انقلاب فیدل تمام شد؟

این سه نفر به نام‌های «جراردو هرناندز» ۴۹ ساله، «آنتونیو گررو» ۵۶ ساله و «رومان لابانینو» ۵۱ ساله، روز چهارشنبه به کوبا بازگشتند. دو نفر دیگر به نام‌های «رنز گونزالس» ۵۸ ساله و «فرناندو گونزالس» ۵۱ ساله هم پیش از اتمام احکام زندانشان آزاد شدند. کوبایی‌ها سال‌ها به اصرار از آمریکا خواستار آزادی این پنج نفر بودند. همچنین دولت کوبا راهپیمایی‌های معترضانه‌ای را در کشور سازمان داد و خواستار پس دادن «الیان گونزالس»، ۶ ساله، تنها بازمانده قایق شکسته کوبایی بودند که از وقتی به دست آمریکایی‌ها افتاد، به مرکز ثقل مناقشه‌ای بین‌المللی میان دو کشور در سال ۱۹۹۹ تبدیل شد. «آلجاندرو سسپدس»، ۲۵ ساله که همراه با دوستش در لابی هتل کاپری در پایتخت هاوانا نشسته می‌گوید: «الیان گونزالس و آن ۵ کوبایی دیگر موضوعاتی هستند که در تمام زندگی ام مدام در موردشان می‌شنیدم. من ۹ساله بودم که دولت کوبا کارزارها و راهپیمایی‌هایی برای آزادی آن پنج نفر برگزار می‌کرد.» پنجاه و اندی سال از قطع رابطه دو کشور می‌گذرد. مردم کوبا بازگشت زندانیان و مهم‌تر از آن عادی‌سازی رابطه با آمریکا را «بزرگترین خبری می‌دانند که تاکنون مردم کوبا شنیده‌اند». وقتی با مردمی که به خیابان‌ها ریخته‌اند و جشن و پایکوبی می‌کنند، صحبت می‌شود آنها می‌گویند: «ما مردم بدی نیستیم. ما هیچ موضعی در برابر مردم آمریکا نداریم؛ اما با سیاست‌های دولتشان مخالفیم.» کوبایی‌ها چشم به آینده‌ای دارند که توریست‌های آمریکایی سر از کشورشان درآورند. آنها در آرزوی روزی هستند که «پسرعموهای آمریکایی شان» به کشورشان بیایند و از کارت‌های اعتباری و دستگاه‌های ATM در این جزیره استفاده کنند. ایگلسیاس، ۶۰ ساله که خاطراتی از گذشته‌های دور دارد و موهایش به سپیدی می‌زند، در حالی که سیگاری بر لب دارد از «خلوت بودن خیابان‌های هاوانا» و «دلخوشی‌های الکی» مردم سخن می‌گوید و امیدوار است «عمرش برسد تا توریست‌های آمریکایی را ببیند که در خیابان‌های هاوانا قدم می‌زنند و عکس می‌گیرند و سیگار کوبایی بر لب می‌گذارند.» پایکوبی فقط مختص توده مردم نیست. دانشگاهیان هم از این قاعده مستثنا نیستند.

دانشجویان موسسه روابط بین‌الملل «رائول روئا گارسیا» در هاوانا هم به خیابان‌ها آمده‌اند و خوشحالند که دولت‌های کوبا و آمریکا به سوی عادی‌سازی روابط دیپلماتیک حرکت می‌کنند. گارسنی که دوست دارد خود را هرناندز، ۳۳ ساله، بنامد، می‌گوید این‌بار مردم به‌صورت خودجوش به خیابان‌ها آمده‌اند: «کسی به مردم دستور نداده به خیابان‌ها بیایند. مردم خودشان آمده‌اند.» مسیر راهپیمایی مردم به سوی موسسه روابط بین‌الملل است، جایی که ده‌ها دیپلمات، تحلیلگر، تاجر و فعالان ضدتحریم آمریکایی در آنجا حضور یافته و با همتایان کوبایی خود دیدار می‌کنند تا چشم‌انداز روابط آینده را ترسیم کنند. در این موسسه آنچه جلب توجه می‌کند «تحسین و تحبیب» رائول کاسترو است. به نظر می‌رسد زین پس او به عنوان «پدر کوبای جدید» نامیده شود. «فیلیپ برنر» استاد آمریکایی می‌گوید: «مردم کوبا ۵۵ سال تحت محاصره بودند. اکنون احساس رهایی وجود دارد. آنها می‌توانند تصور عادی‌سازی روابط را داشته باشند که تا همین چند روز پیش در مخیله شان نمی‌گنجید.» اگرچه کارشناسان می‌گویند کوبا و آمریکا به‌رغم عادی‌سازی روابط همچنان دارای پتانسیل خصومت هستند و نباید به این زودی‌ها به این امواج زودگذر بسنده کرد و دل سپرد چرا که خصومت ۵۵ ساله را نمی‌توان به این زودی فراموش کرد. آنچه مسلم است این است که انقلاب فیدل به پایان خود رسید. گویی مردم کوبا رهبرشان را به تاریخ سپردند. اگر مردم کوبا در دوره فیدل تحریم و فقر را تجربه کردند؛ اما در دوره رائول امید به بهبود و پیشرفت و آزادی دارند. چنین است که برخی ناظران از رائول به‌عنوان «پدر کوبای جدید» نام می‌برند.