلوگرم بود حال آنکه در سپتامبر گذشته قیمت آن به ۱۰۷۰دلار در هر کیلوگرم رسید و در اوایل نوامبر امسال به ۷۵۰-۶۹۰دلار در هر کیلوگرم کاهش پیدا کرد.ایندیوم محصول جانبی واحدهای ذوب روی است. سال گذشته تولید این محصول ۴۵۵تن بود که ۲۵۰تن آن تولید چین، ۷۰تن تولید ژاپن و ۵۰تن آن تولید کانادا است.کارشناسان حدس می‌زنند که به دلیل عرضه کافی این محصول قیمت آن بالا نخواهد رفت. اما انتظار نیز می‌رود که به دلیل مشکلات عرضه یا صادرات چین، شک و تردید در زمینه استمرار عرضه کنسانتره روی بولیوی و ژاپن امکان افزایش قیمت آن نیز وجود دارد.

سلنیوم

این محصول از محصولات جانبی واحدهای تصفیه الکترولیتی مس است. سال گذشته تولید این محصول به ۱۳۵۰تن رسید که ۶۵۰تن مربوط به تولید در ژاپن، ۲۵۰تن کانادا، ۲۰۰تن بلژیک و ۸۴تن شیلی است. پیش‌بینی می‌شود که تقاضای سالانه سلنیوم ۳۰۰۰تن باشد، قیمت این محصول سه سال پیش ۴دلار در هر پوند بود و در آخر اکتبر ۲۰۰۵ به ۵۲-۴۸دلار در هر پوند رسیده و مجددا در پایان ماه مه ۲۰۰۶ به دلیل تقاضای پایین به ۱۷-۵/۱۳دلار در هر پوند تنزل پیدا کرد. در ماه اکتبر امسال تقاضا برای سلنیوم بالا رفته و قیمت آن به ۲۶-۲۵/۲۳دلار در هر پوند افزایش پیدا کرد. پیش‌بینی می‌شود که قیمت آن به بیش از ۳۰دلار در هر پوند افزایش پیدا نکند و اگر تقاضای چین برای این محصول کم شود قیمت آن نیز تنزل پیدا خواهد کرد. چین در ۸ماه اول امسال ۲/۸۴۳تن سلنیوم وارد کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن ۷۳درصد (۸/۴۸۶تن) بالاتر است.

حدود ۳۵درصد مصرف سلنیوم در صنایع شیشه و رنگ، ۳۰درصد در بخش صنایع الکتریکی، ۱۰درصد رنگدانه‌ها، ۱۰درصد در صنایع متالورژی، ۵۰درصد کشاورزی و زیست‌شناسی و ۱۰درصد در سایر صنایع مانند تولید منگنز الکترولیتی است.

قیمت نسبتا بالای این محصول تاثیر چندانی روی کاربرد آن ندارد و به‌رغم اینکه قیمت این محصول بالا است ولی به نفع مصرف‌کنندگان آن است چون قیمت‌های آن چندان متغیر نیست.