چشم‌انداز بورس در سال ۹۴

رشد و توسعه اقتصادی، نیازمند برخورداری از بازار‌های مالی گسترده و کارآ است. بازار‌های مالی از دیدگاه اقتصادی به دو بخش بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند. نقش مهم و تاثیرگذار بازارهای سرمایه در رشد و توسعه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، انکارناپذیر است. مطالعات تجربی نشان می‌دهد، هرچه درجه توسعه یافتگی کشوری بالاتر باشد، انسجام بازارهای پولی و مالی در آن بیشتر و بازارهای سرمایه دارای عمق و گستردگی بیشتری هستند. هرچه اقتصادی بتواند در منابع تامین مالی بخش‌های مختلف تنوع بیشتری ایجاد کند، دارای ثبات بیشتری بوده و تاثیرگذاری شوک‌های اقتصادی- سیاسی بر متغیرهای کلان آن کمتر می‌شود. بورس به‌عنوان یکی از منابع تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای و منابع مورد نیاز بنگاه‌های غالبا کوچک می‌تواند نقش بسیار بزرگی در تامین مالی کشورهای در حال توسعه ایفا کند.

بورس، یکی از انواع بازارها است که در آن انواع دارایی مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. این بازار با بازارهای سنتی نظیر بازار طلا، خودرو، مسکن و... تفاوت‌های عمده‌ای دارد. شاید بتوان رسمی ‌بودن، شفافیت و برخورداری از پشتوانه محکم قانونـی را مهم‌ترین تفاوت‌های بورس با بازارهای سنتـی دانست. اهمیت دو چندان بازار سهام از آنجا نشأت می‌گیرد که یک رابطه دوسویه بین فضای اقتصادی کشور و بورس وجود دارد. یعنی از یکسو روند متغیرهایی همچون تورم، رشد اقتصادی و مولفه‌های سیاسی بر بورس موثر است و از سوی دیگر بورس می‌تواند در ثبات اقتصادی کشور موثر باشد. ورود به فعالیت‌های سفته‌بازی مثل خرید ارز، مسکن و طلا، باعث خروج پول از چرخه تولید می‌شود و این به معنی کاهش اشتغال، تشدید بیکاری و تورم است. بورس می‌تواند با جمع‌آوری پس‌اندازهای ریز و درشت، اقدام به تامین مالی شرکت‌های بزرگ و کوچک ‌کند، همچنین بورس با جذب منابع مالی سرگردان می‌تواند بر ثبات اقتصادی و شفافیت اقتصاد بیفزاید؛ یعنی در یک اقتصاد پویا، بازار سرمایه و متغیرهای اقتصادی در تعامل سازنده با یکدیگر حرکت خواهند کرد. از این رو تحلیل و پیش‌بینی این بازار برای فعالان اقتصادی و سیاست‌گذاران اهمیتی ویژه دارد. البته تا زمانی که بورس جذابیت لازم را پیدا نکند و در رقابت با سایر بازارهای موازی نتواند بازدهی مناسب با ریسک کمتر را برای سهامدارانش فراهم کند، نمی‌تواند به ایفای نقش بپردازد. رشد سالانه حدودا ۳۰ درصد شاخص کل بورس در

بلند مدت به معنای مساوی بودن بازدهی آن با نرخ موثر سپرده‌های بانکی است. ریسک پایین‌تر بازار پول، استرس کمتر و نداشتن هزینه کارمزد به این معنا است که درصورتی که برآورد ما از رشد سالانه شاخص در حدود ۳۰ درصد یا کمتر باشد، انتخاب بازار پول معقول‌تر خواهد بود.

بورس ایران به رغم پیشرفت‌هایی که به لحاظ کیفی و کمی از بدو تاسیس داشته، هنوز نتوانسته است جایگاه اصلی خود را در اقتصاد ایران کسب کند. سهم اندک ارزش بازار سرمایه از تولید ناخالص داخلی و عدم اقبال عمومی به ورود به این بازار نشان از نقش کمرنگ بورس ایران دارد. از جمله عوامل اثرگذار بر عدم توسعه بازار سهام، می‌توان به عدم توسعه ابزارهای مالی، نبود زیرساخت‌های مخابراتی لازم در تمام نقاط کشور و عدم دسترسی افراد در تمام مکان‌ها و زمان‌ها به اطلاعات بازار، تعداد کم دفاتر کارگزاری و تالارهای بورس و بعضا نبود این دفاتر در شهرستان‌ها و عدم شفافیت بازارها اشاره کرد. در این بین می‌توان با واگذاری سهام شرکت‌های دولتی سودآور، آزادسازی سهام عدالت، ثبات نرخ ارز، کاهش دخالت ناکارآی دولت در امر قیمت‌گذاری و جذب سهامداران خارجی بر جذابیت و نفوذ هر چه بیشتر این بازار افزود. تجربه نشان می‌دهد تصمیمات و قوانین اقتصادی و غیراقتصادی و وقایع سیاسی- اجتماعی، بسیار سریع بر بورس اثر می‌گذارند. همان‌طور که در نمودارهای زیر مشاهده می‌شود، سیر تاریخی بورس نشان از متاثر بودن این بازار از شرایط اقتصادی، اجتماعی و تصمیمات سیاسی دولتمردان دارد. در حال حاضر عموم نیروهای بازار با وضعیت مذاکرات هسته‌ای و سیاست‌های دولت در ارتباط است. عموم سیاست‌های اقتصادی دولت نیز درنهایت متاثر از وضعیت درآمدهای آن است که وابستگی بالایی به نفت دارد. به این ترتیب پارامتر اصلی در چینش نیروها، وضعیت مذاکرات است. هر چند نیروهای دیگری نظیر وضعیت کسب و کار، میزان جذابیت بازارهای رقیب و روند تغییرات تورم در سال آینده نیز بر این امر اثرگذار خواهند بود. واحد مطالعات بازار «دنیای اقتصاد» تلاش کرده است با دیدی جدید و با استفاده از به‌روزترین روش‌های علم اقتصادسنجی و همچنین از طریق نظرسنجی از کارشناسان و تحلیلگران بازار سهام، بازار تقریبا غیرقابل پیش‌بینی سهام را پیش‌بینی کند تا از این طریق فعالان و سرمایه‌گذاران بازار سهام را از گزند نوسانات شدید در امان دارد. بر هیچ کارشناس و تحلیلگر دقیقی پوشیده نیست که پیش‌بینی بازار سهام به دلیل نوسانات بسیار زیاد کاری بس دشوار و پیچیده است، به همین دلیل این واحد پیش‌بینی بازار سهام را در تواترهای کوتاه‌مدت هفتگی و ماهانه به‌روز خواهد کرد تا قدرت تصمیم‌گیری فعالان این حوزه را تقویت کند. این پیش‌بینی‌ها با استفاده از مدل‌های شبکه عصبی و ترکیب آن با منطق فازی صورت گرفته که تاکنون کمتر در ایران بررسی شده است. برای اطلاع از تحلیل‌ گذشته، ترسیم وضع موجود و پیش‌بینی روند بازار سهام در سال ۱۳۹۴، به بولتن منتشرشده توسط واحد مطالعات بازار «دنیای اقتصاد» رجوع کنید. برای سفارش این بولتن با شماره‌های ۳۱۰-۳۰۹-۴۲۷۱۰۳۰۱ تماس حاصل فرمایید.