موها را بپوشان صورت را باز بگذار
نگار حسینی نیم نگاهی به زنانی که در خیابان، محل کار و به‌طور کلی در اجتماع ترکیه ظاهر می‌شوند نشان می‌دهد، شیوه‌های متنوعی از حفظ حجاب در میان زنان این کشور دیده می‌شود. از زنان پوشیه پوش گرفته تا زنان کاملا بدون حجاب و البته بیش از همه زنانی با روسری که موهایشان را به‌طور کامل پوشانده‌اند، _شکلی که در میان همسران سران ترک دیده می‌شود_ در مجامع عمومی ترکیه قابل مشاهده است.
در کشورهای لبنان و تونس نیز می‌توان کم و بیش چنین شیوه‌ای را دید. در میان زنان لبنانی نیز کم و بیش می‌توان چنین شیوه‌ای را مشاهده کرد. در این کشور زنان ممکن است پوشیه بپوشند یا به کل بی‌حجاب باشند.
تونس نیز شرایطی کم و بیش مشابه دارد، اما تصور کلی در مورد زنان عربستان سعودی، زنانی است پوشیده در چادر بلند سیاه، با پوشیه و درحالی‌که تنها چشم‌هایشان را می‌توان دید. این مدل بیش از همه در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دیده می‌شود با این حال استفاده از حجاب کمتر سفت و سخت در میان زنان سعودی نیز دیده می‌شود. این تحول از زنان طبقات بالای این کشور آغاز شده است؛ به طوری که دو سال پیش شاهزاده عادله، دختر پادشاه سعودی بدون روبنده و درحالی‌که بخشی از موهایش از زیر روسری دیده می‌شد، در مجامع عمومی ظاهر شد.
زنان پاکستانی هم شیوه‌های متنوعی از رعایت حجاب دارند. یک زن پاکستانی ممکن است حنا ربانی، وزیر خارجه باشد با یک روسری نازک که موهایش را نمی‌پوشاند یا زنی از عشیره فلان که تنها با برقع اجازه تردد دارد.
محققان آمریکایی به تازگی پژوهشی انجام داده‌اند که نشان می‌دهد بخشی از جامعه زنان کشورهای مسلمان تا چه حد حجاب را رعایت می‌کنند، به عبارت دیگر چه حدی از حجاب را برای حضور در جامعه مناسب می‌دانند.
نتایج یک بررسی که در موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه میشیگان انجام شده است، بخش‌هایی از کیفیت و میزان حجاب زنان در برخی کشورهای اسلامی و نظر زنان را در مورد آن روشن کرد. جامعه آماری این تحقیق شامل زنان کشورهای «لبنان»، «عربستان سعودی»، «ترکیه»، «تونس»، «پاکستان»، «عراق» و «مصر» بوده‌اند. مروری اجمالی بر نتایج نشان می‌دهد که اکثریت زنان کشورهای اسلامی ترجیح می‌دهند یک روسری رنگی سر کنند که موهایشان را به‌طور کامل می‌پوشاند؛ اما صورتشان کاملا باز باشد.
این تحقیق پژوهشگران دانشگاه میشیگان ابتدا در مورد کیفیت حجاب در زنان تونسی انجام شد؛ اما بعد از آن نتایج ۶ کشور دیگر اسلامی نیز به آن افزوده شد. اما زنان پژوهشگری که در این تحقیق شرکت کرده بودند، گفته‌اند یکی از عجیب و غریب‌ترین مواردی که در جریان این پژوهش با آن مواجه شده‌اند، تمایل زنان به استفاده از برقع و پوشیه در این کشورها بوده است.
این تحقیق به این شیوه انجام شد که جامعه‌ای آماری از زنان هفت کشور مذکور در نظر گرفته و از آن‌ها پرسیده شد که کدام یک از تصاویر را برای حاضر شدن در اماکن عمومی تایید می‌کنند.
عکس شماره ۱، زنی را نشان می‌داد با برقع، کاملا پوشیده. در تصویر شماره ۲، زنی دیده می‌شد که پوشیه دارد؛ اما می‌شود چشم‌هایش را دید.
زن شماره ۳، چادر به سر دارد اما صورتش باز است. زنی که در تصویر شماره ۴ دیده می‌شود روسری دارد که رنگی هم هست، صورت این زن کاملا باز است اما تمام موهایش پوشانده شده‌اند. در تصویر شماره ۵ زنی دیده می‌شود که روسری دارد، اما موهایش دیده می‌شود و اساسا حجاب سفت و سختی ندارد. در نهایت زن تصویر شماره ۶ به کل بی حجاب است. اکثریت اقریب به اتفاق زنانی که در این تحقیق شرکت کرده بودند، پوشش و حجاب زن شماره ۴ را به‌عنوان حجاب مورد تایید در مجامع عمومی انتخاب کرده بودند. در عربستان سعودی بیشتر شرکت‌کنندگان در تحقیق زن شماره ۲ را انتخاب کرده بودند.
نقابی که چشم‌ها از پشت آن قابل دیدن است؛ اما در بسیاری از موارد این واقعیت دیده شد که با وجود اصرار حکومت برای مثال به رعایت حجاب به شیوه تصویر زن شماره ۳، افراد شرکت‌کننده در تحقیق، زن شماره ۶ یا بی‌حجابی کامل را انتخاب کرده بودند. این مورد در زنان لبنانی بیش از همه دیده می‌شد.
برقع
با مروری بر نتایج ثبت شده در جدول، به نظر می‌رسد صرف‌نظر از جهت‌گیری حکومت و قانون در کشورهای مورد بررسی، در مورد زنی که برقع پوشیده، نظرها تنها در عربستان سعودی مثبت است؛ به طوری که ۱۱ درصد از زنانی که در این تحقیق مورد پرسش واقع شده‌اند این نوع حجاب را برای زنان مناسب دانسته‌اند. این شکل از حجاب در ترکیه ابدا طرفدار نداشته است؛ به طوری که صفر درصد افراد مورد مطالعه در ترکیه به این شکل رای داده‌اند. در کشورهای تونس، مصر و لبنان نیز این شکل رای چندانی ندارد؛ به طوری که می‌توان آن را نزدیک به صفر فرض کرد. در پاکستان و عراق اما احتمالا در میان قبایل این شیوه هنوز رواج دارد. ۳ درصد از زنان مورد سوال واقع شده پاکستانی و ۴ درصد زنان عراقی به این شیوه به‌عنوان مناسب‌ترین شیوه رعایت حجاب رای داده‌اند.
پوشیه
اما درحالی‌که برقع در مصر طرفدار چندانی ندارد، زنان مصری نسبت به پوشیه‌ای که تنها چشمان زن از پشت آن قابل رویت است، گرایش دارند. نزدیک به
۱۰ درصد از زنان مصری به این شیوه به‌عنوان مناسب‌ترین شیوه رعایت حجاب رای داده‌اند. واضح است که این شکل حجاب در میان زنان عربستان سعودی و پاکستان طرفداران چشمگیری داشته باشد. ۶۳ درصد زنان مورد پرسش واقع شده در عربستان این شیوه را بهترین شیوه رعایت حجاب دانسته‌اند. پاکستانی‌ها هم البته با این شیوه به شدت موافقند. ۳۲ درصد از زنان پاکستانی مورد مطالعه این مدل حجاب را
ترجیح می‌دهند.
چادر
در مورد چادری که نه چندان سفت و سخت گرفته شده و صورت در آن قابل مشاهده است، چندان اقبالی در میان زنان مورد مطالعه وجود ندارد. این شیوه تنها در میان زنان مصر، عراق و پاکستان طرفدار دارد. بیشترین رای دهندگان به این مدل حجاب در میان زنان مورد مطالعه کشورهای مصر، عراق و پاکستان به ترتیب با درصدهای ۲۰، ۳۲ و ۳۱ مشاهده شده‌اند. کمترین اقبال به این شکل از حجاب در کشورهای تونس و ترکیه و لبنان دیده شده است.
روسری رنگی با موهایی کاملا پوشیده
اما مدلی که بیش از همه در هفت کشور مورد بررسی مورد تایید زنان واقع شده، مدل روسری با صورت باز و موهای کاملا پوشیده شده است. این روسری، مشکی نیست. واضح است که کمترین اقبال به این مدل پوشش در میان زنان عربستان سعودی به چشم می‌خورد. زنان تونس بیش از دیگر زنان کشورهای مورد مطالعه این شکل پوشش را تایید کرده‌اند. بیش از نیمی از زنان مورد مطالعه تونسی اظهار کرده‌اند که این مدل حجاب را مناسب‌ترین نوع پوشش برای حضور زنان در مجامع عمومی می‌دانند. میزان زنان تونسی که به این شیوه مایل هستند،
۵۷ درصد است. بلافاصله پس از زنان تونسی، زنان مصر با ۵۲ درصد، زنان ترکیه با ۴۶ درصد و زنان عراق با
۴۴ درصد ایستاده‌اند.
روسری باز و آزاد
اما حجابی که چندان سفت و سخت نیست و در خیابان‌های تهران هم می‌توان آن را به وفور دید، اقبال چندانی در میان زنان هفت کشور مورد مطالعه نداشته است. به شکل واضح زنان کشورهای مورد بررسی حجابی را که موها در آن به کل دیده نشود، به روسری با موهایی بیرون ترجیح می‌دهند. در هر حال این شکل حجاب بیشترین طرفدار را در میان زنان تونس دارد. ۲۳ درصد زنان تونسی مورد مطالعه این شیوه را انتخاب کرده‌اند. پس از تونسی‌ها، زنان کشور ترکیه به این مدل حجاب گرایش دارند. ۱۷ درصد زنان ترک گفته‌اند که این شکل، مناسب‌ترین مدل حجاب برای حضور در مجامع عمومی است. زنان لبنان و عراق به ترتیب با ۱۳، ۱۲ و ۱۰ درصد در رده‌های بعدی قرار دارند. واضح است که کمترین اقبال به این مدل در میان زنان عربستان سعودی دیده می‌شود. تنها ۵ درصد زنان سعودی این شیوه را برای حضور در اجتماع مناسب دانسته‌اند.
بی‌حجابی
اما آخرین مدل یا مدل بی حجاب اقبالی به شدت زیاد در میان زنان لبنانی دارد. در حدود نیمی از زنان لبنانی مورد مطالعه گفته‌اند که مناسب‌ترین شیوه برای حضور در اجتماع، بی‌حجابی است. بلافاصله بعد از زنان لبنان، زنان ترک قرار دارند. ۳۲ درصد زنان مورد مطالعه از کشور ترکیه گفته‌اند که این شکل را برای حضور در اجتماع مناسب می‌دانند. پس از این دو کشور، زنان کشور تونس قرار دارند. ۱۵ درصد از زنان این کشور گفته‌اند که این شکل برای حضور در اجتماع مناسب است. نکته جالب در این مدل آن است که برخلاف این تصور که زنان سعودی و پاکستانی از شیوه بی‌حجاب استقبال نمی‌کنند، ۲ درصد زنان پاکستانی و ۳ درصد زنان سعودی با این شیوه
موافق هستند. در نهایت و به‌طور کلی به نظر می‌رسد درصدی که بیش از همه دیده می‌شود، حجاب مدل شماره ۴ با ۵۷ درصد در میان زنان تونس است و البته کمترین اقبال به برقع دیده می‌شود که در مواردی
تا صفر درصد هم می‌رسد.
منبع: فارن پالسی



بازتاب
در پی درج مطالبی در شماره قبلی مورخ ۱۹ دیماه با عنوان « ششم ژانویه لعنتی» یکی از مخاطبان توضیحاتی را در خصوص اهانت آمیز بودن این مطلب برای روزنامه ارسال کرده است، گفتنی آنکه همچنانکه این مخاطب نیز اشاره کرده این مطلب ترجمه نشریه معتبر دیلی میل است و اشاره آن به نگاه مسیحیان جهان به ششم ژانویه و نه هموطنان ارمنی به این روز بوده است. به هر روی متن این بازتاب را در ادامه ملاحظه می کنید:
برخلاف مسیحیان جهان که میلاد مسیح را در ۲۵ دسامبر جشن می‌گیرند، ارامنه و پیروان ارتدکس روسیه ششم ژانویه را به‌عنوان تولد و غسل تعمید گرامی می‌دارند؛ بنابراین روز ششم ژانویه گرچه برای سایر مسیحیان می‌تواند
روز لعنتی پس از تعطیلات باشد، برای هموطنان ارمنی روزی شادی و جشن و اصطلاحا کریسمس است.
سرکار خانم حسینی بی‌نیاز از بررسی لازم در رابطه با میلاد، مقاله روزنامه دیلی میل انگلستان را ترجمه کرده و احیانا با «لعنتی» عنوان خواندن ششم ژانویه به هموطنان ارامنه بی مهری روا داشته‌اند.
م.ا. استاد دانشگاه