مترجم: مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com گردشگری یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهان است؛ هرچند برخی از کارشناسان آن را بزرگ‌ترین صنعت می‌دانند؛ به‌دلیل آنکه تقریبا ۱۰ درصد از شاغلان سراسر دنیا و ۸ درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها به آن تعلق دارد. امروزه کشورهای توسعه‌یافته به دنبال حداکثرسازی درآمدهای خود از گردشگری هستند. کشورهای در حال توسعه نیز به اهمیت آن پی برده و اقدامات متعددی برای توسعه آن در پیش گرفته‌اند. اما چرا برخی از کشورها در این راه شکست می‌خورند و برخی به موفقیت‌های چشمگیر می‌رسند؟ برای موفقیت‌آمیز بودن برنامه‌های توسعه گردشگری نیاز است که هر کشور براساس اهداف استراتژیک، اولویت‌ها و چشم‌اندازهای خود اقدام به برنامه‌ریزی کند. کشورهای مختلف، شرایط و ظرفیت‌های مختلفی دارند. هر چند می‌توان ادعا کرد که هر کشوری می‌تواند به موفقیت در زمینه جذب گردشگران نائل آید، اما استراتژی توسعه باید خاص همان کشور و منطقه باشد. در این مورد تفاوت بین کشورهای بزرگ و کوچک قابل توجه است. کشورهای بزرگ معمولا دارای منابع بیشتر و چشم‌اندازهای طبیعی متنوع‌تر هستند. به همین دلیل می‌توانند با تکیه بر منابع خود و ترویج جاذبه‌ها اقدام به جذب گردشگر کنند. اما کشورهای کوچک‌تر که از منابع طبیعی کمتری برخوردار هستند باید خلاقیت و نوآوری بیشتری برای تدوین استراتژی خود خرج کنند. یکی از این کشورهای کوچک، باهاما است که برای جذب گردشگران اقدام به طراحی خدمات کرده است.

تکنولوژی در خدمت توریسم

باهاما یکی از کشورهای کوچک دریای کارائیب است و در مجاورت ایالات متحده قرار دارد. این کشور از چند جزیره تشکیل می‌شود. مساحت آن ۸/۱۳ هزار کیلومتر مربع بوده و تنها ۳۲۰ هزار نفر جمعیت دارد. به‌رغم این محدودیت‌ها یکی از موفق‌ترین کشورهای دنیا در زمینه توریسم بوده و سالانه بیش از ۵ میلیون گردشگر را جذب می‌کند. باهاما برای طراحی یک تجربه گردشگری رقابت‌پذیر بر دو حوزه‌ تمرکز کرد که معمولا کشورهای در حال توسعه به آنها بی‌توجهی می‌کنند: ۱. اینکه چگونه گردشگران اقدام به انتخاب و رزرو جا در مقاصد می‌کنند؛ ۲. چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را کسب می‌کنند. با افزایش روزافزون استفاده از اینترنت، امروزه گردشگران پیش از سفر اقدام به مقایسه آنلاین قیمت‌ها و رزرو می‌کنند. در سایتی که دولت باهاما برای گردشگری طراحی کرده است، به گردشگران احتمالی این اجازه داده می‌شود که یک «حساب کاربری» ایجاد کرده و از طریق آن اقدام به برنامه‌ریزی سفر خود کنند، مکان اقامت و برنامه‌های سفر خود را رزرو کرده، برنامه خود را به دوستان و خانواده ایمیل کنند یا از آن پرینت بگیرند.

برای جمع‌آوری اطلاعات بازار، وزارت گردشگری باهاما، یک پایگاه داده طراحی کرده است که اقدام به پرس‌وجو و گزارش‌دهی می‌کند و نتایج در قالب کارت الکترونیکی معروف به کارت مهاجرت باهاما (IC) ارائه می‌شود. کارت مهاجرت موجب بهبود امنیت ملی شده و می‌توان اطلاعات گردشگران و مهاجران را به راحتی و بدون نیاز به بررسی فیزیکی در یک پایگاه داده جمع‌آوری کرد. سرعت و دقت این شیوه از روش‌های سنتی بسیار بیشتر است. در همین زمان، IC به وزارت گردشگری اجازه می‌دهد که داده‌های بازاریابی فشرده‌ای را جمع‌آوری کرده و تحقیقات خود را متمرکز بر گردشگران کند. این گردشگران به‌عنوان بازارهای هدف انتخاب شده و هزینه‌های بازاریابی کاهش یافته و تعداد گردشگران ورودی افزایش می‌یابد.

کارت مهاجرت اطلاعات مختلفی را در مورد مسیر ورود، تاریخ عزیمت، اطلاعات عمومی گردشگر، تاریخ برنامه‌ریزی سفر، اقامتگاه و هدف از سفر ثبت می‌کند. گردشگران فرم‌هایی را پر می‌کنند و از آنها پرسیده می‌شود که آیا مشتاق به دریافت اطلاعات در مورد باهاما هستند یا خیر. قسمت پایانی این فرم مختص تشریفات اداری بوده و به آنها در مورد لنگرگاه ورودی و مدت زمان اقامت مجاز اطلاع می‌دهد.

در زمان خروج از کشور از گردشگران خواسته می‌شود در قسمت پایینی IC، تعداد شب‌های اقامتی در باهاما و تاریخ خروج را ذکر کرده و آن را به خطوط هوایی یا دریایی ارائه دهند. پایین‌تر از قسمت امضا جمله‌ای به این شکل نوشته شده است: «گردشگری مهم‌ترین صنعت ما است و به نظرات شما برای بهبود وابسته هستیم. لطفا هر چقدر که برایتان مقدور است، فرم را بیشتر پر کنید.» در نهایت نیز این سه سوال پرسیده شده است:

۱. مهم‌ترین دلیلی که باعث شد جزایر باهاما را برای سفر انتخاب کنید، چه بود؟

۲. به رقابت‌پذیری باهاما نمره‌ای از «بسیار بد» تا «بسیار خوب» بدهید.

۳. تا چه اندازه احتمال دارد گذراندن تعطیلات در باهاما را به اقوام و دوستان خود سفارش کنید؟ نمره‌ای از «بسیار محتمل» تا «بسیار بعید است» بدهید.

گردشگران ورودی به باهاما از هر طریقی که وارد شوند، یک IC برای پر کردن دریافت می‌کنند. افسران مهاجرت چک می‌کنند که به تمامی موارد پاسخ داده شده باشد. این کارت جمع‌آوری شده و کارت دیگری به گردشگر داده می‌شود که در زمان خروج از کشور تکمیل شود. سپس کارت‌ها براساس شماره پرواز دسته‌بندی شده و اسکن می‌شوند. مرکز تکنولوژی کارائیب بر تمامی این فرآیندهای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها نظارت می‌کند. بسیاری از داده‌های نوشته شده در فرم‌های پایانی توسط کارکنان در سیستم وارد می‌شد، اما با خصوصی کردن آن بخش، مشکلات کارکنان و آموزش مرتفع شد و در حال حاضر نیز فرم‌های نهایی از طریق دستگاه‌های خوانشگر وارد پایگاه داده می‌شوند.

این اطلاعات الکترونیک از سال ۱۹۹۸ تاکنون موجود هستند و موفقیت باهاما باعث شد که سایر کشورهای حوزه کارائیب نیز اقدام به خرید این تکنولوژی از آنها کنند.