دنیای اقتصاد: بانک مرکزی با انتشار گزارشی از تورم ماهانه صفردرصدی تولیدکننده در دی‌ماه سال جاری خبر داد؛ موضوعی که در ۵۵‌ ماه گذشته بدون سابقه بوده است. براساس این گزارش، تورم متوسط تولید نیز در دی‌ماه در ادامه روند نزولی خود در ۱۶‌ماه اخیر، کاهش یافته و به سطح زیر ۱۶ درصد رسیده است. این گزارش شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده را نیز کمتر از سطح ۱۳ درصدی اعلام کرده است. نکته قابل‌توجه در آمارهای دی‌ماه این است که پس از این که از خردادماه تا آذرماه، واگرایی قابل‌توجهی بین نرخ‌های تورم ماهانه تولیدکننده و مصرف‌کننده ایجاد شده بود، در دی‌ماه این واگرایی کم شده و هر دو شاخص، در سطحی نزدیک به صفر درصد به هم نزدیک شده‌اند. امری که در صورت تداوم و چنانکه فرض «پیش‌نگر» بودن شاخص تورم تولیدکننده معتبر باشد، می‌تواند از تداوم پیش‌بینی تورم مصرف‌کننده خبر بدهد.

تازه‌ترین آمار از تورم تولید منتشر شد

بانک مرکزی با انتشار گزارشی، آمار تورم تولیدکننده در دی‌ماه را اعلام کرد و از عدم رشد قیمت‌های تولید در نخستین‌ماه زمستان خبر داد. براساس این گزارش که تحت عنوان «شاخص بهای تولید‌کننده در ایران» از سوی اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی منتشر شد، خلاصه نتایج به‌دست آمده از شاخص بهای تولید‌کننده در ایران براساس سال پایه ۱۳۹۰ (مقدار شاخص قیمت تولیدکننده در سال ۱۳۹۰ برابر عدد ۱۰۰ در نظر گرفته می‌شود)‌، «شاخص بهای تولید‌کننده در ‌ایران در دی‌ماه ۱۳۹۳ در عدد ۲۰۹/۲ بدون تغییر باقی مانده است.» همچنین، «شاخص مذکور در دی‌ماه ۱۳۹۳ نسبت به‌ماه مشابه سال قبل معادل ۷/۱۲ درصد افزایش داشته است.» در نهایت نیز، این گزارش بیانگر این خبر بوده است که «شاخص بهای تولیدکننده در ایران، در دوازده‌ماه منتهی به دی‌ماه ۱۳۹۳ نسبت به دوازده‌ماه منتهی به دی‌ماه ۱۳۹۲ به‌میزان ۸/۱۵ درصد افزایش نشان می‌‌دهد.»

نرخ صفردرصدی تورم ماهانه تولید

مطابق این آمارها، رقم «شاخص بهای تولیدکننده» (PPI) در دی‌ماه معادل ۹/۲۰۲ واحد بوده است که نشان می‌دهد متوسط قیمت‌های اقلام تولیدی در دی‌ماه، معادل با سطح این قیمت‌ها در آذرماه بوده است. به‌عبارت دیگر، قیمت‌های تولیدکننده در نخستین‌ماه زمستان بدون تغییر بوده است یا «تورم ماهانه تولیدکننده دی‌ماه» معادل صفردرصد بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تورم صفردرصدی ماهانه دی‌ماه، کمترین مقدار این شاخص در ۵۵‌ماه گذشته بوده است و پس از خرداد ۱۳۸۹ که در آن‌ماه نیز متوسط قیمت‌های مربوط به اقلام تولید بدون تغییر بود، چنین امری سابقه نداشته است.

رخداد اخیر یعنی عدم رشد قیمت‌های تولیدکننده در نخستین‌ماه زمستان، در فاصله کوتاهی پس از این اعلام شد که بانک مرکزی در روز شنبه هفته جاری نیز با انتشار گزارشی، از رشد بسیار محدود قیمت‌های مصرف‌کننده در دی‌ماه خبر داد. براساس گزارشی که بانک مرکزی به تازگی منتشر کرده بود، سطح عمومی قیمت‌های مصرف‌کننده یا «شاخص بهای مصرف‌کننده» (CPI) نیز در دی‌ماه تنها

۳/۰ درصد رشد کرده بود که از شکستن رکوردی ۶۰ ماهه خبر می‌داد.

کاهش نرخ‌های سالانه تورم تولید

براساس آمارهایی که از سوی بانک مرکزی منتشر شده، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده در دی‌ماه از کانال ۱۳ درصدی نیز پایین‌تر آمده و معادل ۷/۱۲ درصد شده است. تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده پس از رسیدن به سطح کم‌سابقه ۴۹ درصدی در خرداد ۱۳۹۲، وارد مسیری نزولی شد و به جز برخی از ماه‌ها که افزایشی جزئی و موقتی داشت، در این مدت مسیری کاهشی را می‌پیمود و براساس آمار تازه، در نخستین‌ماه زمستان سال جاری به سطح کم‌سابقه ۷/۱۲ درصدی تنزل کرده است. به‌عبارت دیگر، شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده در ۱۹‌ماه گذشته، بیش از

۳۶ واحد درصد کاهش را تجربه کرده است که عملکرد قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. نکته قابل‌توجه درخصوص شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده این موضوع است که آخرین باری که این شاخص در سطح کمتر از ۱۳ درصد قرار داشت، به آذرماه ۱۳۸۹ (آخرین‌ماه پیش از اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها) مربوط می‌شد که در آن ‌ماه نیز تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده، دقیقا در سطح ۷/۱۲ درصدی قرار داشت.

همچنین، تورم متوسط تولیدکننده نیز که براساس گزارش جدید بانک مرکزی در دی‌ماه معادل ۸/۱۵ درصد شده، از مهرماه سال گذشته به بعد در حال کاهش بوده است. این شاخص هم پس از اینکه در شهریور سال گذشته به سطح کم‌سابقه ۱/۴۶ درصدی رسید، در ۱۶‌ماه بعدی در حال نزول بوده و طی این مدت بیش از ۳۰ واحد درصد تنزل کرده است. تورم متوسط تولیدکننده از اسفندماه سال ۱۳۸۹ به بعد بالای سطح ۱۶ درصد قرار داشته است و با توجه به آمار جدید می‌توان گفت نرخ تورم متوسط تولیدکننده در دی‌ماه، کمترین سطح این شاخص در ۴۷‌ ماه گذشته بوده است.

روند پیش‌بینی نشده تورم پیش‌نگر

در ادبیات اقتصادی کشور گاهی از تورم تولیدکننده به عنوان «تورم پیش‌نگر» یاد می‌شود. در این مباحث، گفته می‌شود که چون در چرخه اقتصاد تولید مقدم بر مصرف است، قیمت‌های تولید نیز زودتر از قیمت‌های مصرف تغییر می‌کند و در نتیجه، می‌توان شاخص تورم تولیدکننده را یک شاخص پیش‌نگر برای تورم مصرف‌کننده (وقتی از «تورم» صحبت می‌شود در واقع منظور همین شاخص تورم مصرف‌کننده است)، نیز به‌شمار آورد.

با این حال، روندهای محقق شده در چندماه گذشته بیانگر این بوده که تناسب خاصی بین تغییرات شاخص بهای تولید (PPI) و شاخص بهای مصرف (CPI) وجود نداشته است. به عنوان مثال، متوسط تورم ماهانه تولیدکننده (رشد ماهانه شاخص بهای تولیدکننده) در هشت‌ماه اخیر (از خرداد تا دی‌ماه سال جاری) معادل ۶/۰ درصد بوده است. این در شرایطی است که در این دوره، متوسط نرخ تورم ماهانه مصرف‌کننده (رشد ماهانه شاخص بهای مصرف‌کننده) معادل ۳/۱ درصد بوده که هیچ تناسبی با سطح متوسط تورم تولیدکننده نداشته است.

البته تورم ماهانه مصرف‌کننده در دی‌ماه پس از مدت‌ها به سطح نسبتا پایینی نزول کرد و معادل ۳/۰ درصد شد. در صورتی که فرض شود کاهش قابل‌توجه تورم ماهانه مصرف‌کننده، متاثر از سطوح پایین تورم ماهانه تولیدکننده در ماه‌های پیشین بوده باشد، می‌توان امیدوار بود که این عامل قوی، سطح تورم ماهانه مصرف‌کننده را در ماه‌های پیش‌رو نیز پایین نگه دارد. این در شرایطی است که تورم در ماه‌های آینده از ناحیه دیگر عوامل اثرگذار بر خود مثل نرخ ارز، انتظارات تورمی و فشار از ناحیه کل‌های پولی مثل نقدینگی، تحت فشار در جهت افزایشی قرار نگیرد.

کاهش هزینه ساخت، حمل‌ونقل و انبارداری

بانک مرکزی همراه گزارش آمار تورم تولیدکننده دی‌ماه، جزئیاتی را نیز از تغییرات اقلام زیرمجموعه شاخص تولیدکننده منتشر کرد و رشد شاخص قیمتی هر کدام از گروه‌های اصلی و اختصاصی تولید را به تفکیک مشخص کرد.

براساس این آمار، در دی‌ماه، از بین ۸ گروه تشکیل‌دهنده شاخص قیمت تولیدکننده، سطح متوسط قیمت‌ها در دو گروه «ساخت (صنعت)»‌ و «حمل‌ونقل و انبارداری» کاهش یافته است؛ متوسط قیمت‌ها در اقلام گروه «اطلاعات و ارتباطات» بدون تغییر بوده است و در ۵ گروه دیگر یعنی «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری»، «هتل و رستوران»، «آموزش»، «بهداشت و مددکاری اجتماعی» و «سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی» متوسط قیمت‌ها افزایش یافته است. نکته نگران‌کننده در این آمارها نیز این است که در بین گروه‌های تشکیل‌دهنده شاخص قیمت تولید، بیشترین رشد قیمت ماهانه در دی‌ماه نیز متعلق به «بهداشت و درمان» با نرخ

۵/۱ درصدی بوده است که موجب شده تورم سالانه تولیدکننده در این‌ماه در سطح ۶/۴۰ درصدی قرار داشته باشد. موضوعی که نشان می‌دهد مشابه تورم مصرف‌کننده، بالاترین تورم در بین اجزای تورم تولیدکننده نیز مربوط به «بهداشت و درمان» بوده است.

ثبات قیمت‌های تولید در ابتدای زمستان