«افت اصلاحی» در بازار جهانی نفت

ناظران کاهش بهای نفت را در نتیجه رشد نامتوازن سمت عرضه و تقاضا می‌دانند. سمت عرضه که چندی است با مسائل ژئوپلیتیک دست و پنجه نرم می‌کند و طی چند ماه پیش بازار را نگران کرده بود در حال حاضر در شرایط راکدی به سر برده و مسائل سیاسی بر میزان عرضه آن تاثیر‌گذار نبوده است.

از جمله در دو کشور اوپکی عراق و لیبی که چندی است دچار مشکلات داخلی شده‌اند، در حال حاضر نگرانی‌ها از عرضه این دو کشور کاسته شده است.

از طرفی تنش‌های بین روسیه و آمریکا و اتحادیه اروپا نیز از دلایل تاثیر گذار بر قیمت نفت بود که در حال حاضر شاهد کاهش تنش‌ها در این منطقه هستیم.

در پی نگرانی از کاهش عرضه کشور لیبی و احتمال توقف تولید نفت عراق، عربستان سعودی اعلام کرد که این کشور آماده است هر‌گونه کاهش عرضه در بازار نفت را جبران کند. این نگرانی‌ها به حدی بود که بازار شاهد نفت بالای ۱۰۷ دلاری شد و رکورد ۹ ماهه خود را شکست. در پی این وقایع و تنش‌های روسیه و غرب که احتمال تحریم نفت و گاز این کشور را تقویت کرده بود، سازمان بین‌المللی انرژی خواهان افزایش تولید کشورهای عضو اوپک شد. عربستان نیز به‌عنوان تنها کشوری که مازاد ظرفیت تولید دارد اقدام به تولید نفت بیشتر کرد؛ به‌طوری‌که بنا به گزارش EIA طی ماه گذشته اوپک تحت تاثیر افزایش تولید عربستان سقف تولید ۳۰ میلیون بشکه‌ای خود را شکست.

در این بین برخی از کارشناسان نفتی عنوان می‌کنند که تولید نفت روسیه و آمریکا با کاهش دما با مشکل مواجه می‌شود که این خود به کاهش عرضه منجر می‌شود. به گفته این کارشناسان، افزایش تولید نفت روسیه و آمریکا مقطعی و فصلی است.

اما در سمت تقاضا شرایط نگران‌کننده است؛ به‌طوری‌که تعدادی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله فرانسه و ایتالیا با کاهش GDP مواجه شده‌اند. از سوی دیگر غول‌های اقتصادی آسیایی نیز در شرایط مطلوبی به سر نمی‌برند، به‌طوری‌که طبق آخرین اخبار از وضعیت اقتصادی ژاپن، این کشور با کاهش رشد صنعتی طی یک ماه اخیر رو‌به‌رو شده است. چین نیز رشد اقتصادی کمتر از پیش‌بینی‌های گذشته را تجربه کرده است؛ به‌طوری‌که طی یک ماه اخیر ۲/۰ درصد تقاضای نفت خود را کاهش داده است.

در این بین سیگنال‌های مثبتی از وضعیت اقتصادی آمریکا می‌رسد؛ بنا به آخرین گزارش‌های منتشر شده از وضعیت اقتصادی این کشور، آمریکا در حال خروج از دوران احیا است و این کشور توانسته نرخ تورم را درون مرزهای خود کنترل کند.

از طرفی بر اساس برآوردهای سایت خبری بلومبرگ، ذخایر نفتی این کشور کاهش داشته که نشان از افزایش تقاضا در آمریکا است. اخبار مثبت از وضعیت اقتصادی آمریکا می‌تواند منجر به افزایش قیمت نفت WTI شود. نفت آمریکا با وجود اینکه سبک‌تر از نفت برنت و از کیفیت بیشتری برخوردار است، امکان صدور به خارج مرزهای خود را ندارد؛ بنابراین به دلیل سیگنال‌های مثبتی که بر نفت آمریکا تاثیر‌گذار است و سیگنال‌های منفی که بر نفت برنت موثر است ممکن است به زودی نفت برنت با قیمتی کمتر از نفت WTI معامله شود. کاهش قیمت نفت تنها به نفع مصرف‌کنندگان آن و به ضرر تولید‌کنندگان است. از بین تولید‌کنندگان نفت کشورهای عضو اوپک بیشترین وابستگی را به نفت دارند؛ به‌طوری که پیش بینی می‌شود با نفت ۱۰۰ دلاری بودجه بسیاری از این کشورها سر به سر شود. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان در کاهش بهای نفت خود کشورهای عضو سازمان تولید‌کننده نفت بی‌‌تاثیر نبوده‌اند.

بسیاری بر این باورند که در آخرین نشست اوپک، کشورهای عضو باید تصمیم به کاهش تولید می‎گرفتند؛ چرا‌که از مدت‌ها پیش افزایش تولید کشورهای غیر‌عضو اوپک طی سال جاری قابل پیش بینی بود. اما اوپک در سال جاری میلادی در مقاطعی ۴/۱ تا ۵/۱ میلیون بشکه بیش از برآوردهای قبلی عرضه نفت داشته است.

در همین راستا بر‌اساس آمارهای منتشر‌شده واردات نفت آمریکا در ۶ ماه اول سال ۲۰۱۴ نسبت به زمان مشابه در سال ۲۰۱۳، ۴۰۰ هزار بشکه کاهش داشته که این خود نشان‌دهنده روند فزاینده تولید نفت از ذخایر نامتعارف است.

تولید شیل اویل از زمانی که قیمت نفت بالا رفت افزایش پیدا کرد؛ چرا‌که تولید نفت شیل در قیمت پایین نفت توجیه اقتصادی ندارد. بر همین اساس بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی بر این باورند که طی چند سال اخیر نفت دارای کف قیمتی شده است. آنها بر‌اساس برآوردهای جداگانه‌ای که از هزینه تولید شیل اویل دارند کف قیمت نفت را از ۷۰ تا ۹۰ دلار برآورد می‌کنند.

بر همین اساس نفت نمی‌تواند دچار شوک قیمتی شود؛ چراکه با کاهش قیمت نفت تولید شیل اویل‌ها متوقف شده و تولید نفت کاهش یافته و در نتیجه آن قیمت نفت افزایش می‌یابد.

همین موضوع باعث شده که بسیاری از کارشناسان اوپک قیمت کنونی نفت را نگران‌کننده ندانند. دیروز نمایندگان کشورهای عضو اوپک به رویترز گفتند؛ در حالی که انتظار می‌رود، افزایش تقاضای فصلی در هفته‌های آینده، به رونق بازار بینجامد، سطوح جاری قیمت نیز برای تولید نفت قابل قبول است. نماینده یکی از کشورهای خلیج‌فارس به خبرگزاری رویترز گفت: دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. این افت شدید قیمت، جنبه تصحیحی دارد و منطبق با اصول بازار است. وی تاکید کرد: قیمت هنوز برای تولیدکننده مناسب است.

محمد خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک درباره احتمال تشکیل جلسه اضطراری اوپک به دلیل کاهش قیمت نفت به خبرگزاری فارس گفت: تجربه تاریخی نشان داده است تا کاهش شدیدی در قیمت نفت رخ ندهد جلسه اضطراری در اوپک تشکیل نخواهد شد. این کارشناس بین‌المللی انرژی افزود: سال ۲۰۰۸ هنگامی ‌که قیمت جهانی نفت به ۵۰ دلار رسید جلسه اضطراری تشکیل شد؛ اما به نظر می‌رسد نوسانات چند دلاری در قیمت نفت منجر به تشکیل جلسه اضطراری اوپک ‌شود.