هفته گذشته خبر از سرگیری روابط دیپلماتیک میان آمریکا و کوبا رسما اعلام شد؛ واقعه‎ای تاریخی که می‌تواند تاثیرات مهمی بر آینده سیاست‌های ایالات‌متحده در قاره آمریکا داشته باشد. در این میان، منابع خبری غربی روندی را که به برقراری روابط میان دو کشور منجر شده، فاش کرده‌اند که تا حد زیادی مشابه روند طی شده در موضوع هسته‌ای ایران بوده است.

به گزارش «تابناک»، خبرگزاری «رویترز» با انتشار مطلبی به موضوع ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان آمریکا و کوبا پرداخته و می‌نویسد، پیشرفت‌های قابل توجه در این زمینه، از بهار سال ۲۰۱۳، یعنی از زمانی آغاز شد که باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، اجازه انجام مذاکرات مخفیانه با دولت کوبا را صادر کرد؛ درست مشابه همان تاکتیکی که برای آغاز روند گفت‌وگوهای هسته‎ای میان ایران و آمریکا به کار گرفته شده بود. سرانجام پس از ماه‎ها گفت‌وگوی غیرعلنی در کانادا و همچنین واتیکان ـ که یکی از مقامات ارشد کوبایی در آنها شرکت داشت ـ روابط دو کشور روز سه‌شنبه و در پی گفت‌وگوی تلفنی باراک اوباما با رائول کاسترو، همتای کوبایی خود وارد مرحله جدیدی شد. در این گفت‌وگو که یک ساعت به‌طول انجامید، آخرین گام‌‌های لازم برای پایان دادن به نیم قرن روابط خصمانه میان دو طرف برداشته شد. در پی این تحول، یک مقام دولت آمریکا که نخواست نامش فاش شود، گفت: «اوباما بر این باور است که اگر یک موضوع در سیاست خارجی ایالات‌متحده باشد که تاریخ مصرف آن گذشته است، سیاست این کشور در قبال کوباست.» این مقام آمریکایی گفته پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‎های جهان، نقشی کلیدی در بهبود روابط میان آمریکا و کوبا ایفا کرده است.» در اوایل تابستان سال جاری، پاپ با ارسال نامه‎های جداگانه برای اوباما و کاسترو، از آن‎ها خواست نسبت به تبادل زندانیان و بهبود روابط اقدام کنند. زمانی هم که پاپ در ماه مارس و در واتیکان میزبان اوباما بود، موضوع مذاکرات مخفیانه با کوبا در محور بحث‎ها قرار داشت. به گفته مقامات آمریکایی، مذاکرات محرمانه انجام شده میان طرفین، از طریق دفاتر حافظ منافعی که هر یک از دو کشور در پایتخت طرف مقابل تاسیس کرده بود و همچنین از طریق هیات نمایندگی کوبا در سازمان ملل پیگیری می‌شد؛ افزون بر این جان کری، وزیر خارجه آمریکا در تابستان امسال چهار بار با همتای کوبایی خود تلفنی گفت‌وگو کرد که البته بر موضوع سرنوشت آلن گراس، تبعه آمریکایی زندانی در کوبا متمرکز بود. اما نخستین دیدار رو در روی مقامات آمریکایی و کوبایی که موضوع تبادل زندانیان و برقراری روابط دیپلماتیک در آن محوریت داشت، در ماه ژوئن ۲۰۱۳ در کانادا انجام شده بود. ریاست هیات آمریکایی در این مذاکرات و همچنین گفت‌وگوهای انجام شده در واتیکان را بن‌رودز، از مشاوران نزدیک اوباما و همچنین ریکاردو زونیگا، کارشناس امور آمریکای لاتین در شورای امنیت ملی آمریکا بر عهده داشتند. سال گذشته و پس از دستیابی ایران و گروه ۱+۵ به توافق مقدماتی هسته‌ای، منابع غربی چنین اعلام کردند که آمریکا از ماه‌ها پیش مذاکراتی مخفیانه را با مقامات ایرانی در مسقط، نیویورک و ژنو برگزار کرده‌‌‌اند که زمینه حصول توافق هسته‌ای را فراهم کرده است. گفته شده، سرپرستی هیات آمریکایی را در آن گفت‌وگوها ویلیام برنز، قائم مقام وزارت خارجه آمریکا و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید بر عهده داشته‌اند.

شرایط ایران با کوبا همسان نیست

اما در مقابل برخی تحلیل‎ها نیز از تفاوت شرایط ایران و کوبا در مقابل آمریکا حکایت دارد. در این رابطه روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست با توجه به از سرگیری روابط میان آمریکا و کوبا و تداوم تیرگی روابط ایران و آمریکا نوشت که بهبود روابط با این کشورها بیشتر از خصومت به نفع آمریکا است، با این حال ایران و کوبا در برابر آمریکا شرایط یکسانی ندارند. دستیابی توافق میان دولت «باراک‌اوباما» و «رائول کاسترو» روسای جمهور آمریکا و کوبا، اقدامی تاریخی و مهم است و پس از ۳۵ سال جنگ سرد، راه را برای عادی شدن روابط بین دو کشور هموار می‌کند. علاوه بر این راهکارهای موازی برای تعاملات دیپلماتیک دیگر به وجود می‌آورد. «واشنگتن‌پست» در این مورد نوشت که اما این اتفاق بلافاصله روابط ایران و آمریکا را به ذهن متبادر می‌کند. این در شرایطی است که مذاکرات محرمانه آمریکایی‌ها و کوبایی‌ها تقریبا همزمان با مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا صورت گرفت. شرایط ممکن است مشابه باشد، اما ویژگی کاملا یکسانی ندارند. تحریم‌های شدید آمریکا علیه کوبا اقدامی یکجانبه بودند که هر ساله سازمان ملل آنها را محکوم می‌کرد و دیگر کشورها از جمله کشورهای اتحادیه اروپا هم مشکلی برای برقراری رابطه بازرگانی با کوبا نداشتند. اما چندین دور تحریم علیه ایران، با هماهنگی و حمایت شورای امنیت سازمان ملل اعمال شد. اما نقطه مشترکی هم وجود دارد؛ و آن اینکه حامیان برقراری روابط، می‌گویند برقراری رابطه خوب آمریکا با هر دو کشور به نسبت خصومت، فایده بیشتری برای آمریکا خواهد داشت. «رائول کاسترو» رئیس‌جمهور کوبا چهارشنبه گذشته طی سخنرانی در شبکه ملی تلویزیون این کشور از آزادی سه تن از زندانیان کوبایی در ایالات‌متحده آمریکا خبر داد و اعلام کرد که او پس از انجام مذاکراتی با اوباما برسر آغاز مجدد روابط دیپلماتیک بین ۲ کشور به توافق رسیده‌ است. اعلام این خبر واکنش‌های زیادی را در سراسر جهان و داخل آمریکا به همراه داشت و برخی از آن حمایت کردند و برخی دیگر نیز به انتقاد از عادی شدن روابط بین دو کشور پرداختند.