مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com اسکاتلند یکی از کشورهایی است که گردشگری خود را به خوبی توسعه داده است. این صنعت توانسته ۲۰۰ هزار شغل برای شهروندان اسکاتلند فراهم و سالانه ۴ میلیارد یورو درآمد نصیب آنها کند. این کشور عموما به‌عنوان یک مقصد گردشگری پاک و بکر شناخته می‌شود که تاریخی طولانی و پیچیده دارد. تاریخ غنی اسکاتلند باعث به جای ماندن میراث فرهنگی عظیم از مکان‌ها و جاذبه‌های مختلف برای کشور شده است. بناهای متعددی که عمدتا سنگی بوده و از عصر برنز، عصر آهن و عصر سنگ به یادگار مانده‌اند. قلعه‌ها، خانه‌ها، میادین جنگ، خرابه‌ها و موزه‌های اسکاتلند نیز حرف‌های بسیاری از تاریخ این کشور برای گفتن دارند. گردشگران سال‌ها است که برای دیدن این بناها و مکان‌ها به اسکاتلند سفر می‌کنند و به نظر می‌رسد علاقه آنها به این کشور و تاریخش نیز پس از ساخت فیلم «شجاع‌دل» در سال ۱۹۹۵ افزایش یافته است. تاریخی سرشار از مبارزات اسکاتلندی‌ها با متجاوزان و به خصوص انگلیسی‌ها. این مبارزات هنوز هم ادامه دارند؛ هرچند همه‌پرسی جدایی از بریتانیا در شهریور امسال رای نیاورد. با وجود آنکه اسکاتلند را می‌توان از نظر تعداد گردشگران، ازجمله کشورهای موفق در زمینه توریسم دانست، اما هنوز هم ضعف‌هایی دارد که دولت برای رفع آنها تلاش می‌کند. به‌عنوان مثال در سال ۲۰۰۲، از ۲۰ میلیون گردشگر ورودی به اسکاتلند، ۵/۱۸ میلیون از انگلستان به این کشور وارد شده بودند و تنها ۵/۱ میلیون نفر را گردشگران خارجی تشکیل می‌دادند. از طرفی گردشگری اسکاتلند، تنها ۵ درصد از GDP این کشور و ۵/۸درصد از اشتغال آن را تشکیل می‌دهد. هر چند ضعف در این آمار به دلیل موفقیت قابل توجه صنایع کشتی‌سازی و نفت است. از طرفی جشنواره کتاب ادینبورگ که حتی یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی بریتانیا است و همزمان با آن جشنواره جاز و هنرهای نمایشی نیز در تابستان برگزار می‌شود؛ در حالی که چنین جشنواره عظیمی در صورتی که در فصول دیگر سال برگزار می‌شد، می‌توانست به تعادل موج گردشگران ورودی کمک کند. دولت اسکاتلند برای جبران این ضعف‌ها و موفقیت بیش از پیش گردشگری این کشور از ژوئن ۲۰۱۲ استراتژی جدیدی در پیش گرفته است. تمرکز اسکاتلند ضمن حفظ توجه به گردشگری فرهنگی و تاریخی بر ۴ حوزه گردشگری زیر معطوف است:

۱. گلف: اسکاتلند یکی از کشورهای میزبان علاقه‌مندان به گلف است. زمین‌ها و آب‌وهوای مناسب به همراه مسابقات مختلفی که در این زمینه برگزار می‌شوند، می‌تواند موجب بهبود جایگاه اسکاتلند به‌عنوان یک برند گلف در جهان شده و گردشگران بیشتری را جذب کند.

۲. گردشگری ماجراجویی: این بخش از گردشگری، ۳۴درصد از مخارج کل گردشگری اسکاتلند را شامل می‌شود. این کشور زمینه و شرایط مورد نیاز برای این نوع گردشگری را دارد. جنگل‌ها و کوهستان‌ها به همراه صخره‌های فراوان، محیط را برای ماجراجویان فراهم کرده است. هدف اسکاتلند آن است که با سرمایه‌گذاری بر فعالیت‌های بازاریابی و بهبود محصولات، درآمدهای این بخش را نیز افزایش دهد.

۳. دوچرخه‌سواری: بخشی از گردشگران اسکاتلند به دوچرخه‌سواری و به‌خصوص دوچرخه‌سواری کوهستان علاقه‌مند هستند. پیست‌ها و مسیرهای ویژه‌ای که برای این موضوع در نظر گرفته شده است، به موفقیت آن کمک کرده است. استراتژی جدید آن است که از تولید دوچرخه‌های جدید و مدرن حمایت شود تا این بخش از بازار نیز رشد بیشتری کند.

۴. گردشگری دریایی: این بازار را شاید بتوان برگ برنده گردشگری اسکاتلند نامید. اسکاتلند با داشتن ۷۹۰ جزیره که ۹۰ مورد از آنها مسکونی هستند، همیشه به راه‌های دریایی توجه داشته است. آب کم‌عمق در بسیاری از مناطق، سواحل صخره‌ای منحصربه‌فرد و بسیار زیبا، آب و هوای معتدل و صنعت کشتیرانی قوی همه از مواردی هستند که چشم‌اندازی روشن برای گردشگری دریایی اسکاتلند ترسیم می‌کنند. از طرفی رونق هرچه بیشتر این بخش از بازار می‌تواند صنعت دوم کشور (کشتی‌سازی) را هم توسعه دهد.

آمار نشان می‌دهد علاقه‌مندان به قایق‌سواری و سایر ورزش‌های آبی از کشورهای همسایه به اسکاتلند سفر می‌کنند و بیشتر آنها به دنبال سواری با کشتی‌های تفریحی هستند. برای موفقیت بیشتر در این زمینه، اقدامات و برنامه‌های دولت اسکاتلند را می‌توان به سه بخش کلی تقسیم کرد:

• همکاری بین تمامی ذی‌نفعان: برای موفقیت گردشگری، مشارکت تمامی ذی‌نفعان الزامی است. از این رو همکاری بین صنعتی تشویق می‌شود. این مورد یکی از مهم‌ترین اهداف دولت اسکاتلند است و تلاش بر این است که از استعداد تمامی بخش‌های اقتصادی، خصوصی، دولتی و ساکنان برای طرحی استفاده شود که در صورت موفقیت، عواید آن نصیب همه می‌شود.

• استفاده از فضای دیجیتال: با استفاده از ظرفیت‌های فضای دیجیتال، وب‌سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی ضمن ارائه اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تر به گردشگران و رزرو راحت‌تر، امکان همکاری‌های بیشتر بین بخش‌های مختلف اقتصادی و تعامل گردشگران نیز فراهم می‌شود.

• برگزاری رویدادها و مسابقات ورزشی: از طرفی اسکاتلند امیدوار است بتواند با برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات مختلف ورزشی دریایی، ضمن افزایش آگاهی جهانیان از این فرصت‌های تفریحی، گردشگران بیشتری را نیز جذب کند. به نظر کارشناسان این استراتژی در صورت موفقیت می‌تواند تضمین‌کننده جریان دائمی گردشگران به اسکاتلند باشد. هدف دولت آن است که از سال ۲۰۲۰ به بعد، هر سال حداقل دو مسابقه ورزشی دریایی بزرگ در این کشور برگزار شود. از طرفی نیز تلاش می‌شود تا راه‌ها و مسیرهای دریایی جدیدی برای قایقرانی و کشتیرانی فراهم شود.