پنج محور در گفتمان اعتدال

دنیای اقتصاد- روحانی و نهاوندیان در همایش «ملی تبیین مفهوم اعتدال» به تشریح ابعاد و محورهای اصلی شعار اعتدال پرداختند. در این همایش که در روز گذشته و امروز در حال برگزاری است، پنج محور اصلی اعتدال توسط رییس جمهور، رییس دفتر و دیگر نزدیکان روحانی تبیین شد. آرمانخواهی واقع‌بینانه نخستین محوری است که حسن روحانی در تشریح مفهوم اعتدال عنوان می‌کند. محوری که نشان می‌دهد اعتدال محملی است برای بهتر زیستن ایرانیان. دومین محور اعتدال مقابله و نه گفتن به افراط است که محمد نهاوندیان آن را عنوان کرد. تکیه اصلی این محور بر آن است که به رفتارهای افراطی که در سال‌های پیش در کشور رخ داده است نباید نگاه تقدسی بخشید و نباید آن تصمیمات نادرست را جزئی از میراث انقلاب دانست. ریشه‌دار بودن اعتدال در علم دیگر محوری است که عنوان شد؛ محوری که بر اساس آن هیچ وزیری نباید به خود جرات دهد تصمیمی بگیرد که برای آن توجیه علمی ندارد. محور دیگر آن است که اخلاق صحیح مبتنی بر اعتدال است. به این معنا که گسترش اخلاق در جامعه ریشه در اعتدال دارد. متانت در تصمیم‌گیری و پرهیز از شتابزدگی هم آن امری است که رکن پنجم اعتدال را تشکیل می‌دهد؛ با این امر است که می‌توان حرکت معقول را در جامعه نهادینه کرد. نزدیکان روحانی اعتدال را تعریف کردند

رییس‌جمهور: اعتدال را محملی برای بهتر زیستن ایرانیان می‌دانم

دنیای اقتصاد- از همان روزهای اول گفت «اعتدال». این شعاری بود که رییس‌جمهور با آن مردم را پای صندوق‌های رای کشاند و خودش شد

رییس جمهور منتخب مردم. بعد از انتخابش، اما عده‌ای خواستند که این اعتدال تعریف شود. که این اعتدالی که از آن حرف می‌زنید دقیقا چه مفهوم و چارچوبی دارد. در همین حین بود که برخی از جریان‌های افراطی ، مدعی شدند که اعتدال متعلق به ماست و فقط با مفاهیم رفتاری ما تعریف می‌شود و هیچ ربطی به جریان‌های مربوط به روحانی ندارد. همین هم شد که روحانی تصمیم گرفت تعریفی از اعتدال ارائه بدهد و بر همین اساس هم همایش ملی تبیین مفهوم اعتدال را با حضور افراد نزدیکش راه‌اندازی کرد تا «اعتدال» را تعریف کند. این همایش پنجم و ششم شهریور در محل مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت، با همکاری مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، انجمن علوم سیاسی ایران، انجمن جامعه شناسی و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار می‌شود.

اعتدال، آرمان‌خواهی واقع‌بینانه است

رییس‌جمهور با بیان اینکه باور دارد که اعتدال آرمان‌خواهی واقع‌بینانه و محملی برای بهتر زیستن ایرانیان است، پیامی به همایش ملی تبیین مفهوم اعتدال فرستاد. در بخشی از این پیام حجت‌الاسلام حسن روحانی گفته‌است: اعتدال واژه‌ای است که آن را بر مردمان وطنم عرضه کرده‌ام تا آنان را به ضرورت آغاز راهی نو فرا بخوانم و امید را در دل افراد جامعه‌ ایشان زنده کنم. من با ادراک خویش از اعتدال، آن را محملی برای بهتر زیستن ایرانیان می‌دانم. باور داشتم که اعتدال، آرمان‌خواهی واقع‌بینانه است.

به همین سان شادم از آنکه هر چند به اندازه‌ گامی کوتاه به وعده خویش نزدیک شدم و چنانچه گفته بودم انجمن‌های علمی را در کسب شناخت‌ها، تدارک برنامه‌ها و تنظیم اقدام‌ها مشارکت می‌دهیم، چرا که این گرد هم آمدن حاصل همت سه انجمن از بزرگان علوم انسانی و اجتماعی این سرزمین نخبه‌پرور است. این هم‌یاری و هم‌اندیشی را به فال نیک گرفته و امید دارم در همه روزهایی که از مسوولیت خویش در پیش دارم مستظهر به کوهی از خردورزی، تحلیل و تبیین، نقد و نظر و راهنمایی شما باشم.

امید دارم بر بستر درایتی که از این هم‌اندیشی حاصل می‌شود بر همه عزم‌هایی که عزیمت کرده‌اند تا مردم ما را از تعالی و بهروزی باز دارند چیره گردیم و گره‌هایی که بسته‌اند، بگشاییم. از این رو امید دارم به یاری یکدیگر به فهمی از اعتدال برسیم که تدبیر در آن مترتب و امید از چشمه آن جوشان باشد.

شعار عدالت به سلاح سیاسی بدل شد

اما علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم در این همایش گفت: امیدواریم این همایش فتح بابی برای آینده‌ای شود که دولت تدبیر و امید ارتباط خود را با محافل علمی حفظ کند و این جریان اندیشه‌ای که فقط در دانشگاه‌ها و حوزه نظری بوده در اجرا هم گره بخورد. عضو انجمن جامعه شناسی ایران، با تاکید بر اینکه اعتدال موجودی اجتماعی است و تحت شرایط اجتماعی خاصی متبلور شده است، تصریح کرد: اعتدال خواهی کوتاه آمدن از مطالبات نیست، بلکه مطالبه محوری و تحول خواهی است .

در تجربه دولت نهم و دهم پوپولیسم به اوج خود رسید و نشان داد نمی‌توان هر دو وجه توسعه اقتصادی و سیاسی را نقص کرد. او با اشاره به اینکه اعتدال‌خواهی کوتاه آمدن از مطالبات و راضی شدن به حداقل‌ها نیست، گفت: شاید اعتدال خواهی اندک اندک خواستن باشد، اما اندک خواستن نیست. مردم تا زمانی پای اعتدال می‌ایستند که سودمندی عملی آن را نشان دهد و به اثبات برسد. ربیعی با تاکید بر اینکه گفت‌وگو مکانیزم تعدیل کردن اعتدال است، اظهار کرد: اعتدال آرمان‌خواهی واقع‌گرایانه است. اعتدال بدون گفت‌وگو و تقویت نظام ارتباطات امکان‌پذیر نیست. اعتدال جایگاهی نیست که از قبل تعریف شده باشد.

گفتمان اعتدال در این انتخابات در کشور غالب شد

حسین سلیمی، دبیر همایش ملی تبیین مفهوم اعتدال هم با اشاره به شرایط کنونی کشور گفت: اندیشه‌ها، علوم و مفاهیم و مبانی تازه‌ای در مقابل دولت و جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. استاد دانشگاه علامه ادامه داد: در این انتخابات گفتمان اعتدال‌ رویکرد در کشور غالب شد و رویکردی که قبل از انتخابات با مفاهیم و معنای آن به‌شدت غریبه بودیم اما امروز میلیون‌ها منبع از آن در فضای اینترنتی وجود دارد. اعتدال مفهومی بود که روحانی در مباحث انتخاباتی خود از آن استفاده کرد و بعد از پیروزی او در انتخابات در بالاترین سطوح نظام عامه مردم این مطالبه به وجود آمد که مفهوم اعتدال تبیین شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به سیاست داخلی گفت: برای اولین‌بار با بر روی کار آمدن دولت تدبیر و امید شاهد نهادینه شدن احزاب هستیم که کنش‌های سیاسی از حالت پوپولیستی و افراط‌گرایی خارج شده و میدان سیاست به یک میدان رقابت مولد و مکمل‌آفرین تبدیل شده است و به نظر می‌رسد اگر موانع از سر راه برداشته شود، عزم جدی برای نهادینه کردن احزاب در جامعه ایرانی به وجود آمده است.

معنای اعتدال به مفهوم مقابله با افراط است

محمد نهاوندیان، رییس دفتر رییس‌جمهور گفت: پیروزی گفتمان اعتدال در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری تاکیدی بر گفتمان اعتدال اسلامی بود. او با بیان اینکه اعتدال را از مطهری و بهشتی آموخته‌ایم، ادامه داد: در ساده‌ترین معنا اعتدال به مفهوم مقابله با افراط است. مردم تصویری از افراط داشتند آن را کشیده بودند و اکنون به آن نه گفته‌اند.

وی افزود: گاهی در فرآیند انقلاب شاهد بودیم که تصمیمات افراطی صورت گرفت، اما اگر این تصمیمات نادرست را جزو میراث انقلاب می‌دانیم و به آن تقدس ببخشیم، نادرست است، چرا که این امر ما را با هزینه‌هایی روبه‌رو می‌کند؛ بنابراین باید به صراحت مشخص شود که شاید تصمیم به اقتضای آن زمان گرفته شده، اما نتایج آن به صلاح مملکت نبوده است و افتخار انقلاب اسلامی درس گرفتن از اشتباهات است که این نشان‌دهنده بلوغ انقلاب ما است. نهاوندیان اضافه کرد: اگر بخواهیم اعتدال در روش و منش دولت و جامعه نهادینه شود، باید بدانیم که ریشه‌ اول اعتدال علم است. بر همین اساس هیچ وزیری نباید به خود جرات دهد که برای تصمیمی که می‌گیرد توجیه علمی نداشته باشد. اگر مسوول یک دستگاه علمی، عالم رشته نباشد، در این صورت از تصمیمات او حتما افراط برمی‌خیزد، زیرا میوه‌ جهل جز افراط و تفریط نیست. وی با بیان این‌که دومین ریشه‌ اعتدال اخلاق است، گفت: اخلاق صحیح مبتنی بر اعتدال است، گسترش اخلاق را باید لازمه‌ اعتدال بدانیم و ریشه سوم در اعتدال عقلانیت است. اگرچه ما عقل فردی را تاحدودی بلد هستیم، اما در خرد جمعی اشکالاتی داریم که نمی‌دانیم خرد جمعی مبتنی بر اعتدال به چه شکل است. این تمرین‌ها را کمتر کرده‌ایم. مردم باید بلافاصله میوه‌های رویکرد اعتدال را بچشند. رییس دفتر رییس‌جمهور با اشاره به مفهوم اعتدال تصریح کرد: اعتدال میانه‌روی است. میانه‌گیری میان حق و باطل نیست. اعتدال خود حق است. برای شناخت حق باید رویکرد اعتدال‌گرایی داشته باشیم. اعتدال به معنای تندروی نیست؛ اما کندروی هم نیست. سرعت و شور داشتن در تعارض با اعتدال نیست اعتدال به معنای شور مبتنی بر شعور است. اعتدال به معنای متانت در تصمیم است و شتابزدگی در آن جایی ندارد. وی خاطرنشان کرد: باید حرکت معقول مردم در مقایسه با افراط‌گرایی در حافظه‌ تاریخی نهادینه شود که این اقدام با کمک نویسندگان، تاریخ‌نویسان و هنرمندان انجام می‌گیرد. اعتدال باید به یک مسیر حرکت تبدیل شود و جوانان جاذبه‌های منش اعتدال را به تجلی برسانند.

اعتدال‌گرایی پایان تحمیل آرزوها بر واقعیت‌ها خواهد بود

الهه کولایی، نماینده دوره ششم مجلس هم در این همایش گفت: تمرکز بر اعتدال‌گرایی پایان ذهن‌گرایی در سیاست خارجی و همچنین اتمام تلاش برای تحمیل آرزوها بر واقعیت‌ها خواهد بود. او تاکید کرد: تمرکز بر اعتدال ذهن‌گرایی یا رویاگرایی را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی کنار خواهد زد و پایان تلاش برای تحمیل آرزوها بر واقعیت‌ها خواهد بود. این فعال اصلاح‌طلب معتقد است که تبدیل شدن ایران به پدیده امنیتی برای جامعه جهانی سبب ایجاد قطعنامه‌ها و فشارها توسط آمریکا با حمایت جامعه جهانی علیه ایران شد.