ورود به سطح «استرس مالی»

شاید تحریم‌های بیشتری علیه روسیه در راه باشد، اما همین حالا هم اثر تحریم‌های فعلی قابل مشاهده است. همزمان با سقوط روبل و افت شدید رشد، بحران اقتصادی در حال تشدید روسیه در حال گسترش به بازارهای سهام و اوراق قرضه این کشور است تا اعتماد شرکت‌ها به اقتصاد و توانایی کشور در گذار از این آشوب نیز ذره ذره از بین برود.

در آخرین پرده از مشکلات، موسسه سوئیسی UBS AG همین هفته رتبه سهام ۷ شرکت خرده‌فروشی و اینترنتی شامل دو شرکت بزرگ «لنتا» و «یاندکس» را کاهش داد. شرکت «پتروپاولوسک»، سومین تولیدکننده طلای روسیه ناچار شده به بسته نجاتی روی بیاورد که شامل فروش ۳۳۵ میلیون دلار سهام و اوراق برای کاهش بدهی‌ها می‌شود. در واقع اوراق بیش از ۵۰ بنگاه این کشور در حال حاضر بازدهی ای ۱۰ درصد بیشتر از بازار دارایی‌ها دارند، سطحی که سطح «استرس مالی» در نظر گرفته می‌شود.

شاخص معیار «میسکس» در تنها ۳ روز ۸/۷ درصد سقوط کرده و روبل در تنها دو ماه ۲۵ درصد از ارزش خود را از دست داده است تا افت ارزش آن از ابتدای سال ۲۰۱۴ به ۳۹ درصد برسد. این بدترین وضعیت ارزی در میان ۲۴ اقتصاد نوظهور است.

حالا تقریبا قطعی است که اقتصاد روسیه تحت تاثیر تحریم‌هایی که ممکن است تشدید هم بشوند و همچنین تحت تاثیر سقوط بهای نفت خام به سوی رکود حرکت می‌کند. تحریم‌های غربی مربوط به نزاع اوکراین بر روند اقتصاد روسیه تاثیر گذاشته و ضمن سقوط دادن روبل، تورم را به بالاترین سطح از سال ۲۰۱۱ رسانده است. اینها در حالی است که سقوط قیمت‌های نفت هم درآمد‌های صادراتی کشور را به شدت کاهش داده است. این کشور حالا ممکن است در ماه‌های نخست سال ۲۰۱۵ وارد اولین رکود خود از سال ۲۰۰۹ شود. این چیزی است که الکسی ودف، وزیر اقتصاد روسیه هفته گذشته مطرح کرده است.

بررسی بازار اوراق روسیه هم نگرانی‌هایی را افشا می‌کند مبنی بر اینکه رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین ممکن است با ادامه بدتر شدن اوضاع، دست به تحمیل کنترل سرمایه برای تقویت روبل بزند. سرمایه‌گذاران درخواست دریافت «اضافه ارزش» برای اوراق بر پایه روبل معامله شده در مسکو را دارند. شکاف بازدهی میان اوراق مسکو و اوراقی که در بازارهای لندن و دیگر بازارهای بین‌المللی وجود دارد هم اکنون به بیشترین میزان از ژانویه ۲۰۱۳ رسیده که ۶برابر میانگین دو سال گذشته است.

اما در حالی که تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا شامل محدودیت‌های مالی و ممنوعیت‌های صادراتی همین حالا هم اقتصاد ۲ تریلیون دلاری روسیه را تحت فشار گذاشته، چشم‌انداز بازار نفت هم بدتر شده تا مهم‌ترین صادرات روسیه هم تلخی بازار را بچشد.

نفت که چندی در حال افت شدید بود با تصمیم اوپک مبنی بر عدم تغییر سطح تولید در نشست ۲۷ نوامبر در وین به سقوط خود ادامه داد. تضعیف روبل به افزایش تورم به سطح ۱/۹درصد در ماه نوامبر انجامیده که سریع‌ترین رشد تورم در سه سال گذشته است. موسسه مالی UBS حالا یک ماه پس از آنکه شرکت «کیوی» اعلام کرد سودش در سال ۲۰۱۴ ممکن است ۷۰درصد رشد داشته باشد.

UBS همچنین ۶ هفته پس از آنکه «یاندکس» پیش‌بینی از رشد خود در سال ۲۰۱۴ را افزایش داد، رتبه اعتباری این موتور جست‌وجوی اینترنتی را هم کاهش داد. رشد شرکت‌های اینترنتی روسی حالا در وضعیتی است که این شرکت‌ها نخواهند توانست سقوط روبل را تحمل کنند. شکی نیست که خرده فروش‌ها هم وضعیت خوبی ندارند. اولیانا لنوالسکایا، تحلیلگر UBS می‌گوید: «افت اقتصاد روسیه عمدتا ناشی از از دست رفتن ارزش روبل و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در روسیه است.» در حالی که خرده‌فروشان حتی در روزهای افت رشد، تحت تاثیر تحریم‌ها اوضاع به نسبت خوبی داشتند، اکنون آنها هم با ادامه سقوط روبل فشار تحریم‌ها را احساس می‌کنند. این فشار قطعا در سال ۲۰۱۵ بیشتر هم خواهد شد. بانک UBS رتبه اعتباری بیشتر خرده فروش‌های بزرگ روسیه را کاهش داده است. سوتلانا سوخانوا، یکی دیگر از تحلیلگران UBS می‌گوید: «نیمه نخست سال ۲۰۱۵ به‌خصوص سه ماه اول، سخت‌ترین روزهای سال برای روسیه خواهد بود. سه ماه اول زمان به قله رسیدن تورم است و درآمد قابل هزینه به شدت تحت فشار خواهد بود.» «بانک روسیه» دیگر گزینه‌‌ای برای تثبیت ارزش روبل ندارد. بانک مرکزی روسیه تنها در هفته گذشته مداخلاتی دست‌کم به ارزش ۶/۲ میلیارد دلار در بازار داشت اما نتوانست از رکوردزنی‌های معکوس جدید روبل که مقابل دلار به کمترین ارزش در تاریخ رسیده جلوگیری کند. «شاخص دارایی روسیه-آمریکا» بلومبرگ که بیشترین سهام مورد معامله روسی در آمریکا را نمایندگی می‌کنند، در روزهای گذشته افت شدیدی را تجربه کرده است. این شاخص هم‌اکنون در پایین‌ترین سطح از جولای ۲۰۰۹ است. دراین اوضاع می‌توان پیش‌‌بینی کرد که تحریم‌های جدید با اقتصاد روسیه چه خواهد کرد.