دو پاسخ به یک پرسش

حسین نقره‌کار شیرازی دبیرکل اتاق بازرگانی ایران مسلما پاسخ به پرسش «کدام صنعت می‌تواند منجر به رشد اقتصادی کشور شود و چرا؟» به دلیل اهمیت فراخوان آن بسیار مهم خواهد بود. به اعتقاد بنده به دلیل ظرفیت‌ها و منابع فراوانی که در ایران وجود دارد، تنها یک صنعت به‌طور خاص نیست که می‌تواند منجربه رشد اقتصادی شود، بلکه مطمئنا در صورت سیاست‌گذاری مدون و سرمایه‌گذاری مناسب، صنایع مختلفی می‌توانند مسیر رشد اقتصادی را در کشورمان هموار کنند؛ اما اگر بخواهم نظر شخصی و علایق خود را در این باره بگویم، باید تاکید کنم صنعت «نفت، گاز و پتروشیمی» به‌دلیل امکانات و زیرساخت گسترده‌ای که دارد، می‌‌تواند در سطوح مختلف، اشتغال‌زایی وسیعی را به دنبال داشته باشد.

به طور مثال، فرض کنید اگر بخواهیم نفت خام را تبدیل به فرآورده کنیم هم اقتصاد کشور می‌تواند از آن بهره‌مند شود و هم صنایع جانبی فعال می‌شوند، زیرا فرآورده‌هایی که از نفت خام و گاز ایجاد می‌شوند، صدها فرآورده مختلف پایه‌ای دیگر را برای بسیاری از صنایع کشور تامین و فراهم می‌کنند. در حال حاضر (اگر حتی به همین شکل و شیوه‌ای که مواد پتروشیمی، پالایشی یا فرآورده‌هایی را که تبدیل می‌شوند صادر کنیم) این محصولات می‌توانند مواد اولیه صنایع بسیاری در کشورهای مختلف دنیا باشند. این صنعت به دلیل ظرفیت‌های بالایی که دارد، نه‌تنها نیاز به برقراری ارتباط با خارج از کشور را ضروری می‌کند، بلکه می‌تواند هم در بخش اکتشاف و استخراج و هم در بخش‌های واسطه‌ای و پایین‌دستی به دلیل ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که دارد، زمینه کار گسترده‌ای را فراهم کند.

به واقع یکی از افتخارات بخش صنعتی ما «بندرعسلویه» و مجموعه‌ای است که در این مرکز تاسیس شده است. در این منطقه بخش عظیمی از صنعت با تکنولوژی‌های خاص خود ایجاد شده که امکان فرآوری و بهره‌وری بالایی را مهیا کرده است. چنانچه وقتی خارجی‌ها را به این منطقه می‌بریم، باورشان نمی‌شود ما توانسته‌ایم چنین امکانات و توانایی‌هایی ایجاد کنیم. متاسفانه در هشت سال گذشته، به دلایل مختلف اثرگذار عوامل درونی همچون نوع مدیریت‌ها و عوامل بیرونی همچون تحریم‌ها، فعالیت‌ها در این منطقه شتاب نگرفت و در یک حالت نسبتا کندی دنبال می‌شد. خوشبختانه، با روی کار آمدن رویکرد عقلانی‌تر در دولت تدبیر و امید و فضای جدید دیپلماسی پس از مذاکرات ژنو، نسبت به افزایش سرعت فعالیت‌ها و بهبود شرایط در این منطقه امیدواری‌های زیادی حاصل شده است. مسلما اگر ما همین نوع از امکانات پالایش و پخش را که در عسلویه ایجاد کرده‌ایم به تناسب مناطق نفت‌خیز و براساس ظرفیت‌ها، در دیگر نقاط کشور راه‌اندازی کنیم، بسیار می‌توانیم در رشد اقتصادی گام برداریم. خوشبختانه، در همین راستا در استان هرمزگان و بخشی از استان سیستان و بلوچستان و حتی در دریای خزر بهره‌برداری‌هایی صورت گرفته و امکاناتی ایجاد شده است. قراردادهایی همچون خط لوله پارس برای انتقال گاز ایران به اروپا از مسیر ترکیه که امکان ایجاد راه‌های ارتباطی با مناطق دیگری را ایجاد می‌کند یا قرارداد جدید نفتی بین تهران - اربیل کردستان عراق ازجمله مواردی است که نشان می‌دهد می‌توانیم با گسترش چنین فعالیت‌هایی، شکوفایی و بهره‌وری در این صنعت را بیشتر کنیم. یادمان نرود ما در ۲ بخش نفت و گاز (چه در دریا و چه در خشکی) با توفیقات خوبی روبه‌رو هستیم و اگر از اکتشاف تا انتهای خط پایین‌دستی به دقت نگاه کنیم، چرخه بزرگی از اشتغال ایجاد شده که نه‌تنها محدوده صنعت نفت و گاز را پوشش می‌دهد، بلکه سایر صنایع را نیز دربرمی‌گیرد.

در پایان باید بگویم اگر بخواهم از دید اقتصاد کلان نیز (بدون علائق شخصی) به پرسش فوق پاسخ دهم، مهم‌ترین صنعتی که می‌تواند منتهی به رشد اقتصادی شود، صنعت «ساختمان» است. اگر در یک جمله در چرایی انتخاب آن بخواهم توضیح دهم، باید بگویم چون این صنعت نزدیک ۱۰۰ شغل به صورت مستقیم و حدود ۴۰۰ شغل به صورت غیر مستقیم برای ما ایجاد می‌کند.