پدرعلم حقوق ایران درگذشت
گروه خبر: امیرناصر کاتوزیان، پدر علم حقوق ایران درگذشت؛ مردی که به اذعان شاگردان و جامعه حقوقی ایران، به کمالات اخلاقی و علمی، همزمان آراسته و هرگز شرافت حقوق و عدالت را به محدودیت‌های سیاسی، اقتصادی و اداری نفروخت. امیرناصر کاتوزیان حقوقدان و استاد برجسته دانشگاه تهران صبح دیروز و در سن هشتاد و هفت سالگی، به دلیل ابتلا به بیماری ذات‌الریه درگذشت. کاتوزیان که به دلیل نگارش آثار علمی از جمله 45 جلد کتاب و مقالات متعدد، نامی ماندگار در اذهان دانشجویان و پژوهشگران خواهد داشت، در دانشگاه تهران به تحصیل در رشته حقوق پرداخت. او در سال 1339 با دفاع از رساله دکترای خود با عنوان «وصیت» به اخذ عنوان دکترای حقوق نائل شد. محمود شهابی خراسانی از استادان مهم او در زمینه حقوق بود. کاتوزیان، نخستین دانش آموخته دکترای دانشکده حقوق دانشگاه تهران و از جمله نویسندگان و تهیه‌کنندگان اصلی پیش‌نویس اولیه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است؛ پیش‌نویسی که اگرچه بعدها اصلاحاتی در آن اعمال شد، اما به هر روی در سال ۱۳۵۸ توسط مجلس خبرگان قانون اساسی در ۱۷۵ اصل تصویب و در ۱۱ آذر همان سال طی یک همه‌پرسی با رای مثبت مواجه شد. بر اساس روایت ناصر کاتوزیان در کتاب «زندگی من»، امام خمینی (ره) در پاریس تهیه پیش‌نویس قانون اساسی را به حقوقدانان سپردند؛ به‌گونه‌ای که احمد صدر حاج سیدجوادی، چهره شاخص حقوقی عهده‌دار این مهم شد. این در شرایطی است که پس از چندی حسن حبیبی به نمایندگی از حضرت امام (ره) به تهران آمد و ماموریت یافت تا پیش‌نویس قانون اساسی را تهیه کند.
ناصر کاتوزیان با ثبت‌نام در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی و حضور در فهرست کاندیداهای مورد حمایت برخی جریان‌های سیاسی فعال در آن دوره نتوانست به این مجلس راه یابد. به هر روی تصویب قانون اساسی که مرحوم کاتوزیان از نویسندگان پیش‌نویس اولیه آن بوده است، دومین گام در استقرار نظام جدید پس از رفراندوم تعیین جمهوری اسلامی در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ به حساب می‌آید؛ قانونی که امام خمینی (ره) هم بر آن مهر تایید زدند. این استاد برجسته حقوق که پس از انقلاب فرهنگی به مدت ۱۱ سال از حضور در مجامع علمی و دانشگاهی کشور ازجمله تدریس در دانشگاه تهران محروم بود، با دعوت دوباره به دانشگاه، در سال ۱۳۸۳ نشان درجه یک دانش را از سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهوری وقت، دریافت کرد. با این همه آنچه را که اندیشمندان رشته حقوق درباره این استاد برجسته در نظر می‌گیرند نکته‌ای است که نمی‌توان آن را در اعتلای حقوق و عدالت در کشور نادیده گرفت؛ اندیشه‌های کاتوزیان در تلفیق حقوق مدرن با سنت‌های فقهی و حقوقی که به شکل‌گیری نگاهی جامع در این عرصه انجامیده و اعتلای عدالت در ایران را میسر کرده است؛ این را می‌توان یادگاری خواند که امیرناصر کاتوزیان از خود برجای
گذاشته است.

پیام تسلیت رئیس‌جمهوری

رئیس‌جمهوری روزگذشته در پیامی درگذشت امیرناصر کاتوزیان از حقوقدانان برجسته ایرانی را تسلیت گفت. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، متن پیام حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت استاد ارجمند مرحوم امیر ناصر کاتوزیان موجب تاثر و تالم فراوان گردید. بی‌شک فقدان این شخصیت دانشمند و پرتلاش برای جامعه حقوقدانان و دانش‌آموختگان علم حقوق که از آثار، تالیفات، خدمات علمی و آموزشی دکتر کاتوزیان بهره‌های فراوان برده‌اند، ضایعه‌ای بزرگ است. اینجانب این ضایعه را به جامعه علمی و حقوقی کشور، همکاران، شاگردان و به ویژه خانواده معزز آن استاد گرانمایه تسلیت می‌گویم و علو درجات آن مرحوم و صبر و شکیبایی بازماندگان را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم.
حسن روحانی
رئیس‌جمهوری اسلامی ایران


پیام تسلیت سرپرست وزارت علوم
ایرنا: سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با صدور پیامی درگذشت ناصر کاتوزیان پدر علم حقوق ایران را تسلیت گفت. محمدعلی نجفی دراین پیام آورده است: درگذشت استاد اندیشمند، حقوقدان برجسته و پدر علم حقوق ایران روانشاد دکتر ناصر کاتوزیان موجب تالم و تاثر شد. در ادامه این پیام آمده است: دانش گسترده، قلم توانا و داشتن روحیه پژوهش و تحقیق که با طبع بلند و عزت نفس و آزادگی همراه بود، از آن استاد فرزانه چهره‌ای معیار در عرصه علم حقوق به یادگار گذاشت و بدون شک تلاش‌های ارزشمند و خدمات ارزنده علمی، آموزشی و پژوهشی وی که زمینه‌های رشد و تعالی این علم را به ارمغان آورده است، بزرگترین میراث ماندگار ایشان محسوب می‌شود. نجفی می‌افزاید: زنده‌یاد کاتوزیان یکی از نویسندگان اصلی پیش‌نویس قانون اساسی و از جمله استادان عالی‌رتبه ایران عزیز است که سال‌های مدید عمر شریف خود را در جهت تحقق عدالت و اندیشه اعتلای علمی میهن عزیزمان مصروف داشت. نظام علمی و دانشگاهی کشور خود را موظف به پاسداشت نام و آیین علمی این استاد ممتاز و بلند همت و خستگی‌ناپذیر دانشگاه تهران می‌داند و امید دارد که علم حقوق بیش از پیش بتواند به جایگاه واقعی خود در کشور دست یابد. خداوند متعال روح بلندش را با اولیاء الله و بزرگان محشور بگرداند.


پیام تسلیت رئیس گروه علوم اسلامی فرهنگستان علوم
خبرآنلاین: سیدمصطفی محقق داماد، رئیس گروه علوم اسلامی فرهنگستان علوم در پیام تسلیتی برای درگذشت امیرناصر کاتوزیان نوشت: «استاد فقید دکتر ناصر کاتوزیان» شخصیتی بود که آثار علمی‌اش پشتوانه ادبیات حقوقی ایران است. کمتر مقاله حقوقی می‌توان دید که از ارجاعات مکرر به آثار ایشان خالی باشد. ایشان دارای ذهنی وقاد، نقاد و تحلیلگر بود. در روش حقوقی مدافع اصول و موازین در حقوق اسلامی بود. دکتر کاتوزیان به‌رغم آنکه استاد حقوق مدنی بود دانش حقوقی وی اختصاص به یک حوزه خاص نداشت و بسیار وسیع بود. ایشان علاوه بر آثار زیادی که در حقوق مدنی به رشته تحریر درآوردند، در حقوق عمومی و ادله اثبات و از همه بالاتر ۳ مجلد در فلسفه حقوق تالیف کرده‌اند که به نظر اینجانب اثر اخیر از آثار مستطاب ایشان است و در تاریخ تالیف این کتاب چنین اثری به زبان فارسی تالیف نشده است. اینجانب برای روح آن بزرگوار که دغدغه اصلی او حقوق ملت ایران بود تعالی و رضوان حق متعال آرزو می‌کنم و این ضایعه اسفناک را به خانواده داغدار و بازماندگان سوگوار و به جامعه حقوق کشورمان، استادان محترم دانشگاه، دانشجویان عزیز، قضات ارجمند و مدافعان حقوق مردم تسلیت عرض می‌کنم. امیدوارم در آینده رهروان راه این دانش روزبه‌روز موفق‌تر و مویدتر باشند.