گروه بازرگانی: اختلافات با شرکت‌های حمل‌ونقل ترکیه و سهم اندک حمل‌ونقل ریلی در ترانزیت کالا در کشور مهم‌ترین موضوعاتی بود که در جلسه اخیر کمیسیون حمل‌ونقل و ارتباطات مورد بررسی قرار گرفت. در سی‌ودومین نشست کمیسیون حمل‌ونقل و ارتباطات اتاق تهران، غلامحسین امیری، کارشناس این کمیسیون با اشاره به آمار استفاده از راه‌آهن در سال‌های گذشته گفت: در سال ۱۳۸۶ از مجموع پنج میلیون تن کالا حدود یک میلیون و۲۰۰هزار تن آن با راه‌آهن بار ترانزیت شده، اما این سهم در تمام سال‌های گذشته رو به کاهش بوده است. با وجود افزایش میزان کالای ترانزیتی سهم حمل‌ونقل ریلی سال به سال کاهش یافته است. وی اظهار کرد: این مساله باید مورد توجه مسوولان راه‌آهن و فعالان حوزه حمل‌ونقل قرار بگیرد، چرا که حمل کالا با راه‌آهن می‌تواند هزینه بسیار کمتری در مقایسه با حمل‌ونقل جاده‌ای داشته باشد.

در ادامه بهروز دولتشاهی اعلام کرد: در سال‌های ۷۳ و ۷۴ بارها عنوان شد که باید بار اصلی ترانزیت روی دوش راه‌آهن باشد، در حالی که هر سال سهم راه‌آهن کمتر و کمتر شده است. این فعال حوزه حمل‌ونقل گفت: باید ظرفیت راه‌آهن بالا برود که بتواند حمل‌و‌نقل بار و ترانزیت کالا داشته باشد. راه‌آهن در حال حاضر ظرفیتی بیش از همین سهم اندک ندارد چون در سال‌های اخیر هیچ ظرفیت‌سازی خاصی روی راه‌آهن انجام نگرفته است. دولتشاهی همچنین خبر داد که راه‌آهن اعلام کرده اگر صاحبان کالا آمادگی داشته باشند می‌تواند قطار برنامه‌ای راه‌اندازی کند.

توفیق مجدپور نیز با انتقاد از مدیران قبلی راه‌آهن ابراز امیدواری کرد مدیریت کنونی که از خانواده خود راه‌آهن است بتواند مشکلات مختلف این حوزه را مرتفع کند. این عضو کمیسیون حمل‌ونقل و ارتباطات اتاق تهران گفت: آنقدر مشکلات مختلف زیاد است که دیگر فعالان حوزه حمل‌ونقل توانی برای استفاده از راه‌آهن ندارند. کالا آنقدر برای ترخیص معطل می‌شود که دیگر وقتی برای از دست دادن نیست و همه می‌خواهند سریع کالایشان را منتقل کنند و از این جهت فرصتی برای استفاده از حمل‌ونقل ریلی نمی‌ماند. مجدپور همچنین تاکید کرد: راه‌آهن باید کمی در مورد هزینه‌های حمل‌ونقل منعطف‌تر عمل کند. سید حسین میرمحمدعلی از دیگر فعالان حوزه با اعلام اینکه اغلب ترانزیت کشور از طریق کانتینر انجام می‌شود، گفت: برگرداندن کانتینر خالی یکی از مشکلات حمل‌ونقل ریلی است. کشورهای سی‌آی‌اس توان بازگرداندن کانتینر را ندارند و در حال حاضر راه‌آهن حدود دو هزار دلار برای برگرداندن کانتینر خالی از تاشکند تا بندرعباس دریافت می‌کند. برای همین شرکت‌های حمل‌ونقل ترجیح می‌دهند کالایشان را با کامیون بفرستند تا همان کامیون کانتینر را هم برگرداند. وی همچنین یکی از مشکلات واگن‌های ایرانی را عدم قابلیت تعویض محور آنها ذکر کرد و گفت: واگن‌های ما نمی‌توانند وارد کشورهای سی‌آی‌اس شوند، چون آنجا ریل‌ها پهن است و واگن‌های ما هم نمی‌توانند محور خود را عوض کنند.

علی فتح‌اللهی نماینده اداره کل بازرگانی و بازاریابی راه‌آهن که در نشست کمیسیون شرکت کرده بود در ابتدا با ارائه توضیحاتی در مورد راه‌آهن ایران عنوان کرد: هم‌اکنون در کشور ۱۱ هزار کیلومتر خط آهن وجود دارد که ۱۰ هزار کیلومتر آن فعال و آماده استفاده است. فتح‌اللهی اذعان کرد: خطوط ریلی کشور به‌ویژه در مرزها دچار مشکلاتی بوده و برخی طرح‌ها ناموفق به پایان رسیده است. از جمله کشیدن ۶۰۰ کیلومتر خط‌آهن برای اتصال شبکه ریلی به کشورهای جنوب شرق آسیا و دلیل این عدم‌موفقیت نیز شبکه ریلی ضعیف کشور پاکستان است که ظرفیت پایینی دارد و حداکثر سرعت قطار در بخش‌هایی از آن تنها ۱۵ کیلومتر در ساعت است. وی همچنین با اشاره به مشکلاتی که در منطقه شمال‌شرق وجود دارد، گفت: در شهرستان سرخس نزدیک به ۷۵ کیلومتر خط‌آهن داریم اما طرف ترکمن بیش از ۱۵ کیلومتر ندارد. فتح‌اللهی در مورد مشکل واگن‌های ایرانی برای ورود به کشورهای سی‌آی‌اس گفت: ما استاندارد اروپا را داریم و کشورهای سی‌آی‌اس از استاندارد قدیم شوروی پیروی می‌کنند. این مشکل فنی است اما علاوه بر این مشکل حقوقی هم برای ورود به این خطوط وجود دارد.

مسعود خوانساری مهم‌ترین بحث در این رابطه را عرضه و تقاضا دانست. رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ارتباطات اتاق تهران اظهار کرد: راه‌آهن بیشتر از همین سهم کنونی ظرفیت ندارد و برای همین هم برایش تقاضا وجود ندارد. وی گفت: اکنون در همان بخش معدن که راه‌آهن ۲۴ میلیون تن مواد معدنی را جابه‌جا می‌کند تقاضای بیشتر وجود دارد اما راه‌آهن نمی‌تواند پاسخگو باشد. به اعتقاد خوانساری از آنجا که راه‌آهن دائما مشتری و به تبع آن درآمد دارد نیازی به بهبود و ارتقای خود نمی‌بیند.

پلمب باک کامیون‌های ترک

پس از این مساله راه‌آهن، بحث مشکلات موجود در تردد کامیون‌های ترک در ایران مطرح شد و محمدجواد عطرچیان اعلام کرد برابر توافق‌های صورت گرفته، باک کامیون‌های ترک پلمب می‌شود چون خودشان گفته‌اند نیازی به سوخت ندارند و خودشان آن را تامین خواهند کرد. عطرچیان گفت: این پلمب گمرک است و نمی‌تواند باز شود تا زمانی که کامیون‌ها برگردند. البته طرف ترک اعلام کرده عدم سوخت‌گیری بخشی از خواسته‌های ما است و خواسته‌های دیگری هم داریم که منتظر هستیم این خواسته‌ها را اعلام کنند.

جواد سمساریلر با اشاره به مشکلات موجود در مرزهای کشور و مبادی ورودی و خروجی تاکید کرد: بخشی از گلایه‌های شرکت‌های حمل‌ونقل ترکیه درست است و شرکت‌های داخلی نیز این مشکلات را دارند. سمساریلر با تشبیه وضعیت مرزها به بازار مکاره گفت: سرمرز بازرگان در نقطه صفر یک جایگاه ضدعفونی گذاشته‌اند و ۱۵هزار تومان هم از هر کامیون می‌گیرند. در حالی که اصلا مشخص نیست چه می‌کنند و تا چه اندازه کارشان را درست انجام می‌دهند. وی توضیح داد: چنین وجوهی به بهانه‌های مختلف اخذ می‌شود و وقتی یک راننده ترک فهرست این صورتحساب‌ها را به شرکت حمل‌ونقل مربوطه می‌دهد باعث اعتراض آنها می‌شود.

این فعال بخش خصوصی همچنین به انتشار یک بخشنامه در مورد بیمه از سوی سازمان بنادر استان بوشهر اعتراض کرد و گفت: وقتی کالای ما بیمه معتبر بین‌المللی دارد چرا باید بیمه محلی هم بپردازیم. وی با اشاره به بخشنامه و دستورات زیاد آن از جمله گرفتن کپی برابر اصل بیمه‌نامه از بانک، ترجمه بیمه بین‌المللی توسط مترجم رسمی و استفاده از بیمه محلی را خلاف قوانین حمل‌ونقل و سخت کردن امور خواند و نسبت به این مساله اعتراض کرد.