اقتصاد روسیه در آستانه رکود

مایکل برنباوم رییس دفتر واشنکتن پست در مسکو در حاشیه بدترین نزاع روسیه و غرب از زمان جنگ جهانی اول، سرمایه‌گذاران در حال فرار از روسیه هستند، قیمت مواد غذایی رو به افزایش گذاشته و هشدارهای نخبه‌های اقتصادی بالا گرفته که اشتباهاتی که به فروپاشی شوروی منجر شد نباید تکرار شود. تحریم‌های غرب تزریق پول به بخش‌های مختلف اقتصاد روسیه را دشوار کرده و از انتقال فناوری به بخش انرژی این کشور نیز جلوگیری به عمل آورده است اما هنوز هیچ گواهی دال بر نرم شدن مواضع ولادیمیر پوتین وجود ندارد. آقای پوتین همچنان از درصد بالای محبوبیت برخوردار است و مردم عادی این کشور می‌گویند که حاضرند درجنگ علیه غرب فداکاری کنند. به دلیل جنگ اقتصادی با اروپا، قیمت گوشت و سبزیجات به شدت افزایش یافته است. مسافرت‌های خارجی چنان افت داشته که بسیاری از دفاتر گردشگری ورشکست شده‌اند. حتی بخشی از پول صندوق‌های بازنشستگی توسط دولت ضبط شده تا خرج شرکت‌ها شود.

روسیه در حال حرکت به سوی رکود اقتصادی است. تحلیلگران تخمین می‌زنند که در سال ۲۰۱۴ رشدی اندک و در سال ۲۰۱۵ رکود در انتظار این کشور است. رکود ممکن است از سه ماه پایانی همین سال جاری آغاز شده باشد. درآمد نفت که بخش عمده‌ای از بودجه روسیه را تشکیل می‌دهد در حال کم شدن است و سرمایه‌گذاران تنها در شش ماه نخست سال حدود ۷۵ میلیارد دلار سرمایه از این کشور خارج کرده‌اند. روبل بیشتر از ۲۰ درصد از ارزش خود را از دست داده و به پایین‌ترین سطح در تاریخ رسیده است. تمهیدات بانک مرکزی روسیه راه به جایی نبرده و کار حتی به دستگیری ثروتمندان کشور

انجامیده است.

دستگیری ولادیمیر یوتوشنکف، یکی از ثروتمندان روس به اتهام پولشویی نشانه‌ای است از پایان یکی از اصول مهم عصر پوتین؛ اینکه غول‌های کسب‌و‌کار تا زمانی که کاری به سیاست نداشته باشند می‌توانند پول پارو کنند. یوتوشنکف همین کار را کرده بود، اما از فروش سهم خود در «بش نفت»، یک شرکت نفتی بسیار سودده امتناع کرده بود. حتی خود وزیر دارایی هم اعتراف کرده که این دستگیری، به جو کسب‌و‌کار روسیه آسیب خواهد زد. دستگیری کسی که فوربس او را به عنوان پانزدهمین فرد ثروتمند روسیه فهرست کرده بود هراس نخبگان اقتصادی را برانگیخته است. یوتوشنکف ثروتمندترین فرد دستگیرشده پس از دستگیری خودورکوفسکی در سال ۲۰۰۳ است، کسی که از مخالفان سیاسی حمایت مالی کرده بود.

هر یک از این موارد به تنهایی دردسرساز هستند، چه رسد به حالا که یکجا ظاهر شده‌اند، اما آیا رفتار پوتین تغییر خواهد کرد؟ پوتین تلاش کرده که نگرانی‌ها را درباره اقتصاد روسیه کاهش دهد، اما سیاست‌گذاران دولت او آهسته آهسته در حال کم کردن از فهرست تعهداتش هستند، تعهداتی که در سال ۲۰۱۲ و پس از بازگشت او به مقام ریاست جمهوری داده شده بودند.

پوتین می‌گوید: «ما همیشه برای توسعه اقتصاد بازار آزاد در روسیه تلاش کرده‌ایم و به این کار ادامه خواهیم داد. این خط سیر استراتژیک تغییر نخواهد کرد.» اما مشاوران او مسیری خاص را برگزیده‌اند. اطرافیان او که از همکاران سابق او در دوره کار در «کا گ ب» و سن پطرزبورگ هستند معتقدند که نیازهای کشور باید بر نیازهای کسب‌و‌کارها اولویت داشته باشد. این به ضبط منابع لازم برای رویارویی با غرب کمک می‌کند. تنها نتیجه این است که اقتصاد روسیه آسیب می‌خورد و انتظار تغییر رفتار پوتین هم نمی‌رود.