روابط آمریکا با ایران در مسیر تنش‌زدایی

گروه دیپلماسی: توافق ژنو و تلاش‌ها برای دستیابی به توافق جامع باعث شده مساله روابط ایران و آمریکا بار دیگر در محافل رسانه‌ای و فکری مطرح شود. اگرچه به باور تحلیلگران و ناظران بین‌المللی دیوار بی‌اعتمادی بین دو کشور بلندتر از آن است که موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی قادر باشند از آن عبور کنند، اما فراهم شدن فرصت‌های همکاری به شکل‌های مستقیم و غیرمستقیم باعث شده ضرورت همکاری دو دولت در پاره‌ای از موضوعات احساس شود. در این فضا شاهد هستیم که هراز گاهی برخی رسانه‌های معتبر خارجی موضوع همکاری دو کشور به ویژه در مورد داعش را برجسته و این گمانه را مطرح می‌کنند که دو دولت نیاز به همکاری و هماهنگی در مبارزه علیه داعش و دیگر موضوعات منطقه‌ای دارند.

درهمین ارتباط، روزنامه وال‌استریت ژورنال، در تحلیلی به نقل از مقامات آمریکایی مدعی گشایش تدریجی در روابط سیاسی و منطقه‌ای ایران و آمریکا در یک سال اخیر شده است. وال‌استریت ژورنال در این تحلیل به قلم «جی سولومون» و «ماریا ابی حبیب» با بیان اینکه ایران و آمریکا از سال گذشته سرگرم گفت‌وگوهای هسته‌ای مستقیم هستند، تروریست‌های داعش را تهدید مشترک فراروی دو کشور خواند و مدعی شد که ضرورت مواجهه با این گروه در روند تنش‌زدایی دخیل است.

به گزارش «ایرنا» و به نوشته وال‌استریت ژورنال، بهبود روابط میان آمریکا و ایران می‌تواند توازن قدرت در منطقه را به شدت تغییر دهد و متحدان ایالات متحده، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی را از واشنگتن براند. رژیم صهیونیستی نیز به نوشته این روزنامه، معتقد است که آمریکا برای نزدیک شدن به ایران، از برخی مواضع خود کوتاه آمده است.

وال‌استریت ژورنال با اشاره به اختلاف‌های دو دهه اخیر ایران و آمریکا در عراق، سوریه، لبنان و حتی افغانستان نوشت: «با این همه، واشنگتن و تهران در ماه‌های اخیر زمینه‌هایی هم یافتند که در آن، اشتراک نظر داشتند؛ از آن جمله، می‌توان به مبارزه همزمان با داعش در عراق و سوریه اشاره کرد.»

این نشریه همچنین ادعا کرد: «دولت اوباما حتی لحن خود را در قبال دوستان منطقه‌ای ایران، مانند حزب‌الله لبنان و جنبش حماس در فلسطین، نرم‌تر کرده است.» جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیز برای آتش‌بس اخیر در غزه، از طریق ترکیه و قطر گفت‌وگوهایی را با رهبران حماس انجام داد.

ولی نصر، مقام پیشین دولت باراک اوباما و رئیس دانشکده مطالعات ارشد بین‌الملل در دانشگاه جان هاپکینز، می‌گوید: «این نشان می‌دهد که گرچه ما، ترکیه و کشورهای عربی را متحد خود می‌دانیم، اما مواضعمان با ایران در حال همگرایی است. این رویداد، بیشتر ناشی از یک اقتضای ژئو استراتژیک است.» بر این اساس، وندی شرمن مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران نیز هفته پیش تاکید کرد که جهانِ امروز، نسبت به شرایطی فرضی که در آن، مقامات دو طرف به فرصت و گشایش کنونی بی‌توجه بودند، جای بهتری است.

به نوشته این روزنامه آمریکایی، واشنگتن رزمایش مین‌روبی خود را که هر سال با تبلیغات فراوان از سوی ناوگان پنجم نیروی دریایی انجام می‌شد، امسال بی‌سر و صدا انجام می‌دهد. وال‌استریت ژورنال اضافه کرد: «مخالفان نزدیکی ایران و آمریکا، از جمله رژیم‌صهیونیستی معتقدند که دولت باراک اوباما برای ایجاد یک دستاورد در زمینه روابط خارجی، مصمم است به توافق اتمی با ایران دست یابد.»

این نشریه در پایان تاکید کرد: «با این حال، به گفته مقام‌های آمریکایی و ایرانی، گشایشی که در روابط دو طرف به وجود آمده، بسیار شکننده‌ است و هر لحظه این امکان وجود دارد که شرایط تغییر کند؛ به ویژه اگر گفت‌وگوهای هسته‌ای میان واشنگتن و تهران نافرجام بماند.»

هماهنگی‌ در نبرد علیه داعش

همزمان خبرگزاری رویترز نیز در گزارشی همسو و مکمل با وال استریت ژورنال، با اشاره به بیزاری عمیق ایران و آمریکا از یکدیگر این گمانه را مطرح کرده است که با توجه به برخی شواهد احتمالا نوعی از هماهنگی با واسطه بین این دو کشور بر سر نبرد علیه داعش در عراق وجود دارد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، رویترز با انتشار گزارشی در مورد عملیات نظامی انجام گرفته ضدداعش در عراق تلاش دارد به نوعی نشان دهد که حداقل گونه‌ای از همکاری بین ایران و‌ آمریکا (چه مستقیم و چه با واسطه) در ضربات نظامی اخیری که به داعش وارد شده وجود داشته است. در گزارش رویترز آمده است: «طنز ماجرای حمله به داعش در این است که کشورهایی که به سخت‌ترین شکل ممکن به مبارزه علیه این گروه افراطی روی آورده‌اند، خودشان بیشترین بیزاری را از یکدیگر دارند.»

رویترز با اشاره به اینکه واشنگتن و تهران از یکدیگر بیم دارند، ادعا کرد که به ظاهر این دو در نبرد علیه داعش به طور تلویحی با یکدیگر همکاری دارند. در جایی که همگان از همگان نفرت دارند و هر کس به دنبال منافع شخصی خود است، ائتلاف‌های سیاسی عجیب و غریبی ممکن است ظاهر شوند.

بنابر آنچه رویترز نوشته است یکی از زمینه‌های این هماهنگی در آمرلی رخ داد جایی که نیروهای ایرانی روی زمین مقابل داعش قرار گرفتند و جنگنده‌های آمریکایی از هوا آنها را هدف گرفتند.

رویترز در ادامه نوشت: «آمریکا با استفاده از قدرت هوایی خود می‌تواند داعش را تضعیف کند، اما ایران برای ریشه‌کنی و نابودی آنها روی زمین حیاتی و بسیار مهم است، حداقل در خط مقدم جبهه‌های نبرد. اما نظر به اینکه واشنگتن در این مورد گفت‌وگوهایی با ایران ندارد، پنتاگون احتمالا از طریق واسطه‌های کردی و عراقی حملات هوایی خود را هماهنگ کرده است. با این حال نشانه‌های کمی وجود دارد که چنین ارتباطی در قضیه آمرلی رخ داده باشد.»

رویترز این‌طور تحلیل می‌کند که می‌توان گفت در عراق، ارتباطاتی بین آمریکا و برخی‌ها وجود دارد و این برخی‌ها احتمالا فارسی صحبت می‌کنند. به نوشته رویترز، طی مذاکرات هسته‌ای نیز هرچند هر دو طرف ایرانی و آمریکایی هرگونه به اشتراک‌گذاشتن نگرانی‌های یکدیگر بر سر داعش را رد کرده‌اند، اما می‌توان انتظار داشت که در صورت موفقیت دو طرف در دستیابی به یک توافق هسته‌ای تا ماه نوامبر،‌ ممکن است شاهد مشورت‌های آتی آنها در زمینه تلاش‌ها بر سر (دفع) داعش باشیم.