جنگ خیابانی در تکریت

محمدحسین باقی: نیروهای عراقی در نبردی طولانی با شبه نظامیان داعش توانستند بخش‌هایی از تکریت را بازپس گیرند. تحلیلگران می‌گویند روز سه‌شنبه تروریست‌های داعش با انجام حملات انتحاری و انفجار بمب‌های کنار جاده‌ای در حومه تکریت از سرعت پیشروی نیروهای عراقی کاستند. حمله به تکریت که روز دوشنبه شروع شد یکی از بلندپروازانه‌ترین عملیات‌های نظامی دولت عراق برای ریشه‌کن کردن داعش از آن بخش‌هایی است که این گروه در تابستان بر آن تسلط یافت. به گزارش واشنگتن پست، اگر ارتش عراق بتواند این شهر را از دست داعش آزاد کند شرایط برای آماده‌سازی جهت آزاد کردن موصل هم مهیا خواهد شد. کارشناسان می‌گویند اگر حملات داعش (با بمب‌های کناره جاده ای، تک‌تیراندازهای مستقر در ساختمان‌های ویرانه، عملیات‌های انتحاری و تله‌های انفجاری) علیه نیروهای عراقی شدت یابد این باور مطرح شده که ممکن است این جنگ به جنگی فرسایشی، شهری و بلندمدت تبدیل شود که تلفات غیرنظامی زیادی خواهد داشت.

به گزارش واشنگتن پست، مقام‌های عراقی می‌گویند اگر ارتش عراق بتواند نیروهای داعش را از منطقه بیرون براند اما موج حملات پراکنده از سوی عوامل داعش تا بازه‌ای طولانی وجود خواهد داشت. «صفا العسام»، یکی از کارشناسان نظامی عراقی می‌گوید: «در تکریت، جنگ گسترده‌ای در درون شهر و خیابان به خیابان وجود دارد. ارتش ما برای چنین جنگی آموزش ندیده است. بنابراین ممکن است تلفات زیادی داشته باشیم.» او می‌گوید تروریست‌های داعش، بر خلاف ارتش عراق، در جنگ‌های چریکی و شهری متبحر هستند و به همین دلیل برخی مقام‌های عراقی با وجود خوش‌بینی‌هایی که دارند، نگران تلفات در جنگ چریکی با داعش هستند. تا کنون بسیاری از شهروندان تکریت از این شهر گریخته‌اند.

تکریت در ماه ژوئن به دست تکفیری‌های داعش افتاد. آنها در بدو ورود به این شهر ۱۷۰۰ سرباز عراقی - که بسیاری از آنها شیعه بودند- را از دم تیغ گذراندند. با این حال، نیروهای ارتش عراق به دنبال محاصره تکریت هستند تا خطوط مواصلاتی و ارتباطی داعش را قطع کنند. برخی مقام‌های عراقی می‌گویند محاصره ممکن است نیروهای نظامی را خسته کند. مقام‌های محلی و رهبران قبایل سنی در موصل به واشنگتن پست می‌گویند نیروهای داعش پیرامون شهر را با تله‌های انفجاری مسلح کرده و تک تیراندازهای این گروه هم از سرعت پیشروی نیروهای ارتش عراق کاسته‌اند.

واشنگتن برآشفته شده است

مقام‌های عراقی می‌گویند بر سر نحوه مقابله با داعش تنش‌هایی میان آمریکا و عراق پدید آمده است. مقام‌های عراقی می‌گویند با کمک یا بی‌کمک آمریکا خواهند جنگید چرا که ارتش آمریکا عملا هیچ مشارکتی نداشته و حتی هواپیماهای آمریکایی هم پشتیبانی هوایی به عمل نیاورده‌اند. پیش از این برخی مقام‌های آمریکایی در برابر کنگره حضور یافته و اعلام کردند نیروهای زمینی آمریکا را وارد حمله به تکریت نخواهند کرد. آنها احتمال می‌دادند که داعش با استفاده از تله‌های انفجاری و تک تیراندازها نیروهای آمریکایی را هدف قرار خواهد داد. مقام‌های عراقی می‌گویند ارتش عراق روز دوشنبه حمله به مواضع داعش را بدون کسب مجوز از آمریکا آغاز کرد. نیویورک تایمز می‌نویسد: «با وجودی که ارتش عراق اولین گام برای بیرون راندن داعش را با حمله به تکریت برداشته است اما این حمله نشان می‌دهد که اتحاد با ایالات متحده بیش از آنچه انتظار می‌رفت، دچار گسست شده است.»

مقام‌های آمریکایی ناراحتی خود از حضور ایران و متحدان شیعی این کشور در عملیات تکریت را پنهان نکرده‌اند. نیویورک تایمز می‌نویسد: «پس از آنکه مقام‌های آمریکایی تاریخ و زمان حمله به موصل را ماه آوریل اعلام کردند مقام‌های عراقی به شدت واکنش نشان داده و اعلام کردند که این عملیات تا پاییز انجام نخواهد شد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل بی‌توجهی مقام‌های عراقی به آمریکا در حمله اخیر به تکریت همین مساله می‌تواند باشد.» «علی العلا»، یکی از دستیاران نزدیک به حیدر العبادی، از «تنبلی آمریکایی‌ها» و «ارزیابی‌های بدبینانه آمریکا» در مورد تداوم درگیری جهت بیرون راندن داعش از موصل و الانبار به شدت ابراز انزجار کرد. او در گفت‌وگو با نیویورک تایمز می‌گوید: «مقام‌های آمریکایی دائما در مورد مدت زمان آزادسازی کشور از دست داعش به دفع‌الوقت می‌گذرانند. عراق بدون آمریکایی‌ها موصل و الانبار را آزاد خواهد کرد.»

«عباس الموسوی»، سخنگوی نوری المالکی، می‌گوید یک «بحران اعتماد» میان آمریکا و عراق وجود دارد و اگر «طرفین این بحران را حل و فصل نکنند در موصل به مشکلات بزرگی بر خواهیم خورد.» البته برخی کارشناسان مشکلات عراق با آمریکا را در دو سطح «زیربنایی» و «روبنایی» تقسیم‌بندی می‌کنند. در سطح زیربنایی بعید است مشکلات بنیادین به وجود آید اما روشن است که در سطح روبنایی ممکن است تنش‌ها و درگیری‌های لفظی هم پیش بیاید. ژنرال «تحسین‌الشیخلی»، سخنگوی وزارت دفاع عراق، می‌گوید به‌دلیل همان مسائل زیربنایی روابط و همکاری نظامی دو کشور در سطح خوبی قرار دارد. او می‌گوید مقام‌های آمریکایی به‌طور منظم در جلسات مشترک عملیاتی در بغداد که نمایندگان گروه‌ها و داوطلبان شیعی هم وجود دارند، حضور می‌یابند.

از سوی دیگر، برخی مقام‌های عراقی و آمریکایی می‌گویند عراقی‌ها برای حمله به تکریت درخواستی مبنی بر کمک از آمریکا نداشته‌اند. آمریکایی‌ها می‌گویند مقام‌های عراقی به پشتوانه حضور نیروهای ایرانی و متحدان شیعی این کشور احساس نیاز به آمریکا نمی‌کنند. نیویورک تایمز می‌نویسد: «آمریکایی‌ها نسبت به عملیات تکریت هشدارهایی داده بودند اما ژنرال شیخلی می‌گوید زمان این حمله فقط در اختیارالعبادی بود و او بود که از زمان واقعی حمله خبر داشت». آقای العلا می‌گوید: «ما از کمک‌های ائتلاف بین‌المللی استقبال می‌کنیم اما اگر آنها کمکی هم به ما نکنند ما مشکلی نخواهیم داشت.»

برخی فرماندهان یگان‌های ارتش که در حمله به تکریت حضور دارند می‌گویند نیروهای عراقی به حومه «الدور» در جنوب تکریت رسیده‌اند و اگرچه نیروهای عراقی توانسته‌اند ۱۳ افسر عراقی اسیر در دست داعش را آزاد کنند اما پیشروی هایشان «کند» است. برخی مقام‌های عراقی در گفت و گو با نیویورک تایمز به شرط فاش نشدن نامشان گفتند نگرانی آمریکا این است که دولت العبادی نتواند اهل سنت و شبه نظامیان سنی را در نبرد تکریت مشارکت دهد؛ این مساله‌ای است که در نظر مقام‌های آمریکایی برای عقب راندن داعش بسیار مهم است.

مقام‌های عراقی می‌گویند حمایت نیروهای آمریکایی به اندازه حمایت نیروهای ایرانی قدرتمند نبوده است. بسیاری از عراقی‌ها از آسیب پذیری آمریکایی‌ها در قبال شبه نظامیان بیزارند. یکی از دلایل پیشرفت نیروهای ارتش عراق در نبرد با داعش حضور شبه نظامیان یا همان داوطلبانی است که دو سوم نیروهای دولتیِ ۳۰ هزار نفری عراق را تشکیل می‌دهند. «معین الکاظمی» یکی از رهبران سازمان بدر می‌گوید: «آمریکایی‌ها ما را شبه نظامیانی می‌دانند که نماینده دولت نیستیم اما مدافع کشور و دولتمان هستیم.»