ساسان قاسمی، روژین صدیق بهزادی* با توجه به چالش‏های اقتصادی اخیر، رویکرد مدیران تدارکات از شیوه‌های سنتی ارتباط با تامین‏کنندگان، تحت فشار قرار دادن آنان و چانه‌زنی‌های متعدد بر سر قرارداد به سوی برقراری روابط مستحکم و پایدار به‌منظور بهره‌برداری از پتانسیل‌های صرفه‌جویی در زنجیره تامین تغییر یافت. سوالی که باید به آن پاسخ داد این است که چگونه یک نظام تامین می‏تواند همزمان حافظ منافع کوتاه‌مدت خود باشد، درحالی‌که بر توسعه روابط پایدار با تامین‏کنندگان خود متمرکز است؟! به‌این منظور ۷ استراتژی توصیه می‏شود که می‏تواند چارچوبی عملی صرف‌نظر از بلوغ سازمان‏ها برای کمک به مدیران تامین ارائه کند. ۱. تدارکات حلقه بسته (Closed Loop Procurement): افزایش کمبود منابع، افزایش هزینه‏های انرژی و سیاست‌های سختگیرانه‏تر، باعث شده که «پایداری» به یک موضوع مورد بحث در جهان کسب‏وکار تبدیل شود. امروزه اهداف توسعه پایدار با استراتژی‌های کلان سازمان‏ها یکپارچه شده است. در راستای تحقق اهداف، بهینه سازی در زنجیره تامین به اندازه کافی صورت نگرفته است، بنابراین یک تغییر بنیادین نیاز است. در نظر گرفتن جریان برگشت که تحت عنوان « زنجیره تامین حلقه بسته» شناخته می‏شود شیوه‌ای نوین از همکاری را در بین تامین‏کنندگان، مشتریان و سایر ذی‌نفعان در طول زنجیره تامین ارائه می‏دهد.

۲. مدل‏های سازمان‏های ترکیبی (Hybrid Organization Models): امروزه استفاده از مدل‏های سازمان‏های ترکیبی پیشنهاد می‏شود که در سطح کارکردی از مزایای یک هماهنگ‌کننده مرکزی به‌منظور بهبود همکاری‌های تجاری بهره می‌برند و در سطح هر گروه، از مدل‏های سازمانی متفاوت متناسب با نوع کسب‏وکار، ماهیت گروه و ویژگی‏های بازار منحصربه‌فرد آن استفاده می‏شود.

۳. مدیریت ارزش تامین‏کنندگان (Supplier Value Management): نظام‏های تامین پیشرو، مدیریت همکاری با تامین‏کنندگان را به‌منظور ایجاد بیشترین ارزش در طول زنجیره تامین در دستور کار خود قرار می‏دهند. این اعتقاد وجود دارد که نوآوری پیشرانه‌ای برای خلق ارزش در طول زنجیره تامین است. استفاده از پیشرانه‌های نوآوری تدارکات (IDP۱) سبب سرعت بخشیدن به روند نوآوری در سازمان از طریق انتقال فشار نوآوری در طول زنجیره تامین می‏شود.

۴. مدیریت ریسک تامین‏کنندگان (Supplier Risk

Management): افزایش وابستگی به تامین‏کنندگان خارجی، نوسانات قیمت مواد اولیه و انرژی، کمبود مواد کلیدی، عدم تعادل نرخ ارز، بحران مالی جهانی، همگی سبب شده‏اند که کلیه سازمان‏های درگیر در زنجیره تامین به اهمیت مدیریت ریسک تامین‏کنندگان توجه کنند. مشارکت و همکاری با تامین‏کنندگان و ایجاد روابط مستحکم با آنان سبب کاهش ریسک تامین می‏شود.

۵. شبکه‏های تامین جامع (End-to-End Supply Networks): نظام‏های تامین پیشرو، شبکه‏های تامین پیچیده‌ای را با ویژگی‏های خدماتی متفاوت براساس مشخصات مختلف از لحاظ بخش‌بندی بازار و محصول مدیریت می‌کنند. مدیریت شبکه‏های تامین پیچیده نیازمند خطوط شفاف ارتباطی، یکپارچگی و هماهنگی برنامه‌ها و کنترل و بهینه‌سازی در سراسر حلقه‌های زنجیره تامین است.

۶. توسعه استعدادهای درخشان (Talent Development): بهره‌برداری از استعدادهای درخشان، کلیدی برای موفقیت نظام تامین در سال‌های پیشرو است. سازمان‏های پیشرو استعداد‌ها را به عنوان توانمندسازانی برای توسعه کارکردهای مدیریت تامین در آینده می‏دانند و سرمایه‏گذاری‌های سنگینی جهت جذب، آموزش و نگهداری آنان انجام می‏دهند.

۷. تقویت فناوری (Technology Leverage): مدیریت تامین پیشرو نیازمند فناوری است که کاربرپسندتر و یکپارچه‌تر باشد؛ همچنین قابلیت‌های بیشتری را جهت همکاری موثر با اعضای زنجیره تامین ارائه دهد و قدرت تحلیل و شبیه سازی بیشتری داشته باشد. بسیاری از تئوری‌های قدیمی تدارکات تنها به مذاکره با تامین‏کنندگان و به دست گرفتن مدیریت روابط با آنان پرداخته‌اند در این مدل‏ها تدارکات فرآیندی یک طرفه است و تنها بر بهینه‌سازی در سازمان خود متمرکز است اما تفکر جدید در حوزه تامین به سازمان‏ها توصیه می‏کند با تامین‏کنندگان خود به گونه‌ای همکاری کنند که به موقعیتی «برد- برد» و توسعه مشارکت با آنان دست یابند. در این رویکرد مدیریت روابط تامین‏کنندگان یک فرآیند دو طرفه است به طوری که موفقیت بلندمدت سازمان و اعضای زنجیره تامین آن را حاصل کند. تحقق این امر در قالب سیستم مدیریت روابط تامین‏کنندگان (SRM۲) امکان‌پذیر است. تامین همانند سایر فرآیند‌های سازمان باید اهداف و استراتژی‌های تدوین شده سازمان را مورد پشتیبانی قرار دهد. اهداف کلان و استراتژی‌های مرتبط، چارچوبی را تعریف می‌کنند که فرآیند تامین می‏تواند درون آن عمل کند. این وظیفه مدیران تدارکات است که اهداف و استراتژی تامین را تعریف کنند. باید بتوان استراتژی تدوین شده را اجرا کرد به‌این منظور فرآیند‌های موثر باید توسعه داده شوند. برای اجرای این فرآیند‌ها به شیوه‌ای صحیح، یک نظام تامین مناسب باید وجود داشته باشد و افرادی با دانش و تخصص مناسب در آن به‌کار گرفته شوند. علاوه‌بر این، فرآیند‌ها باید توسط سیستم‌های قدرتمند مورد پشتیبانی قرار گیرند. به‌منظور سنجش عملکرد و هدایت سیستم، باید کنترل‌هایی نیز روی فرآیندها اعمال شود. تجربه نشان می‏دهد که فناوری SRM را می‏توان برای پشتیبانی فرآیند‌های تامین در ایجاد ارزش تجاری برای کل سازمان و تامین‏کنندگان آن به‌کار برد. این سیستم‌ها از طریق تمرکز بر استراتژی‌های منبع یابی، مشارکت، توانمندسازی تامین‏کنندگان و انتقال فناوری، کاهش هزینه‌های فرآیند و در نتیجه کاهش قیمت واحد ارزش ایجاد می‌کنند. سیستم مدیریت روابط با تامین‏کنندگان موارد زیر را در بر می‌گیرد:

۱. توسعه استراتژی تامین

۲. ارزیابی تامین‌کنندگان

۳. انتخاب تامین‌کنندگان

۴. ایجاد و گسترش روابط

۵. خرید

۶. ارزیابی عملکرد

با پیاده‌سازی سیستم مدیریت روابط تامین‏کنندگان و اتخاذ رویکرد مشارکتی در ارتباط با آنان، خریداران به منابع قابل اعتماد با قیمت مناسب و نتایج قابل اتکا در کمترین زمان ممکن دست می‌یابند و فروشندگان منبع پایداری از تجارت و سود را خواهند داشت؛ بنابراین موقعیتی برد- برد برای هر دو سوی خریدار و فروشنده حاصل می‏شود.

پاورقی:

۱)Innovation Driven Procurement

۲)Supplier Relationship Management

info@ala.ir*