گروه بنگاه‌های اقتصادی- زهرا مجتهد: به دنبال طرح راه‌اندازی واحدهای فرآوری سنگ‌آهن پس از پیگیری دولت به منظور جلوگیری از صادرات سنگ‌آهن خام، تعدادی واحد فرآوری در نقاط مختلف راه‌اندازی شد. با این حال برخی از واحدهای فرآوری سنگ‌آهن به دلیل کاهش شدید قیمت و به‌صرفه نبودن فروش آن در بازار داخل برای تولید کنسانتره با مشکل جدی تامین خوراک اولیه مواجه شده اند. اگرچه در این بین دولت نیز بر تامین این واحدها تاکید دارد، اما معدنکاران با قیمت پایین حاضر به تامین تولیدکنندگان نیستند. سجاد غرقی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن که پیش از این نیز درباره بروز چنین مشکلاتی در خصوص به صرفه نبودن فروش داخلی برای معدنکاران هشدار داده بود، از تشکیل کنسرسیوم سنگ‌آهن در استان زنجان خبر داد و گفت: طی جلسه‌ای میان اعضای کنسرسیوم و تولیدکنندگان کنسانتره در سازمان صنعت، معدن و تجارت، چگونگی بهبود و تکمیل زنجیره ارزش افزوده در استان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این در حالی است که رئیس‌ سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان درباره نحوه راهبری این دو گروه در استان معتقد است که بهره‌برداری از کارخانه‌های کنسانتره فرصتی است که اگر به درستی از آن استفاده شود، سبب رونق همزمان معدنکاری و فرآوری سنگ‌آهن می‌شود. وی نیاز واحدهای فرآوری را در ایجاد مقدمات یک تفاهم تجاری و سازنده میان اعضای کنسرسیوم سنگ‌آهن زنجان می‌داند. در همین راستا غرقی که خود نیز به نمایندگی از معدنکاران زنجانی یک کرسی از این کنسرسیوم را داراست، لزوم حرکت در زنجیره تولید در این منطقه را توافق بر نحوه تعیین قیمت خرید سنگ‌آهن می‌داند. وی بر این باور است که توزیع متوازن ارزش افزوده در زنجیره از مهم‌ترین‌ ارکان حصول توافقی پایدار در حیطه بالادست و پایین دست این زنجیره است.

بررسی ۳ سناریو

عضو انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن با اشاره به این مطلب که انجمن سنگ‌آهن ایران نیز برای تسهیل موضوع قیمت‌گذاری در تلاش است کنسرسیوم‌های مشابهی در استان‌های دیگر برای تکمیل زنجیره با همراهی معدنکاران تشکیل شود، خاطرنشان کرد: طی جلسه یادشده قیمت‌گذاری سنگ‌آهن به روش «محاسبه هزینه تولید» به عنوان اولین سناریو مطرح شد که در این شیوه کشف هزینه تمام شده تولید هر معدن به دلایل عدیده‌ای از جمله تفاوت‌های فنی و کیفی محصولات معادن مختلف، هزینه‌های عملیاتی مختلف در معادن و نیز هزینه‌های سربار دشوار است؛ کشف هر یک از این ردیف هزینه‌ها مسیر قیمت‌گذاری را پیچیده خواهد کرد.

در همین رابطه غرقی از دیگر سناریوهای پیشنهادی مطروحه در جلسه یادشده به قیمت‌گذاری براساس شاخص‌های قیمت جهانی سنگ‌آهن اشاره و تصریح کرد: در این سناریو، قیمت‌گذاری براساس شاخص‌های «قیمت جهانی سنگ‌آهن» صورت می‌گیرد، اما این شیوه نیز به دلیل نوسانات شدید قیمت جهانی و نیز غیراقتصادی بودن تولید سنگ‌آهن با عیارهای پایین‌تر از متوسط سنگ‌آهن دانه‌بندی عملا در شرایط فعلی امکانپذیر نیست.

وی به شیوه سوم که براساس شاخص همبستگی در زنجیره ارزش قابل محاسبه است و قیمت‌گذاری منصفانه‌تری هم برای فروشنده و هم برای خریداراست، اشاره کرد و گفت: در این شیوه سنگ‌آهن به عنوان ورودی زنجیره ارزش فرآوری با توجه به سهم خود از هزینه‌های تمام شده فروش محصول، به نسبتی از قیمت محصول قابل فروش قیمت‌گذاری می‌شود. برای مثال در حوزه فروش کنسانتره و گندله در داخل کشور قیمت‌گذاری براساس نسبتی از قیمت فروش شمش فولاد خوزستان صورت می‌گیرد و همین شیوه را می‌توان در مورد سنگ‌آهن ورودی کارخانه‌های کنسانتره نیز به کار گرفت. عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن در این باره اظهار کرد: با مطالعه صورت‌های مالی شرکت‌های چادرملو و گل‌گهر که سال‌هاست در بازار داخلی فعال هستند، این نتیجه حاصل شد که شیوه سوم از مکانیزم منصفانه‌تری برخوردار است که در حال حاضر پیشنهاد شده است. وی در این باره توضیح داد که مطابق بند ۲۳-۱ یادداشت‌های توضیحی صورت‌های مالی شرکت چادرملو، «قیمت فروش گندله به مشتریان عموما بر مبنای ۲۳ درصد میانگین قیمت فروش محصولات شرکت فولاد خوزستان در ادوار سه ماهه و تعمیم میانگین سالانه محاسبه شده است.» از این رو در نظر گرفتن درصدی از قیمت شمش فولاد خوزستان می‌تواند ملاک مطمئنی باشد. وی به دیگر موارد مطروحه در این جلسه از جمله همراهی معادن سنگ‌آهن منطقه در تامین خوراک کارخانه‌های کنسانتره با قیمت توافقی و عقد قرارداد به صورت بلندمدت میان کارخانه‌های کنسانتره قیطول و کنسرسیوم سنگ‌آهن زنجان نیز اشاره کرد.