ما به مدیران جهان‌دیده نیاز داریم
سیدکامران باقری* دکترمحمود سریع‌القلم، استاد برجسته روابط بین‌الملل روز شنبه سوم اسفندماه در همایش «هم‌اندیشی نظام قراردادهای صنعت نفت» به مشکلات توسعه در ایران پرداخت و گفت: از نظر من علت‌العلل مسائل ما آن است که ایران در سطح مدیریتی، یک کشور بین‌المللی نیست. تا زمانی که ما بین‌المللی نشویم، بسیاری از مسائل ما حل نخواهد شد. برای ایجاد ظرفیت رقابت، کارآمدی، تخصص، سیستم‌سازی و عقلانیت در زمان کوتاه، باید هرچه سریع‌تر در مدارهای بین‌المللی قرار بگیریم.
این گفته مهم دکتر سریع‌القلم مرا یاد جلسه‌ای انداخت که هر چه زمان می‌گذرد بیشتر به اهمیت نکات مطرح‌شده در آن پی‌می‌برم. سال‌ها پیش در شهر مونیخ برای شرکت در آن جلسه کاری به اداره ثبت اختراعات آلمان رفته بودم. میزبان من و همراهانم، رئیس امور بین‌الملل آن اداره بود.
مکان جلسه هم اتاقی بزرگ بود که از آن برای جلسات مهم بین‌المللی در آن اداره استفاده می‌شد. رئیس امور بین‌الملل اداره ثبت اختراعات آلمان بعد از معرفی پیشینه و عملکرد اداره ثبت اختراع آلمان به تشریح انواع همکاری‌های بین‌المللی آن اداره با کشورهای مختلف پرداخت. او گفت که نظام ثبت اختراع آلمان، پیشرفته‌ترین و بهترین نمونه در اروپا است و نقش آن در توسعه صنعت آن کشور غیرقابل انکار است. به همین دلیل کشورهای زیادی مایلند تا از تجربیات آن اداره در بهبود نظام ثبت اختراع خود کمک بگیرند.
وی برای نمونه از همکاری‌های رو به رشد با ادارات ثبت اختراع ترکیه و برزیل گفت. سپس مکثی کرد و از ما خواست تا نگاهی به اطراف خود بیندازیم. قفسه‌های دورتادور اتاق پر از هدایای هیات‌های خارجی بود که بخش زیادی از آنها را هدایای سنتی چینی تشکیل می‌داد.
وی توضیح داد که اداره آنها روابط بسیار گسترده‌ای با اداره ثبت اختراع و سازمان‌های مختلف چین دارد و پروژه‌های مشترک متنوعی برای ارتقای نظام ثبت اختراعات چین در جریان است. او گفت هفته‌ای نیست که یک گروه چینی برای آموزش یا شرکت در جلسات هماهنگی و... به اینجا نیایند.
وی سپس با لبخند گفت که چینی‌ها برای کاری که با یک یا دو نفر قابل انجام است، در گروه‌های ۲۰ یا ۳۰ نفره می‌آیند و ما هم مجبوریم برای آنها دعوتنامه بفرستیم، البته این گروه‌ها بیشتر وقت‌شان را در بیرون از اداره ثبت اختراع به گردش و عکس گرفتن
می‌گذرانند!!
در آن زمان از شنیدن این جملات بسیار شگفت‌زده شدیم و پرسش‌های زیادی در ذهن ما شکل گرفت. چگونه دولت چین اجازه می‌دهد این همه هزینه اضافی و غیرضروری برای این همکاری‌ها پرداخت شود؟ مگر آنها ابزارهای نظارتی خوبی ندارند؟
رئیس آلمانی که آثار تعجب را در چهره ما دید، توضیح داد که دولت چین به دنبال افزایش حجم صادرات شرکت‌های چینی است. صادرات هم نیازمند محصولاتی است که به خوبی پاسخگوی نیاز بازار هدف باشند، اما مدیران شرکت‌ها و سازمان‌های چینی چگونه می‌توانند به نیازها و الزامات بازار اروپا پی‌ببرند؟ کسانی که عمری را در یک محیط بسته و توسعه‌نیافته گذرانده‌اند، چگونه می‌توانند کالاهایی مطابق با سلیقه مصرف‌کننده آلمانی بسازند؟
وی افزود: دولت چین می‌داند که برای این‌کار به کسانی نیاز دارد که شرایط و الزامات رقابت در بازارهای جهانی را به خوبی بشناسند. چین به مدیرانی در سطح جهانی نیاز دارد. این مدیران نه‌تنها باید با ثبت اختراع و مدیریت مالکیت فکری آشنا شوند، بلکه باید درک درستی از مشتریان، شرکت‌ها و بازارهای خارجی داشته باشند. به همین علت دولت چین، دانسته از این سفرهای گروهی حمایت می‌کند.
شکی نیست که ایران در مسیر تحقق اهداف چشم‌انداز ملی به پرورش نسلی از مدیران در سطح جهانی نیاز دارد. اگرچه دکتر سریع‌القلم این نیاز را به حوزه خاصی محدود نکرده است، در حوزه نوآوری و توسعه فناوری کمبود چنین مدیرانی بیشتر احساس می‌شود. اگر در حوزه‌هایی چون علوم سیاسی و روابط بین‌الملل (با وجود سابقه دست‌کم ده‌ها سال فعالیت‌های آموزشی و تجربی) چنین نیازی وجود دارد، در حوزه نوینی چون نوآوری و توسعه فناوری این نیاز دوچندان است. مدیران ایرانی باید رقابت در بازارهای جهانی را به پشتوانه نوآوری و فناوری پیشرفته بیاموزند.
رسیدن به «جایگاه نخست فناوری در منطقه» بدون وجود چنین مدیران توانمندی شدنی نیست. باید از هم‌اکنون به فکر آموزش این مدیران (هم در بخش خصوصی و هم دولتی) بود. باید به مدیران جوان این حوزه، امکان کسب تجربه بین‌المللی داد. ما در زمینه مدیریت نوآوری و توسعه فناوری به مدیرانی در سطح جهانی نیاز داریم و باید برای تربیت نسلی از این مدیران، راهبرد مشخصی داشته باشیم.
* مشاور مدیریت نوآوری و مالکیت فکری (kambagheri@yahoo.com)

ما به مدیران جهان‌دیده نیاز داریم