سی ام آوریل ۱۹۴۵ و زمانی که نظامیان روس گام به دروازه‌های برلین پایتخت رایش سوم گذاشتند هیتلر در پناهگاه زیرزمینی‌اش خودکشی کرد تا زنده به دست روس‌ها نیفتد. ۲۹ آوریل و چند ساعت پیش از خودکشی، هیتلر در پناهگاه خود با «اوا براون ۳۷ ساله» که بیش از یک دهه معشوقه (مترس) او بود قرارداد ازدواج امضا کرده بود! هیتلر پیش از خودکشی، تپانچه‌اش را به «اوا» داده بود تا خودکشی کند. هیتلر از اطرافیانش خواسته بود که جسد او و «اوا» را آتش بزنند تا روس‌ها نتوانند وی را تشخیص دهند. برخی از مورخان نوشته‌اند که در آن شب (سحرگاه سی ام آوریل) هیتلر نخست یک گلوله به سوی «اوا» و سپس یک گلوله به سر خودشلیک کرده بود. هیتلر هنگام خودکشی ۵۶ ساله بود. در پی خودکشی هیتلر تنی چند از مقامات دولت او ازجمله سخنگویش، گوبلز به عمر خود پایان دادند. دولت مسکو دوم ماه مه ۱۹۴۵ رسما اعلام کرد که برلین و حومه آن تماما به تصرف ارتش سرخ درآمده و سربازان روس جسد نیم سوخته هیتلر و اجساد چند مقام دیگر آلمان نازی را که خودکشی کرده بودند به دست آورده‌اند. هیتلر پیش از خودکشی، کارل دونیتس ـ گروس ادمیرال آلمان (دریاسالار بزرگ) ـ را به سمت جانشینی خود تعیین کرده بود. عمر حکومت ادمیرال بزرگ چند روز بیش طول نکشید. وی هنگام انتصاب، در غرب آلمان (جبهه آلمان با متفقین غربی) بود. دونیتس که عضو حزب ناسیونال سوسیالیست آلمان (حزب نازی) نبود هفتم ماه مه اعلام کرد که آلمان آماده است تسلیم شود. دونیتس بزرگ‌ترین کارشناس جنگ زیردریایی جهان در قرن بیستم شناخته شده است. تاکتیک «دسته گرگ = وولف پک» از ابتکارهای اوست که حمله را به صورت دسته زیردریایی آغاز می‌کرد. وی در پایان جنگ به ده سال زندان محکوم شد و تا سال ۱۹۸۰ زنده بود و با یک تشییع جنازه باشکوه که جهانیان انتظار آن را نداشتند به خاک سپرده شد. سه روز پیش از خودکشی هیتلر، ۲۷ آوریل سال ۱۹۴۵ پارتیزان‌های کمونیست ایتالیا ضمن بازرسی چند کامیون نظامی آلمان که در حال حرکت به شمال ایتالیا برای خروج از این کشور بودند، متحد هیتلر ـ موسولینی ۶۲ ساله رهبر سابق ایتالیا (دوچه) و «کلارتا پتاچی ۳۳ ساله» و چند مقام پیشین را که در میان بار کامیون‌ها مخفی شده بودند، یافتند و ۲۸ آوریل (روز بعد) همه را تیرباران کردند، اجساد شان را به شهر میلان منتقل و از ساختمانی به صورت وارونه آویختند. حکومت موسولینی ۲۵ سال و هیتلر ۱۲ سال طول کشیده بود. هیتلر با سخنرانی‌های میهنی خود توجه آلمانی‌هارا که پس از جنگ جهانی اول تحقیر شده بودند، جلب کرده و حزب «ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان (نازی)» را به قدرت رسانده بود. آلمانی‌ها از سال ۱۹۳۴ او را «فهرر (پیشوا)» خطاب می‌کردند. وی به آلمانی‌ها وعده تجدید قدرت نظامی، ترقی اقتصادی و گردآوردن همه نژاد ژرمن زیر یک پرچم را داده بود و سیاست خارجی تهاجمی در پیش گرفته بود. اشتباه بزرگ او (که آکادمی نظامی ندیده بود و تاریخ نخوانده بود) حمله نظامی به شوروی و آن هم در آغاز تابستان (۲۲ ژوئن ۱۹۴۱) بود که کشوری پهناور و دارای نظامی ایدئولوژیک بود. اگر هیتلر وضعیت ناپلئون در ۱۸۱۲ و سرمای روسیه را که از اکتبر آغاز می‌شود در نظر گرفته بود و حمله را در آوریل (سه ماه زودتر) شروع کرده بود ممکن بود که شکست نخورد.

نوشیروان کیهانی‌زاده