توقف روند نزولی بورس پس از چهار هفته

گروه بورس- مهرنوش سلوکی: شاخص کل بازار سرمایه در هفته‌ای که گذشت با ۳/۰ درصد افزایش همراه بود که بر‌اساس آمار اولین هفته مثبت را پس از گذشت چهار هفته نزولی به ثبت رساند. بازار سرمایه همچنین روز گذشته با ۱۲۸ واحد افزایش بیشترین افزایش روزانه را نیز در کارنامه هفتگی خود ثبت کرد و به رقم ۶۵ هزار و ۲۶۵ واحد رسید تا روند آرام و بی‌رمق روزهای گذشته را جان بیشتری ببخشد. کارشناسان معتقد‌ند خبرهای مثبتی که درخصوص نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و همچنین نرخ بهره مالکانه معادن در روزهای اخیر منتشر شده، باعث شد تا شاخص کل، رنگ سبز امیدوار‌کننده‌ای نسبت به ماه‌های اخیر به خود بگیرد و سهامداران را به روزهای آتی بازار سرمایه امیدوار کند.

بازار سرمایه روز گذشته با ۲/۰ درصد افزایش در حالی فعالیت خود را آغاز کرد که گروه‌های مالی و بانک‌ها عملکرد مناسب‌تری نسبت به بقیه گروه‌های بازار داشتند. مانند چند روز اخیر بیشترین ارزش معاملات به گروه مالی اختصاص داشت. سهام شرکت‌های فعال در این گروه، امروز به ارزشی بالغ بر ۱۹۳ میلیارد ریال معامله شد. بعد از آن گروه خودرو و بانک‌ها بیشترین ارزش معاملات را داشتند. روند مثبت شاخص در حالی رخ داد که تاثیر گذارترین نماد بر شاخص روز گذشته صنایع مس ایران با ۶۳.۷۹ واحد افت بود. روز گذشته همچنین سهام مپنا با ۳۴.۹۶ واحد رشد بیشترین تاثیر مثبت را بر روند شاخص بر جای گذاشت. پس از آن بانک صادرات و بانک تجارت، بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص داشتند. در مقابل بعد از ملی مس، فولاد و سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی، بیشترین تاثیر منفی را بر روند شاخص داشتند.

همچنین حجم و ارزش معاملات نسبت به روز گذشته با روند رو به رشدی همراه بود. در همین زمینه حجم معاملات با رشد ۷۷ درصدی به رقم ۵۰۷.۱ میلیون سهم رسید تا نشان دهد روز گذشته رونق بیشتری در معاملات بازار سرمایه دیده شده است. همچنین ارزش معاملات نیز با صعود ۵۰ درصدی به رقم ۸۸۵.۲ میلیارد ریال رسید و نشان داد بازار سرمایه در این روزها و با روند پلکانی مثبت به دنبال برگرداندن جذابیت از دست رفته در میان سهامداران و معامله‌گران است.

حذف حجم مبنا و دامنه نوسان آری یا خیر ؟

یکی از خواسته‌های فعالان بازار سرمایه از زمان‌های گذشته تا به حال حذف حجم مبنا و دامنه نوسان از بازار سهام بوده است که بسیاری از کارشناسان از آن به‌عنوان سرعت‌گیر بازار یاد می‌کنند. این دومحدودیت که در آن سال‌ها به‌عنوان اهرمی برای جلوگیری از رشد جبابی قیمت‌ها وارد بازار شد کاهش یا افزایش قیمت‌ها را تا مرز ۵درصد و ۴ درصد در شرایط کنونی مجاز اعلام کرد . اما در سال‌های اخیر بسیاری از فعالان بازار سرمایه حجم مبنا و دامنه نوسان را از عواملی دانسته‌اند که رفتار بازار را از حالت تعادلی آن خارج کرده است.

اظهار نظرها حاکی از آن است که وجود محدودیت‌ها‌یی مثل حجم مبنا ودامنه نوسان نه تنها مانعی برای نوسانات غیر‌عادی سهام نشده، بلکه عملا آنچه به‌صورت تجربی در بسیاری سهم‌ها مشاهده شده آن است که وجود این محدودیت‌ها ریشه اصلی نوسانات غیر‌عادی و هیجانی است و این روند تعداد خرید وفروش‌های افراطی را در بازار به میزان زیادی افزایش داده و افراد به جای دنبال کردن اخبار و تحلیل سهم فقط به دنبال تبعیت از صف‌های فروش و خرید هستند.

در این بین مدت‌ها است که کارشناسان و فعالان بازار سرمایه درخصوص لغو یا اصلاح دامنه نوسان قیمت‌ها و حجم مبنا توصیه و مصاحبه می‌کنند که وجود چنین محدودیت‌هایی باعث برهم خوردن نیروهای متعادل‌کننده قیمت‌ها در بازار می‌شوند و حرکات مبتنی بر هیجان را تشویق می‌کنند. «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگویی با میثم ساریان،کارشناس بازار سرمایه به بررسی شرایط بازار با توجه به قانون نوسان و حجم مبنای کنونی پرداخته است.

ساریان طولانی شدن اجرای این قوانین را از عواملی دانست که رفتار سرمایه‌گذاران را به مرور عوض کرده و ماحصل آن وجود صف‌های خرید و فروش کاذب است. به گفته وی، این صف‌ها متاسفانه تبدیل به یکی از پارامترهای تصمیم‌گیری معامله‌گران و سرمایه‌گذاران شده است. وقتی برای یک سهم صف خرید یا فروش تشکیل می‌شود به‌طور ناخودآگاه عده‌ای را به دنبال خود می‌کشد بدون آنکه در پی این حرکات تحلیل وجود داشته باشد.

وی همچنین گفت: در حال حاضر برای بسیاری از فعالان بازار سیگنال خرید و فروش بر اساس نوع صف و حجم سهام در صف صادر می‌شود و به همین دلیل است که رفتار موج‌گونه در بازار ما بسیار رواج دارد. مثلا وقتی در یک نماد بزرگ از گروه خودروسازی صف خرید سنگین می‌شود، به‌صورت خودکار و بدون در نظر گرفتن ارزندگی‌ها، تمام سهام این گروه و قطعه‌سازی‌ها هم با افزایش تقاضا مواجه شده یا صف خرید می‌شود و در زمان صف فروش هم همین حالت اتفاق می‌افتد. در حقیقت وجود صف‌های خرید و فروش، ذهن و شیوه تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران را به هم می‌ریزد و رفتار آنها را به سمت هیجان می‌برد. وی همچنین در رابطه با مصائب این قوانین در کشور گفت: وجود دامنه نوسان و حجم مبنا در حقیقت یعنی اعتقاد به اینکه فعالان بازارما افراد بالغی نیستند و نمی‌توانند تصمیمات درستی درخصوص قیمت‌‌گذاری سهام داشته باشند، همچنین این عملکرد دستکاری شدید قیمت‌ها را در بلند‌مدت نیز به همراه دارد. نکته دیگر اینکه وجود این دو محدودیت باعث بالارفتن ریسک نقدشوندگی سهام نیز می‌شود. در بازاری که هیچ ابزار پوشش ریسکی در آن وجود ندارد و به اندازه کافی با ریسک‌های سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک روبه‌رو است، در این صورت ریسک نقدشوندگی نیز به بازار تحمیل می‌شود. ساریان همچنین افزود: باید بپذیریم حجم مبنا و دامنه نوسان زمان به تعادل رسیدن قیمت‌ها را هم طولانی‌تر می‌کند و باعث افزایش زمان شکل‌گیری یک روند می‌شود. از آنجا که این محدودیت‌ها، فشار روانی برای سهامداران و فعالان ایجاد می‌کند، رفتار آنها را نیز تحت‌تاثیر قرار داده و همانطور که اشاره شد، سرمایه‌گذاران را دچار خطای محاسباتی در ارزش‌گذاری دارایی‌ها می‌کند. وی همچنین افزود: در حال حاضر رفتار سهامداران در بازار قابل کنترل نیست و هیچ مبنای دقیقی ندارد و می‌توان گفت که بیشتر بر اساس هیجانات صف‌های خرید و فروش پر می‌شود و همین روند می‌تواند مداخله در قیمت‌گذاری را در بازار افزایش دهد، این در حالی است که در بازارهایی که دامنه محدود ندارد، کمتر این اتفاقات رخ می‌دهد. مطمئنا اگر نمادی دامنه نوسان نداشته باشد مانند اکثر نقاط دنیا سرمایه‌گذار برای قیمت پیشنهادی خرید یا فروش خود، باید تحلیل و فکر کند و بعد معامله کند، نه اینکه صف فروش شدن یا صف خرید شدن ملاک تصمیم‌گیری او باشد.

مزیت فرابورس به بورس

وی همچنین در مقایسه بورس و فرابورس در این زمینه گفت: اگر دقت کرده باشید در مورد سهام موجود در تابلوی فرابورس (‌یا حق‌تقدم‌ها) به‌دلیل دامنه نوسان بزرگ‌تر و نبود حجم مبنا عرضه و تقاضا به سرعت متعادل می‌شوند و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد، بر‌خلاف همتایان بورسی‌شان که گاه روزها و هفته‌ها صف فروش یا صف خرید را تجربه می‌کنند. ساریان افزود: با همه این معایب، سال‌ها است که قوانین دامنه نوسان و حجم مبنا برای سهام تابلوهای بورس بدون تغییر پا‌برجاست. شاید قانون‌گذاران بر این عقیده هستند که وضعیت موجود حالت بهینه‌ای است و سایر بورس‌های دنیا در اشتباه و غفلت به‌سر می‌برند. اینکه ما در شرایط فشار تقاضا و روند صعودی و نیز در روندهای نزولی، قوانین‌مان ثابت و بدون انعطاف باقی‌ می‌ماند لزوما به معنی جامع بودن قوانین‌مان نیست.

با این حال تحلیل‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد روند کلی شاخص در ماه‌های گذشته پتانسیل حذف یکباره دامنه نوسان و حجم مبنا را ندارد و بهترین زمان برای حذف این دو پارامتر از بازار زمانی است که شاخص روی یک کانال مشخص و با ثبات حرکت کند، اما در ماه‌های اخیر که حرکت بورس تغییرات مداومی داشته است شاید بتوان این بازه را بحرانی‌ترین حالت برای حذف دامنه نوسان دانست.

بسیاری معتقدند در زمان فعلی با حذف کلی د‌امنه نوسان و حجم مبنا فشار زیادی بر خرید و فروش در بازار ایجاد می‌شود. با توجه به اینکه سهم‌ها در حال حاضر کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند حذف دامنه نوسان می‌تواند تا حد زیادی شیب صعودی یا نزولی بازار را افزایش دهد. دامنه نوسان منفی‌تر از

۴ درصد می‌تواند فروش در بازار را در شرایط کنونی سرعت بخشد و باعث شود به‌خصوص حقیقی‌ها فروشنده‌تر از گذشته شوند و ایجاد صف‌ها پتانسیل ریزش را در بازار به‌شدت افزایش خواهد داد.