همسویی روس‎ها با ایران

حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل روسیه سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به مسکو بیش از آنکه در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران باشد، پیرامون روابط دوجانبه دو کشور است، زیرا اخیرا شاهد گسترش روابط دوجانبه ایران-روسیه بوده‌ایم. از سوی دیگر چون روسیه کشوری است که بر پرونده هسته‌ای ایران تاثیرگذار است و یکی از اعضای گروه ۱+۵ است، قاعدتا وزیر خارجه ایران با طرف روسی، درباره مسائل هسته‌ای نیز گفت‌وگویی خواهد داشت، البته چون قرار است تا چند هفته دیگر مذاکرات هسته‌ای ایران در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک آغاز شود، از هم اکنون ظریف رایزنی‌هایش را با مقامات دیگر کشورها آغاز کرده است. همچنانکه هفته آینده نیز در بروکسل دیداری با کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواهد داشت. از دیگر سو به نظر می‎رسد نگاه روسیه در این مدت اخیر نسبت به ایران مثبت‌تر شده است که شاید یکی از دلایل آن تحریم روسیه از جانب آمریکا باشد. همچنان‌که سرگئی‌ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای این کشور اخیرا در مصاحبه‌ای که با روسی الیوم داشت، گفت: «اکنون که خودمان نیز تحریم شده‌ایم، موقعیت ایران را بهتر درک می‌کنیم.» این حرف از این جهت اهمیت دارد که ریابکوف، ۱۰ سال مسوول پرونده هسته‌ای ایران از جانب روسیه بود. بنابراین درباره اهداف کلی سفر ظریف می‌توان به سه بخش، روابط دوجانبه، بحث منطقه‌ای و بحث بین‎المللی اشاره کرد. در سطح منطقه‎ای این سفر می‎تواند رایزنی‌های دو طرف را راجع به عراق، سوریه، داعش و در کل تروریسم شامل شود و در سطح بین‌الملل نیز موضوع هسته‌ای در دستور کار است. درعین‌حال همزمان با این سفر، وزارت امور خارجه روسیه از افزایش امکان لغو تحریم‌های ضدایرانی خبر داد. این واکنش روسیه از آنجا ناشی می‌شود که اکنون این کشور نسبت به گذشته به‌صورت جدی‌تری با موضوع ایران به‌خصوص تحریم‌ها برخورد می‌کند، زیرا مسکو دریافته است که تحریم‌ها تا چه حد می‌تواند بر روابط کشورها تاثیر مخرب داشته باشد و ضربه‌های جبران‌ناپذیری به اقتصاد کشور تحت تحریم وارد آورد.

روسیه دریافته که اکنون دیگر زمان آن رسیده که تحریم‌ها علیه ایران پایان یابد؛ اما این در شرایطی است که آمریکا همچنان بر مواضع خود پیرامون تحریم‌ها اصرار دارد. بنابراین باید منتظر باشیم و ببینیم که آیا در اجلاس آتی در نیویورک، نشانه مثبتی از جانب آمریکا دریافت خواهیم کرد یا خیر. در حال حاضر مسکو می‌تواند ازطریق همراهی نکردن با آمریکا در موضوع هسته‌ای و تحریم‌ها، فشار بیشتری بر این کشور وارد کند. موضوع دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که پس از بحران اوکراین بسیاری از اثرگذاری اختلافات غرب و روسیه بر سر اوکراین بر موضوع هسته‎ای ایران سخن می‌گفتند. اما به نظر من این دو مقوله کاملا متفاوت و جدای از هم هستند. با وجود اینکه در سیاست هر پدیده‌ای می‌تواند بر پدیده دیگر اثر بگذارد ولی من معتقدم از جانب روسیه مساله اوکراین تاثیری بر مساله هسته‎ای نداشته است.