تحرک ضعیف همسایه در پروژه‌ آی‌پی

نفت و پتروشیمی: داستان انتقال گاز ایران به پاکستان از طریق خط لوله گازی موسوم به‌ آی‌پی یکی از جنجالی‌ترین پروژه‌های کشور در خلال سال‌های اخیر بوده است. این در حالی است که به گزارش دنیای اقتصاد، بخش قابل توجهی از آنچه ایران موظف به اجرای آن بود در سال‌های گذشته انجام شده، با این حال پاکستان همچنان از عمل به تعهدات مربوط به خاک این کشور در زمینه خط لوله مذکور سر باز می‌زند. این در حالی است که در دولت قبل برخی خبرها از وعده دولت به پرداخت تسهیلات به این کشور برای راه‌اندازی خطوط لوله حکایت داشت؛ اقدامی که چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. با این حال دولت یازدهم در تله این زیاده‌طلبی نیفتاد. اما برخی خبرها از جریمه روزانه ۲۰۰ میلیون دلاری پاکستان طبق قرارداد درصورتی که نتواند تا ۳۱ دسامبر به تعهدات خود عمل کند حکایت داشتند. در این بین اما معاون سابق وزیر نفت این جریمه را رد کرده و گفته است: وقتی که یک طرف یا طرفین یک قرارداد از روند کار راضی نباشند، پرونده ممکن است به دیوان داوری بین‌المللی ارجاع داده شود؛ بنابراین اگر خط لوله احداث نشود پاکستان به پرداخت جریمه نقدی متعهد نیست و چنین بندی در قرارداد وجود ندارد. به گفته علی ماجدی صادرات گاز ایران به ترکیه نیز به دیوان داوری بین‌المللی ارجاع داده شد و پروژه پاکستان نیز ممکن است به همین شکل مورد بررسی قرار گیرد. به گفته وی، اما دیوان داوری بین‌المللی اولویت ایران نیست، زیرا ایران ترجیح می‌دهد که پاکستان بتواند پول خود را صرف احداث خط لوله کند و بخش خود را همان‌طور که در قرارداد قید شده احداث کند. ماجدی گفت: باید گفت‌وگوهای جدی‌تری با آنها انجام شود و پاکستان نباید احداث بخش خود را تا زمان لغو تحریم‌های «ایران» به تاخیر بیندازد. آنها باید سعی کنند موانعی را که به آن اشاره می‌کنند، بردارند و این یک گام رو به جلو خواهد بود. ایران منتظر است ببیند پاکستان چه کار می‌کند.

ماجدی که با نشریه ایران پترولیوم گفت‌وگو کرده تحرکات پاکستان را بسیار کند اعلام کرده و می‌گوید صادرات گاز به پاکستان تا پایان سال ۲۰۱۴ محقق نخواهد شد زیرا هیچ خط لوله‌ای در این کشور ساخته نشده است. اما ایران بارها اعلام کرده که آماده صادرات گاز به پاکستان است. به گفته وی آنها اکنون باید بخش پاکستانی خط لوله را بسازند و طبیعتا مادامی که این خط لوله در خاک پاکستان تکمیل نشود، هیچ گازی به این کشور نخواهد رفت. ماجدی با بیان این که آنها ادعا می‌کنند که به دلیل تحریم‌های ایران، بودجه کافی برای این کار را ندارند گفت: اما این ادعا قابل قبول نیست. البته آنها در حال حاضر در مذاکرات به تمایل خود برای دریافت گاز از ایران اذعان دارند، بنابراین ایران منتظر اقدام پاکستان است. پاکستانی‌ها راهکارهایی را برای تسریع صادرات گاز از سوی ایران پیشنهاد داده‌اند اما هیچ برآوردی درباره امکان این پروژه ندارند.

سفیر ایران در آلمان در عین حال با ذکر این نکته که در دولت قبل دو کشور توافقنامه‌ای را امضا کردند که هرگز اجرایی نشد، تاکید کرد: ایران نمی‌تواند در تامین اعتبار احداث خط لوله به دلیل شرایط کنونی این کشور کمک کند. بنابراین تامین مالی بخش پاکستانی خط لوله بر عهده خود پاکستانی‌ها است. وی در عین حال با تاکید بر اینکه پاکستان دائما می‌گوید که واقعا خواهان دریافت گاز ایران است، افزود: اما اگر آنها تصمیم بگیرند پروژه را کنار بگذارند این خط لوله می‌تواند برای اهداف دیگری مورد استفاده قرار گیرد؛ هر چند بخش بزرگی از این خط لوله (بیش از ۸۰ درصد) در حال حاضر در ایران ساخته شده در حالی‌که پاکستان هنوز کار احداث خط لوله را شروع نکرده و تنها پنج درصد کار را انجام داده است. بنابراین تفاوت زیادی بین کار ما و آنها وجود دارد.

وی افزود: بخشی از خط لوله در خاک ایران ۱۲۵۰ کیلومتر و بخش پاکستانی ۷۸۰ کیلومتر است. ایران باید کار احداث را زودتر شروع می‌کرد. دولت قبلی پروژه‌ها را براساس اولویت خود طبقه بندی کرده است. ماجدی در بخش دیگری از سخنان خود به تمایل هندی‌ها برای دریافت گاز از ایران اشاره کرد و گفت: بهترین راه انتقال گاز به هند از طریق پاکستان است، اما آنها نظر خود را تغییر دادند و اکنون خواهان ال ان جی از ایران هستند و یک خط لوله زیر دریایی را پیشنهاد داده‌اند، اما تاکنون هیچ کس این پروژه را به‌طور جدی دنبال نکرده است.

معاون سابق وزیر نفت با اشاره به اینکه صادرات گاز یک طرح ملی است، در زمینه ارسال گاز به ترکیه گفت: افزایش صادرات گاز به ترکیه و اروپا چه در قالب ال‌ان‌جی یا در قالب خط لوله باید به‌عنوان یک مورد مجزا بررسی شود. به عقیده وی ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود راه‌های جایگزینی برای صادرات گاز دارد. بنابراین باید یک برنامه منعطف در این زمینه به منظور تامین تقاضای دو طرف مطابق با شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی وجود داشته باشد.

ماجدی در پایان با اشاره به این که تولید گاز و صادرات آن در برنامه وزارت نفت است و فازهای پارس جنوبی به سرعت در حال توسعه هستند ادامه داد: ایران به تولید مازاد که بتواند آن را صادر کند خواهد رسید و امکان ذخیره‌سازی گاز در کشور وجود دارد و بنابراین هیچ کس نباید از اینکه ایران مجبور به ذخیره‌سازی گاز شود بترسد، افزایش ظرفیت تولید گاز توان چانه‌زنی و انعطاف‌پذیری ایران را در جهان افزایش خواهد داد.