مترجم: مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com ترکمنستان یکی از کشورهای آسیای مرکزی است که به‌رغم برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی مختلف، تاکنون در جذب گردشگران موفق عمل نکرده است. این کشور همچنین از موقعیتی استراتژیک در منطقه برخوردار بوده و با داشتن پروازهای مستقیم به بسیاری از کشورهای جهان، به‌عنوان حلقه ارتباطی آسیای مرکزی با دنیا مطرح است. این ظرفیت‌ها و موفقیتی که تاکنون به تعویق افتاده، ترکمنستان را تبدیل به موضوعی جذاب برای کارشناسان گردشگری کرده است. آنها تمایل دارند تا بفهمند چگونه یک کشور که پتانسیل بالایی برای جذب گردشگران دارد، نمی‌تواند درآمدی از این راه کسب کند. به گزارش موسسه «یورو مانیتور» ترکمنستان به‌عنوان یک کشور خودمختار و محافظه‌کار، رویه‌های بوروکراسی بی‌شماری را به گردشگران بالقوه خود تحمیل می‌کند. فرآیند صدور ویزا، نیاز به دعوت‌نامه، پاسپورت یا ضمانت‌نامه، کارت مهاجرتی، مجوزهای دیگر برای ورود به نواحی خاص و ثبت ویزا در مناطق سکونتگاهی دارد. در مورد سفرهای تجاری نیاز است که توسط راهنمای تور و وزارت امور خارجه علاوه‌بر دعوت‌نامه، مسیر سفر و روزهای برنامه‌ریزی‌شده نیز مشخص شوند و از برنامه نیز تخطی نشود. اقامت در یک هتل اجباری است. از طرفی محدودیت‌هایی برای باقی ماندن در پایتخت (عشق‌آباد) وجود دارد و هیچ گردشگر خارجی نمی‌تواند بدون یک راهنمای تور حرفه‌ای این شهر را ترک کند. این سیاست باعث می‌شود تا عملا سفر انفرادی گردشگران به ترکمنستان غیرممکن شود. تاکنون قدم‌هایی برای بهبود و تسهیل سیاست‌های مرتبط با ویزا برداشته شده است اما این تغییرات آن قدر بزرگ نیستند که بتوانند وضعیت را به میزان قابل‌توجهی تغییر دهند.

ترکمنستان را هنوز نمی‌توان یک کشور مقصد برای گردشگران تفریحی دانست و هنوز هم دلیل غالب برای سفر به این کشور تجاری است. بیشتر گردشگران تجاری که در سال ۲۰۱۳ به ترکمنستان سفر کرده‌اند، در ارتباط با شرکت‌های فعال در بخش انرژی و به‌دلیل منابع گاز طبیعی بوده‌اند. چین، روسیه و ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکنندگان گاز ترکمنستان بیشترین ورود و خروج تجاری را به ترکمنستان داشته‌اند. طی سال‌های اخیر تعداد سفرهای تجاری ثبت شده به‌دلیل همکاری‌های بیشتر ترکمنستان در حوزه نفت و گاز با شرکای خود افزایش یافته است. به این دلیل که بیشتر تجارت‌های بین‌المللی تحت نظر و از طریق دولت و دپارتمان‌های آن است، مقصد بیشتر گردشگران تجاری، عشق‌آباد است. افزایش فعالیت‌های تجاری موجب توسعه زیرساخت‌های عشق‌آباد شده که اختلاف سطح پایتخت را با سایر نقاط کشور افزایش داده است.

سال ۲۰۱۳ را می‌توان سال بهبودهای آشکار در زمینه حمل‌ونقل دانست. سفرهای هوایی هنوز هم به‌عنوان مرسوم‌ترین و راحت‌ترین راه برای سفر به ترکمنستان و همچنین سفرهای داخلی است. به‌منظور افزایش تعداد گردشگران ورودی خارجی، ترکمنستان تصمیم گرفت تعداد فرودگاه‌های بین‌المللی خود را افزایش دهد. در سال ۲۰۱۳، پروژه ساخت فرودگاه‌های جدیدی در عشق‌آباد و ترکمن‌آباد آغاز شد. پروژه ترکمن‌آباد از طریق یک شرکت اوکراینی و پروژه ساخت فرودگاه عشق‌آباد توسط یک شرکت ترکیه‌ای مدیریت خواهد شد. انتظار می‌رود هر دو پروژه در سال ۲۰۱۶ تکمیل شوند. سال ۲۰۱۳، بهبودهای دیگری را نیز در زیرساخت‌های حمل‌ونقلی کشور نشان می‌داد. از این دسته می‌توان به احداث راه‌آهن قزاقستان-ترکمنستان اشاره کرد که بخشی از کریدور حمل‌ونقلی شمال-جنوب است. ساخت راه‌آهن ترکمنستان- افغانستان- تاجیکستان نیز در همین سال آغاز شد. این شبکه‌های جدید حمل‌ونقل، دسترسی گردشگران به ترکمنستان را تسهیل خواهند کرد.

ترکمنستان با الهام گرفتن از تجربیات دبی و ترکیه قصد داشت تا با جذب گردشگران خارجی، خود را تبدیل به یکی از مقاصد تفریحی منطقه کند. به‌رغم سرمایه‌گذاری‌های ملموس دولتی و بازسازی شبکه فرودگاه‌ها، تاکنون نتایج ناامیدکننده بوده و نرخ اقامت قابل‌توجهی ثبت نشده است که البته باعث نشده سایر پروژه‌های ساخت هتل‌ها و تسهیلات دیگر لغو شوند. با توجه به اینکه این تسهیلات گردشگری برای بازار داخلی و ساکنان محلی بیش از اندازه گران هستند، از آنها به‌طور عمده برای میزبانی فستیوال‌ها، کنفرانس‌ها و دیدارهای سطوح بالا در سال ۲۰۱۳ استفاده شده ‌است. آینده توسعه این طرح و موفقیت ترکمنستان در مطرح کردن خود به‌عنوان قطب تفریحی و گردشگری منطقه آسیای میانه بستگی به تصمیمات و اقدامات دولتی دارد. در حال حاضر یکی از مهم‌ترین موانع ورود گردشگران، سیاست‌های سختگیرانه در قبال آنها است. ترکمنستان تنها در صورتی خواهد توانست گردشگران تفریحی بیشتری جلب کند که اقدام به تسهیل سیاست‌های صدور ویزا و مقررات تحمیلی به گردشگران کند. از طرفی توسعه زیرساخت‌های گردشگری خارج از عشق‌آباد، پروازهای ارزان‌تر، توسعه شبکه خودپردازهای بانکی و خدمات آنلاین و بهبود کلی وجهه کشور می‌تواند منجر به جذب گردشگران بیشتری به این کشور شود.

برای سالیان طولانی، ترکمنستان تنها کشوری در منطقه بود که فقدان یک وب‌سایت را احساس می‌کرد. این وضعیت در سال ۲۰۱۱ تغییر کرد و شرکت هواپیمایی اقدام به فروش آنلاین بلیت تمامی پروازهای خود کرد. با این وجود به‌دلیل رواج کم اینترنت در ترکمنستان، این سبک فروش توسط گردشگران داخلی با استقبال قابل‌توجهی روبه‌رو نشده است. البته گردشگران ورودی به کشور به‌طور گسترده از آن استفاده و اظهار رضایت می‌کنند. پیشرفت‌های بیشتری در این حوزه در سال‌های آینده مورد انتظار است و وقت آن شده که اپراتورهای تور و هتل‌ها ازطریق اینترنت نیز شروع به ارائه و فروش خدمات کنند. در سال ۲۰۱۳، ارتباط با بیشتر آنها تنها از طریق تلفن و گاهی ایمیل

ممکن بود.