لیگ «خلیج‌فارس» روی آنتن امارات؟

گروه ورزش- رسول بهروش: مساله عدم پخش مسابقات باشگاهی توسط تلویزیون کشورمان، همچنان مهم‌ترین بحث فوتبال ایران است. در شرایطی که دست‌کم تا زمان نگارش این مطلب خبری از توافق بین فدراسیون و جام‌جم نبوده، گفته می‌شود مسابقات امروز و فردای جام حذفی باشگاه‌های کشور نیز پخش نخواهد شد. هر روز که این اختلاف ادامه پیدا می‌کند، ابعاد جدیدتری از ضرر و زیان طرفین کشف می‌شود. در حال حاضر اگرچه صداوسیما به خاطر عدم پوشش مسابقات فوتبال درآمد قابل توجهی از محل آگهی‌ها را از دست می‌دهد، اما خود فدراسیون هم دچار مشکلاتی شده است. گذشته از بحث قرارداد با اسپانسر تبلیغات محیطی که قطعا بستگی شدیدی به پخش زنده بازی‌ها دارد، دنباله‌دار شدن عدم پخش مسابقات باعث تحریک حساسیت AFC خواهد شد. روز گذشته عزیزمحمدی، رئیس اتحادیه باشگاه‌ها در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس از کاهش سهمیه کشورمان در لیگ قهرمانان آسیا در صورت تداوم وضع کنونی خبر داده بود. همه اینها یعنی آنکه فوتبال ایران در شرایط اورژانسی قرار گرفته و جالب اینکه فعلا هیچ‌یک از طرفین هم تمایل چندانی به حل مشکل نشان نمی‌دهند. حالا ظاهرا قرار شده در برنامه این هفته نود، نمایندگانی از فدراسیون و صداوسیما برای مناظره رودرروی یکدیگر بنشینند. با این وجود اما به نظر می‌رسد اصل اختلاف خیلی ریشه‌ای‌تر از این حرف‌ها باشد؛ آنجا که پای قوانین اصلی و اساسی کشور به میان می‌آید.

بزرگ‌تر از شما هم کله شده‌اند!

عدم پرداخت حق پخش واقعی و عادلانه، سال‌ها است که اهالی فوتبال را به صرافت یافتن گزینه‌های جایگزین انداخته، اما تاکنون هیچ‌یک از تلاش‌های صورت گرفته موثر نبوده است. در مقطعی بحث راه‌اندازی شبکه‌های ماهواره‌ای برای باشگاه‌ها مطرح شد تا مسابقات لیگ از این طریق روی آنتن بروند و با جذب آگهی دست به درآمدزایی بزنند، اما این ایده بیش از حد خام بود، چرا که اولا عمده مصرف‌کنندگان تصاویر لیگ ایران در داخل کشور زندگی می‌کنند و اینجا هم استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای ممنوع است و ثانیا تلاش برای راه انداختن چنین شبکه‌هایی توسط نهادهای رسمی معمولا با موانع قانونی مواجه می‌شود. فراموش نکنیم تا همین یک سال پیش محمد رویانیان به هر دری می‌زد تا بتواند شبکه ماهواره‌ای پرسپولیس را راه‌اندازی کند، اما کوشش‌های او هرگز به نتیجه نرسید. مدیرعامل سابق سرخپوشان مرداد ماه ۹۲ به خبرگزاری فارس گفته بود: «با عزیزمحمدی به صداوسیما رفتم. ضرغامی جلسه داشت و با وجود آن لطف کرد و من را پذیرفت. در صحبتی که داشتیم او گفت همین‌قدر پولی را که می‌دهم خدا را شکر کنید چرا که مدیران قبلی نیز این پول را نمی‌دادند. گفتم ما بازی‌ها را در تلویزیون بین‌المللی خودمان پخش می‌کنیم، او گفت بزرگ‌تر از شما کله شده است.»

فوتبال شانه تخم مرغی؟

در گذشته‌ای نه‌چندان دور اما عده‌ای معتقد بودند می‌شود تصاویر مسابقات فوتبال را از طریق شبکه نمایش خانگی به دست مردم رساند! استدلال این گروه آن بود که شهروندان همان‌طور که برای تماشای محصولات سینمایی مدتی بعد از پایان اکران پول می‌دهند، حاضر خواهند شد فیلم مسابقات برگزار شده را هم تهیه کنند. این پیشنهاد چنان عجیب بود که بلافاصله بعد از طرح، از روی میز حذف شد. به نظر می‌رسد ارائه‌دهندگان چنین ایده‌ای، حتی در الفبای مباحث رسانه‌ای هم دچار مشکل هستند و قدرت تمیز دادن فوتبال از سینما را ندارند. خیلی از مردم کشورمان طی این سال‌ها حتی به همان تاخیرهای ۷ تا ۱۴ ثانیه‌ای مربوط به سانسور تصاویر هم معترض بوده‌اند، حالا فکرش را بکنید همین جماعت با یک هفته تاخیر برای خرید فیلم مسابقات لیگ جلوی سوپرمارکت‌ها صف بکشند!

پخش از تلفن همراه؟ فعلا حرفش را نزنید

اخیرا اما نظریه‌ای در مورد پخش زنده مسابقات از طریق اپراتورهای تلفن همراه مطرح شده است که در جای خودش می‌تواند قابل تامل باشد. با این وجود این طرح هم برای اجرایی شدن با مشکلاتی مواجه است؛ مثلا اینکه آیا تماشاچیانی که تا دیروز به شکل رایگان مسابقات را از طریق تلویزیون می‌دیدند، به راحتی به پرداخت هزینه برای تماشای بازی‌ها از طریق تلفن همراه تن خواهند داد یا نه؟ گذشته از چنین معادلاتی و حتی فارغ از مباحث مربوط به مقررات و نیز امکانات سخت‌افزاری پخش بازی‌ها از طریق اپراتورهای تلفن همراه، به نظر می‌رسد مهم‌ترین مانع چنین طرحی، بحث «فراگیری» آن است. مسلما قبل از هر کار دیگری باید حساب کنیم و ببینیم چه نسبتی از مردم کشورمان به گوشی‌های استاندارد و نیز اینترنت پرسرعت دسترسی دارند و می‌توانند مسابقات را از این طریق دنبال کنند؟ آیا این نرخ، با نرخ دربرگیرندگی تلویزیون در ایران قابل مقایسه است؟

امارات چرا دنبال لیگ «خلیج‌فارس» است؟

بحث مشتریان خارجی حق پخش مسابقات لیگ برتر هم همیشه مطرح بوده و برخی از مسوولان فوتبال کشورمان سعی کرده‌اند از این مساله به عنوان یک اهرم فشار در مذاکرات‌شان با صداوسیما سود ببرند. در همین راستا اخیرا شایعه پیشنهاد ۲۵۰ میلیارد تومانی شبکه «دوبی‌اسپورت» برای دریافت تصاویر لیگ برتر ایران هم به شکلی گسترده در محافل فوتبالی مطرح شده است؛ آنچه در نوع خودش می‌تواند به شدت بحث‌برانگیز باشد. این شبکه تلویزیونی در حال حاضر مسابقات لیگ‌های امارات و آلمان را پخش می‌کند که هر دو مورد توجیه دارند؛ امارات کشور خودشان است و رقابت‌های بوندس‌لیگا نیز سرشار از جذابیت است. حالا سوال این است که چنین شبکه‌ای چرا باید به دنبال پخش لیگ برتر ایران باشد؟ در حال حاضر سال‌هاست که عنوان «خلیج‌فارس» برای لیگ برتر ایران برگزیده شده است. در چنین شرایطی چرا «دوبی‌اسپورت» باید دست به جیب شود و حق پخش چنین لیگی را بخرد؟ هم اکنون بخش قابل توجهی از برنامه‌های این شبکه تلویزیونی را پخش مسابقات لیگ امارات تشکیل می‌دهد؛ لیگی که با عنوانی تحریف شده از «خلیج‌فارس» نامگذاری شده است. کنار هم قرار دادن همین موارد نشان می‌دهد اگر پیشنهاد «دوبی‌اسپورت» جدی باشد، چه خطر بزرگی در کمین است. آنها در صورت خرید تصاویر لیگ برتر ایران می‌توانند هر طور که دوست دارند آن را صدا بزنند یا هنگام گزارش مسابقات و انجام کارهای کامپیوتری روی آن، شیطنت به خرج بدهند.

صداوسیما؛ والسلام!

این شاید خبر خوشحال‌کننده‌ای نباشد، اما به هر حال حقیقت دارد؛ اینکه با توجه به قوانین و مقررات موجود، صداوسیما تنها مشتری ممکن برای پخش تصاویر لیگ برتر است. به این ترتیب راهی غیر از توافق باقی نیست. فدراسیون فوتبال شاید حق داشته باشد تا آخرین ذره انرژی‌اش را برای چانه‌زنی خرج کند، اما به هر حال هرچه زودتر اختلاف مورد نظر حل شود، به سود هر دو مجموعه خواهد بود. به نظر می‌رسد فوتبال و صداوسیما را باید آشتی داد، پیش از اینکه قهر مردم از استادیوم‌ها به قهر آنها با تماشای مسابقات از تلویزیون هم گسترش پیدا کند.