مشکلات و جاذبه‌ها  صادرات به افغانستان
محمد مهدی جوانمرد قصاب* بازار افغانستان دارای جاذبه‌های بسیاری است که می‌تواند صادرکنندگان خراسان رضوی را به خود جلب نماید. همچنین کالایی که در خراسان رضوی تولید می‌شود نیز برای افغان‌ها دارای جاذبه است. صادرات به افغانستان به دو بخش صادرات کالا و صادرات خدمات فنی- مهندسی تقسیم می‌شود. در بحث کالایی، قدرت خرید افغان‌ها تعیین می‌کند که توان صادرات چه کالاهایی را دارا هستیم، از آنجایی که قدرت خرید در افغانستان پایین است به طور معمول کالاهایی ارزان قیمت به این کشور صادر می‌شوند.
نکته مهم این است که ما در خراسان رضوی یک تیم منسجم و یک برنامه‌ریزی کامل برای صادرات به افغانستان نداریم و بعضا تلاش‌ها در این راستا به سمینارهایی که در این زمینه برگزار می‌شود، خلاصه شده است. از دیگرسو به‌رغم وجود اتاق مشترک ایران و افغانستان در استان و عملکرد خوب این اتاق، بخش خصوصی از تجارب و مزایای موجود در اتاق مشترک استفاده نمی‌کند. به نظر نگارنده، خراسان رضوی حتی از ۳۰ در صد امکانات خود هم برای صادرات به افغانستان بهره نبرده است.
گرچه اقتصاد ما در حوزه خدمات فنی- مهندسی امکان ارزآوری بالایی را داراست، اما مشکلات حوزه صادرات خدمات فنی-مهندسی به مراتب شدیدتر از صادرات کالایی است و خراسان رضوی با وجود تمامی امکانات، توانمندی‌ها و پتانسیلی که در این حوزه برای حضور در بازار افغانستان دارد، هیچ بهره‌ای از این فرصت نبرده است.
طی سال‌های ۹۱ و ۹۲ صادرات کشور به افغانستان از دو میلیارد و ۷۷۳میلیون دلار به دو میلیارد و ۴۱۷میلیون دلار تقلیل یافته که دلیل این کاهش را می‌توان در تاثیرات منفی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان...
بر بازار این کشور جست و جو کرد، اما باید به این مهم نیز توجه داشت که در چنین شرایطی سهم بازار ما نسبت به سایرین افزایش داشته و توانسته‌ایم جای برخی از رقبا را بگیریم. مزیت‌های اقتصادی ایران در صادرات به افغانستان به حدی زیاد است که اگر پس از انتخابات ثبات و آزادی در اقتصاد افغانستان شکل بگیرد، می‌توانیم حجم صادرات به آنجا را به چهار میلیارد دلار هم افزایش دهیم.
تمام مباحث مطرح شده در این نوشتار از قبیل مشخص شدن نتیجه انتخابات، آزاد شدن اقتصاد افغانستان و سرانجام دستیابی ما به صادرات چهار یا پنج میلیارد دلاری به این کشور، فرآیندی کوتاه‌مدت خواهد بود. اگر افغانستان ثبات پیدا کند و صنایع تولیدی بتوانند در آن‌جا شکل بگیرند، صادرات ما باید از کالاهایی چون رب گوجه‌فرنگی به محصولاتی دانش‌بنیان‌تر تغییر کنند. هم اکنون ما در افغانستان صنایع مونتاژ موبایل، لپ‌تاپ و تبلت را در دست افتتاح داریم که این صنایع در افغانستان تولید خواهند شد در نتیجه باید برنامه‌ریزی مدونی برای صادرات در نظر گرفته شود.
سرانجام آنکه باید توجه داشت با ثبات و امنیتی که در افغانستان به وجود خواهد آمد صادرات ما از محصولات نهایی به مواد اولیه و محصولات واسطه‌ای تغییر خواهد کرد در نتیجه بازرگانانی که در زمینه تجارت با افغانستان فعال هستند باید زمینه تجارت بلندمدت با این کشور را ارزیابی کرده و مدنظر داشته باشند.
*رایزن بازرگانی ایران در افغانستان