کالبد‌شکافی زنجیره ارزش سنگ‌آهن

گروه بنگاه‌های اقتصادی - آزاده حسینی: با تشکیل شورای آهن و فولاد از سوی سنگ‌آهنی‌ها و فولادی‌ها، زنجیره ارزش سنگ‌آهن مورد باز‌نگری قرار گرفته و می‌توان استراتژی مناسبی از معدن تا صنعت فولاد را ترسیم کرد. دکتر بهرام شکوری با بیان مطلب فوق اظهار کرد: تشکیل شورای آهن و فولاد می‌تواند به انسجام بیشتر بخش معدن و فولاد کشور بینجامد و با کالبد‌شکافی زنجیره ارزش سنگ‌آهن، تدوین نقشه راه مناسبی را برای این منظور هموار کند.

نایب رئیس هیات‌مدیره انجمن تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان سنگ‌آهن ایران تصریح کرد: تشکیل این شورا در همایش اخیر سنگ‌آهن که در آذر‌ماه سال جاری برگزار شد به فولاد‌سازان پیشنهاد شد و مورد استقبال آنان قرار گرفت. این شورا می‌تواند درکنار همراهی و حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت، حلقه‌های زنجیره ارزش سنگ‌آهن تا تولید فولاد را مجددا بررسی کند و هدف‌گذاری درستی در این راستا صورت دهد.

وی افزود: متاسفانه زنجیره ارزش سنگ‌آهن تاکنون به‌درستی طراحی نشده است و در برخی موارد نیز به‌دلیل سیاست‌های اشتباه همچون وضع عوارض صادرات کنسانتره و گندله، در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری لازم صورت نگرفته است و تمام بخش‌های زنجیره به موازات هم پیشرفت نداشته‌اند به‌گونه‌ای که امروز در بخش‌های مختلف این زنجیره (کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی) جهت تولید فولاد نیازمند واردات هستیم.

شکوری در ادامه بیان کرد: شورا باید با استفاده از خبرگان این صنعت و استادان دانشگاهی، مراحل مختلف این زنجیره ارزش را مورد بازنگری قرار دهد و شرایطی ایجاد کند که هر بخش از زنجیره ارزش بتواند با خرید

مواد اولیه و تامین حامل‌های انرژی به قیمت‌های جهانی از سایر کشورها و پرداخت هزینه‌های حمل آن و همچنین تولید محصول و صادرات آن با قیمت‌های جهانی به سایر کشورهای مصرف‌کننده این محصول، نسبت به سایر رقبای خود در بازار جهانی، مزیت داشته باشد.

وی تصریح کرد: برخی فولاد‌سازان معتقدند تولید فولاد در کشور بدون سنگ‌آهن ارزان و انرژی ارزان‌قیمت داخلی اقتصادی نیست و این درحالی است که کشورهایی مثل ژاپن وکره جنوبی مواد اولیه و انرژی مورد نیاز خود را به قیمت جهانی خریداری، حمل و در برخی موارد مالیاتی نیز به دولتشان پرداخت می‌کنند و با فروش آن به قیمت‌های جهانی،

سود می‌برند.

شکوری افزود: در حال حاضر کارخانه کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و فولاد احداث می‌شود و مبنای کارش بر مواد اولیه ارزان داخلی بدون پرداخت هزینه‌های حمل و استفاده از انرژی ارزان داخلی است ولی قیمت تمام شده آن به‌گونه‌ای است که مزیت رقابتی با جهان ندارد و این موضوعی اساسی است که باید در این شورا به آن پرداخته شود.

وی اظهار کرد: اگرتوجیه اقتصادی کارخانه کنسانتره در کشور بر مبنای خرید سنگ‌آهن از کشورهایی مثل هندوستان به قیمت جهانی باشد، با توجه به‌وجود ذخایر عظیم سنگ‌آهن در کشور، اگر بخواهند سنگ‌آهن داخلی را به قیمت جهانی خریداری کنند، طبعا کارخانه‌های کنسانتره‌سازی داخلی دیگر نیازی به پرداخت حداقل ۲۶ دلار حمل دریایی و زمینی نخواهند داشت و می‌توان این هزینه حمل را به‌صورت مشترک بین معدن‌دار و کارخانه‌دار توزیع کرد تا منافع آن، بین این دو به یک نسبت تقسیم شود.

نایب رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران با تاکید بر آنچه گفته شد، افزود: اشکالات اساسی در زنجیره ارزش سنگ‌آهن وجود دارد که متاسفانه تاکنون به آن پرداخته نشده است، به‌طور مثال در پنل چالش‌های زنجیره ارزش سنگ‌آهن که در همایش اخیر سنگ‌آهن تشکیل شد مدیر عامل فولاد مبارکه و ذوب آهن اصفهان اظهار کردند که یک‌شبه ۸ هزار نفر نیرو به شرکت جهت استخدام تحمیل شده است، در صورتی‌که نیروی مازاد هم داشته‌اند. حال سوال این است: چرا مدیران شرکت‌های فولادی در مقابل این تصمیم اشتباه دولت مقاومت نکرده و اعتراض نمی‌کنند؟ چرا با سکوتشان سبب می‌شوند که این صنعت دچار مشکل شده و نتواند با دنیا رقابت کند؟

وی افزود: معتقدم که دولت به جای تحمیل نیرو به این بخش‌ها و در عوض پرداخت ۵/۳۱ دلار به‌صورت یارانه حامل‌های انرژی به فولادی‌ها، باصنایع درست رفتار کند و شرایط را به‌گونه‌ای ایجاد کند که صنایع داخلی نیز از منابع مالی ارزان قیمت و سایر قوانین حمایتی مشابه صنایع خارج از کشور استفاده کنند که بخشی از این یارانه‌ها و... می‌تواند در این راه درست صرف شود.

دکتر شکوری تاکید کرد: در تولید و صادرات هر محصول، ۶ فاکتور اساسی وجود دارد که عبارتند از: منابع و ذخایر خدادادی، نیروی انسانی، سرمایه اعم از پولی و تکنولوژی، منابع و ذخایر انرژی، بازار مصرف، مدیریت صحیح. طبیعتا هر کشوری که هر کدام از این فاکتورها را داشته باشد نسبت به دیگران مزیت خواهد داشت.

وی ادامه داد: کشور ژاپن با داشتن تنها ۴ فاکتور نیروی انسانی، سرمایه، بازار مصرف و مدیریت توانسته است سالانه ۱۳۰ میلیون تن فولاد تولید کند در صورتی‌که کشور ما با داشتن ۵ فاکتور اول بدون فاکتور مدیریت صحیح توانسته است تنها ۱۷ میلیون تن فولاد تولید کند. این موضوع بیانگر این است که عدم مدیریت صحیح و به کارگیری اصولی منابع در چرخه تولید، فاکتورهای بسیار مهم و با ارزشی هستند که باید در کشور اهمیت ویژه‌ای برای آن قائل شد.

نایب رئیس انجمن تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران با بیان اینکه یکی از مواردی که در شورای سنگ‌آهن و فولاد مورد بررسی قرار خواهد گرفت بحث قیمت‌گذاری محصول تولیدی بخش‌های مختلف زنجیره ارزش سنگ‌آهن است، اظهار کرد: در این خصوص، پیشنهادهایی تهیه شده که پس از تصویب این شورا اجرایی خواهد شد به‌گونه‌ای که قیمت محصول هر بخش

بر اساس درصدی از قیمت فولاد خام خوزستان تعیین شود تا با نوسانات قیمت فولاد در کشور سود یا زیان به‌وجود آمده به همان نسبت بین تمام حلقه‌های زنجیره ارزش تقسیم شود و هیچ یک از بخش‌های این زنجیره متحمل خسارت نشوند.

شکوری تصریح کرد: بر این اساس قیمت کلوخه ۵/۷ درصد، سنگ‌آهن دانه بندی ۹ درصد، کنسانتره ۱۶ درصد، گندله ۲۶ درصد و آهن اسفنجی ۵۱ درصد قیمت شمش فولاد خوزستان می‌تواند تعیین شود.

وی عنوان کرد: با توجه به اینکه مشارکت بخش خصوصی در فرآوری سنگ‌آهن نسبت به شرکت‌های دولتی کمتر بوده و بیشتر بخش دولتی در این حوزه حضور داشته است قیمت‌گذاری‌ها نیز مشابه همین پیشنهاد ما صورت گرفته بود مثلا چند سال قبل در دوره تصدی ریاست سازمان ایمیدرو توسط آقای پلارک، قیمت‌گذاری برای قیمت سنگ‌آهن کلوخه برای تامین خوراک کارخانه‌های کنسانتره بین ۵/۷ -۶ درصد تعیین شد و این در حالی بود که هم معدنکار و هم کارخانه دار، دولتی بودند.

وی افزود: این عدد از نظر ما نیز منطقی به‌نظر می‌رسد و در حال حاضر با توجه به پایین آمدن قیمت سنگ‌آهن، نرخ ۶ درصد نیز مناسب است؛ چرا که در این شرایط اگر کارخانه‌های داخلی بخواهند سنگ‌آهن با عیار ۵۲-۴۸ با Feo بالای ۱۴ را وارد کشور کنند در محل کارخانه‌های فولادسازی، تنی ۴۳ دلار کمتر نخواهد شد. پس در صورتی‌که این مدل‌سازی صورت گیرد هر یک از حلقه‌های این زنجیره ارزش به نسبت قابل قبولی منتفع خواهند شد.