تدابیر حفاظتی برای ریه پایتخت

دنیای اقتصاد: شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور با هدف حفاظت از عرصه‌های تنفسی تهران در مقابل ساخت‌وساز، همه طرح‌ها و مصوبات قبلی تدارک دیده شده برای «زمین به جامانده از پادگان قلعه‌مرغی» را ابطال کرد. ۲۷ درصد از عرصه ۲۹۱ هکتاری پادگان قلعه‌مرغی سال۸۹ تبدیل به بوستان ولایت شد و برای مابقی این قطعه زمین درشت، تاکنون سه طرح ساختمانی از جمله احداث برج و مرکز اقتصاد جهانی مطرح بوده است. با مصوبه دیروز شورای‌عالی، هر نوع احداث ساختمان یا اجرای طرح‌های فاقد تاییدیه، در محدوده بوستان ولایت ممنوع شد.

دولت ساخت‌وساز در مهم‌ترین عرصه تنفسی تهران را ممنوع کرد

تور امنیتی اطراف ریه پایتخت

با تصویب شورای‌عالی شهرسازی تمام طرح‌های ساختمانی برای زمین به جامانده از فرودگاه قلعه‌مرغی ابطال شد

گروه مسکن- فرید قدیری: شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور در ادامه چک و کنترل‌ مجوزهایی که طی دو سال و نیم اخیر برای ساخت‌وسازهای خاص در شهر تهران صادر شده است، به سراغ طرح‌های در دست تدارک برای مهم‌ترین «عرصه تنفسی تهران» رفت و در جلسه دیروز خود، همه این طرح‌ها را ابطال کرد. زمین ۲۹۱ هکتاری به‌جامانده از پادگان قلعه‌مرغی در جنوب تهران تنها قطعه درشت در بین اراضی در اختیار شهرداری محسوب می‌شود که با توجه به موقعیت جغرافیایی این عرصه و همچنین احداث یکی از بزرگترین بوستان‌های شهری در قسمتی از آن، ارزش این زمین هم‌اکنون در حکم نقطه‌ای که می‌تواند «گردش و تصفیه بخشی از هوای آلوده تهران» را موجب شود، ارتقا پیدا کرده است.

هر چند در سایر جهت‌های جغرافیایی تهران پهنه‌های سبز و جنگلی دیگری وجود دارد اما مساحت برخی از این مناطق همچون جنگل لویزان (با حدود ۱۰۰ هکتار وسعت) در مقایسه با عرصه قلعه‌مرغی به مراتب کوچک‌تر است؛ ضمن اینکه برخی نقاط تنفس‌گاهی همچون منطقه۲۲ که کانال ورود هوای پاک به پایتخت است، در سال‌های اخیر، به‌خاطر تراکم شدید ساخت‌وسازهای بلندمرتبه، جایگاه زیست‌محیطی‌شان تضعیف شده و به «دیوار باد» و در نتیجه «تشدید کننده آلودگی هوا» تغییر پیدا کرده است.

به این ترتیب در حال‌حاضر پهنه ۲۹۱ هکتاری قلعه‌مرغی یکی از معدود ریه‌های اصلی شهر تهران است. اعضای شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور در نشست دیروز خود با همین رویکرد نسبت به عرصه پادگان سابق قلعه‌مرغی، هر نوع مطالعه، پیشنهاد مکتوب و طرح‌هایی را که تا به حال از سوی نهادهای مختلف از جمله کمیسیون ماده ۵ تهران، برای ساخت‌وساز در زمین قلعه‌مرغی تهیه شده بود، ابطال و اقدام فیزیکی برای احداث سازه در این زمین را پیش‌از اخذ مجوز از شورای‌عالی ممنوع کردند. عرصه قلعه‌مرغی تا قبل از سال۸۹ در اختیار نیروی هوایی ارتش قرار داشت و در نقش فرودگاه نظامی از آن استفاده می‌شد؛ اما با توافق ارتش این زمین به شهرداری واگذار شد و هفدهم اسفند همان سال در ۸۰ هکتار از این زمین ۲۹۱ هکتاری، پارک مجهزی به نام بوستان ولایت احداث و بهره‌برداری شد. در سال۹۰ و همزمان با تدوین مراحل نهایی طرح تفصیلی جدید تهران، برخی مدیران شهری وقت و مسوولان شهرسازی شهرداری از مطالعه و بررسی درباره ایجاد «مرکز اقتصاد جهانی» در نقطه‌ای از جنوب تهران خبر دادند.

ایست به برج‌سازی احتمالی

ایده احداث برج‌های اقتصاد جهانی در تهران در سال۹۱ با اجرایی شدن طرح تفصیلی تهران، جدی‌تر شد و آن زمان یکی از گزینه‌ها برای این پروژه عظیم ساختمانی، عرصه‌ باقیمانده از زمین قلعه‌مرغی اعلام شد. در طول دو سال اخیر اگرچه اقدام فیزیکی در این عرصه برای هر نوع ساخت‌وساز انجام نشده و فعلا تنها بهره‌برداری از این زمین در قالب بوستان ولایت انجام می‌شود، اما شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور روز گذشته برای مسدود کردن مسیر اقدام احتمالی روی این عرصه، تصویب کرد: هر نوع برنامه فیزیکی یا طرح از سوی مدیریت شهری تهران برای زمین پادگان قلعه‌مرغی باید قبل از اجرا، مراحل بررسی و تصویب نهایی را در شورای‌عالی شهرسازی طی کند.

آنچه باعث شد شورای‌عالی شهرسازی روز گذشته برای زمین پادگان سابق قلعه‌مرغی، مصوبه ممنوعیت ساخت‌وساز صادر کند به مفادی از طرح جامع شهر تهران مصوب سال۸۶ برمی‌گردد. در مجموعه‌ پیوست‌های طرح جامع شهر تهران، دستورالعملی درباره طرح‌های موضعی وجود دارد که در قالب آن، شهرداری تهران می‌تواند برای ساماندهی مراکز اقتصادی، خدماتی، رفاهی و ... در شهر، پروژه‌هایی را به اجرا دربیاورد. در ذیل این برنامه‌ها، به ایجاد مرکز اقتصاد جهانی نیز اشاره شده است.

ترکیب فعلی شورای‌عالی شهرسازی برای جلوگیری از تفسیر احتمالی مدیران شهری درباره این بند از پیوست طرح جامع آن هم با توجه به یکی دو مصوبه در کمیسیون ماده۵ طی سال‌های اخیر پیرامون ساخت‌وساز در قلعه‌مرغی، روز گذشته تصویب کردند هر نوع برنامه یا طرح برای زمین قلعه‌مرغی باید هم در کمیسیون ماده۵ و هم در شورای‌عالی بررسی شود. شورای‌عالی در شرایطی به پیشواز ممانعت از ساخت‌وساز در یکی از عرصه‌های حساس شهر تهران رفته است که پیش‌تر، مسوولان شهری با استناد به بند دیگری از طرح جامع تهران، کاربری یکی از بوستان‌های شهر را به تجاری- مسکونی تغییر دادند و این مگاپروژه هم‌اکنون به محل اختلاف‌نظر دولت و شهرداری تبدیل شده است. متن مصوبه دیروز شورای‌عالی شهرسازی به شرح زیر است:

شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۲۴/۶/۹۳ ضمن بررسی گزارش ارائه شده در خصوص بوستان ولایت و در اجرای رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص ضرورت تخصیص حداکثری فضای بوستان ولایت برای تامین فضای سبز، موارد زیر را مصوب نمود:

- الزام تصویب نهایی طرح ساماندهی اراضی قلعه مرغی (بوستان ولایت) شامل برنامه فیزیکی و طراحی سایت توسط شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران

- ابطال کلیه مصوبات قبلی کمیسیون ماده ۵ شهرتهران در ارتباط با این موضوع و ضرورت ارائه پیشنهاد جدید با درنظرگرفتن تامین حداکثری فضای سبز و حداقل بارگذاری فیزیکی توسط شهرداری تهران (ضوابط پهنه G۱۱۲)جهت بررسی و تصویب در کمیسیون ماده ۵ شهرتهران و ارجاع به شورای‌عالی شهرسازی و معماری جهت تصویب نهایی.

- ضرورت حفاظت از ابنیه تاریخی موجود در محدوده بوستان ولایت (آشیانه‌های پرواز و سایر ساخت‌وسازهای مرتبط) به‌عنوان بخشی از میراث تاریخی شهرتهران و جانمایی آنها در نقشه‌های طرح ساماندهی.

- ممنوعیت هرگونه ایجاد مستحدثات (ساختمان) در محدوده بوستان ولایت (اراضی قلعه مرغی) تا قبل از تصویب نهایی طرح ساماندهی اراضی قلعه مرغی.

«حقیقتا ریه‌های تهران ضعیف است»

بخشی از بیانات مقام معظم رهبری که به مناسبت روز درختکاری در تاریخ ۱۷/۱۲/۸۹ در بوستان ولایت اظهار فرمودند، به شرح زیر است:

طرح‌هاى فضاى سبزِ اینجا - حالا آقاى شهردار محترم گفتند، قبلا هم من گزارشش را دیدم- نزدیک سیصد هکتار زمین است؛ این خیلى مهم است. ایشان می‌گویند می‌خواهیم دویست و بیست هکتارش را فضاى سبز درست کنیم. شما باید مواظب آن بقیه باشید. هشتاد هکتار زمین وسط شهر، چیز کمى نیست. اینجا زمین‌هایى است که متر مترش محاسبه دارد. شما اینجا هشتاد هکتار زمین دارید؛ مراقب باشید که چه اتفاقى بناست براى این زمین‌ها بیفتد. شماها بحمداللَّه خودتان پاکید، اهل هیچ‌گونه استفاده‌ سوء نیستید؛ اما اینجور نیست که تمام محیط زندگى، خالى از آدم‌هاى سوءاستفاده‌جو باشد. مراقب باشید طرح‌هایى که می‌خواهید اینجا اجرا کنید، از بیرون محیط شماها برایش طراحى نشده باشد؛ با بعضى از توجیه‌هاى گوناگون، توجیه‌هاى اقتصادى، تاسیس مرکز تجارى. همین طور بقیه‌ جاها. حالا اینجا بزرگترین است، اینجا مهم‌ترین است، اما تهران باز هم مراکز دیگر دارد؛ مراکزى که می‌توان در آنها فضاى سبز درست کرد، می‌توان فضاى تنفسى براى تهران درست کرد، می‌توان ریه‌هاى تهران را تقویت کرد. حقیقتا ریه‌هاى تهران ضعیف است.

با همه‌ زحمت‌هایى که شما کشیدید، فضاى سبز در این شهر، خیلى کمتر از آن مقدارى است که باید باشد. مراقب باشید جاهایى که در مناطق گوناگون شهر در اختیارتان هست، اینها در خدمت فضاى سبز قرار بگیرد. به هر حال بوستان‌ها - همان طور که عرض کردیم - ریه‌هاى تنفسى شهرند.

موضع آنی شهرداری تهران درباره بوستان ولایت

گروه مسکن- بهشاد بهرامی: روز گذشته همزمان با برگزاری جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در خصوص تصمیم‌گیری درباره عرصه باقی مانده از زمین پادگان قلعه‌مرغی، معاون شهردار تهران نیز در یک نشست خبری موضع مدیریت شهری نسبت به تعیین وضعیت این زمین را اعلام کرد. علیرضا نادری، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران با اشاره به وسعت ۲۹۱ هکتاری زمین پادگان قلعه‌مرغی اظهار کرد: برای فعالیت ساختمانی و تعیین تکلیف این زمین سه مصوبه در سال های گذشته صادر شده که بر مبنای هر یک از آنها کاربری متفاوتی برای اراضی پادگان قلعه مرغی تعریف شده است. او به اولین مصوبه درباره زمین پادگان قلعه مرغی اشاره کرد و افزود: در این مصوبه که اتفاقا در زمان حضور دبیر فعلی شورای عالی شهرسازی و معماری در همین جایگاه در سال ۸۳ صادر شده است، ۵۰ درصد زمین به کاربری مسکونی و ۵۰ درصد باقی مانده به کاربری خدماتی اختصاص پیدا کرد. او ادامه داد: پس از آن در سال ۱۳۸۵ مجددا مصوبه ای در کمیسیون ماده پنج درباره تعیین کاربری اراضی پادگان قلعه مرغی مطرح شد که براساس آن کاربری مسکونی این زمین حذف و صحبت‌هایی در مورد اختصاص این زمین به ساخت مرکز تجارت جهانی انجام شد. به گفته نادری آخرین مصوبه در خصوص این اراضی به تاریخ ۳۱ خردادماه سال ۸۹ باز‌می‌گردد که برمبنای این مصوبه ۷۵ درصد از زمین به کاربری فضای سبز و باز و ۲۵ درصد باقی مانده به کاربری تجاری-اداری اختصاص پیدا کرد. پس از آن نیز ۸۰ هکتار از مساحت این زمین برای ساخت بوستان ولایت به کار گرفته شد. معاون شهردار تهران تصریح کرد: شهرداری در پادگان قلعه مرغی با بنیاد تعاون ناجا شریک است و به تنهایی نمی‌تواند در مورد کاربری کاری کند؛ به طوری که یک‌سوم مساحت این زمین به بنیاد تعاون ناجا تعلق دارد. او با بیان اینکه هنوز دستور و مصوبه جدید شورای عالی شهرسازی در خصوص کاربری اراضی باقی مانده از پادگان قلعه مرغی به ما ابلاغ نشده است، گفت: به نظر می‌رسد شورای عالی تصمیم داشته باشد سطح اشغال کاربری تجاری- خدماتی این اراضی را تا زیر ۱۰ درصد کاهش دهد. او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به دیدگاه شهرداری تهران در خصوص عرصه قلعه مرغی اشاره و تاکید کرد: برای تحقق هدف کاهش فاصله شمال و جنوب شهر نیاز به یکسری محرک‌های توسعه‌ای در جنوب شهر همچون ساخت مرکز تجارت جهانی یا مجتمع های خدماتی وجود دارد. او اضافه کرد: شهرداری از دو سال پیش تاکنون در بوستان ولایت به دنبال آن است که با ساخت کالبد-کارکرد خوب همچون دانشگاه مذاهب بین‌الملل بتواند به حفظ فضاهای سبز و باز در جنوب شهر کمک کند. نادری در عین حال تصریح کرد: نمی‌توان تمامی ۲۹۱ هکتار این زمین را به فضای سبز و پارک اختصاص داد چون مساله نگهداشت آن دشوار است.