شرق در انتظار خط لوله صلح

نویسنده: سعید شاه مترجم: شهرزاد کاظمی منبع: وال استریت‌ژورنال به گفته مقامات رسمی پاکستان، چین خط لوله انتقال گاز طبیعی از ایران به پاکستان را به منظور رفع کمبود شدید انرژی در این کشور خواهد کشید. بناست قرارداد این پروژه در سفر رئیس‌جمهوری چین به اسلام‌آباد امضا شود. دیدار رئیس‌جمهوری چین از پاکستان، نشانگر عزم راسخ پکن برای کمک به اسلام‌آباد برای توسعه تاسیسات زیربنایی است. این درحالی است که بیشتر کشورهای جهان تمایل ندارند در پاکستان که با کمبود سرمایه و تهدیدات تروریستی رو‌به‌رو است، سرمایه‌گذاری کنند.

با توجه به اعلام چارچوب توافق هسته‌ای تهران و ۶ قدرت جهان در اوایل این ماه، احداث این خط لوله به منزله یکی از اثرات مثبت زودهنگام این توافق برای پاکستان و ایران خواهد بود. آمریکا تهدید کرده بود که در صورت اجرایی شدن پروژه خط لوله گازی، پاکستان را تحریم خواهد کرد.

شاهد خاقان عباسی، وزیر نفت پاکستان به وال‌استریت ژورنال گفت: «ما در حال ساخت خط لوله هستیم و فرآیند آن آغاز شده است.»

در واشنگتن مقامات آمریکایی می‌گویند، جزئیات رفع تحریم‌ها به‌عنوان بخشی از توافق هسته‌ای جامع با ایران در ماه ژوئن مورد بحث و گفت‌وگو قرار خواهدگرفت.

یک مقام رسمی در آمریکا گفت: شاید در مورد توافق نهایی به چندین راه‌حل برسیم و هر گونه راه حلی ممکن است، در هرگونه کسب‌و‌کاری تاثیر بگذارد. وی افزود: چارچوب موافقت‌نامه دوم آوریل منجر به حمایت ویژه از بخش نفتی ایران مانند توسعه سرمایه‌گذاری و فناوری در بخش نفتی ایران شده است.

این خط لوله با عنوان خط لوله صلح، بیش از پیش روابط میان پاکستان و ایران را تقویت خواهد کرد. اما پاکستان با توجه به تهدیدهای آمریکا مبنی بر اعمال تحریم‌ بر ضد آن کشور در صورت واردات گاز از ایران،‌ کار احداث خط لوله گاز را آغاز نکرده است. اسلام‌آباد سعی کرده بود تحریم‌ها را دور بزند و از چینی‌ها درخواست کرده بود خط لوله پاکستان را احداث کنند، بدون آنکه این خط لوله به ایران متصل شده باشد. چشم‌انداز توافق‌نامه هسته‌ای با ایران که به محض نهایی شدن تحریم‌ها لغو خواهد شد، به اسلام‌آباد انگیزه بیشتری برای پیشبرد پروژه داده است. طبق چارچوب توافق هسته‌‌ای ایران، از جمله اولین تحریم‌هایی که قرار است لغو شود، منع صادرات انرژی ایران خواهد بود.

محمد نور جدمانی، سفیر پاکستان در ایران، گفت: «این توافق‌نامه هسته‌ای به ما در مسائلی که در سر راه این خط لوله قرار داشت، کمک خواهد کرد و موجب تسریع این برنامه خواهد شد.» پاکستان با اداره خط لوله نفت چین که وابسته به شرکت بزرگ ملی نفت چین (سی‌ان‌پی سی) است، برای ساخت ۴۳۵ مایل (۷۰۰ کیلومتر) خط لوله در حال مذاکره است.

این خط لوله از غرب بندر گوادر تا نوابشاه در استان سند است. هزینه اجرای این پروژه مبلغی بین ۵/ ۱ تا ۸/ ۱ میلیارد دلار خواهد بود و اگر پایانه گاز طبیعی مایع در بندر گوادر شامل این برنامه باشد، مبلغی معادل ۲ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. طبق این توافق ۸۵ درصد از هزینه‌های این پروژه توسط چین و بقیه آن توسط پاکستان تامین خواهد شد. بخش آخر خط لوله به طول ۸۰ مایل (۸۰ کیلومتر) که از بندر گوادر تا مرز ایران ادامه دارد، توسط پاکستان ساخته خواهد شد. این خط لوله که ساخت آن ۲ سال به طول می‌انجامد، گاز لازم برای تولید ۴۵۰۰ مگاوات از تولید برق را فراهم می‌کند. این مقدار برق، کمبود انرژی حال حاضر کشور پاکستان را تامین می‌کند.

این خط لوله، بازاری در شرق ایران برای گاز فراهم می‌سازد. این پروژه ابتدا در سال ۱۹۹۵مطرح شد و طبق آن قرارداد قرار بود این خط لوله تا هند توسعه یابد. تهران، فشارهای آمریکا بر هند را علت صرف نظر کردن هند از اجرای این پروژه در سال ۲۰۰۹ می‌داند. اسلام‌آباد معتقد است گاز ایران ارزان‌ترین و ساده‌ترین گزینه تامین انرژی برای پاکستان است. پاکستان همچنین انتقال گاز طبیعی مایع از قطر را آغاز خواهد کرد و هنوز درگیر مذاکرات طولانی بر سر خط لوله‌ای است که گاز را از ترکمنستان از مسیر کشور افغانستان به پاکستان و هند منتقل خواهد کرد. واشنگتن مدت‌ها پاکستان را تحت فشار قرار داده بود تا به جای خط لوله ایران، به دنبال خط لوله از کشور ترکمنستان باشد.

پاکستان و چین سال‌های متمادی، منافع و توافقات استراتژیک داشتند. اما اکنون پکن درصدد ایجاد رابطه اقتصادی بین دو کشور است. اسلام‌آباد و پکن مشغول ایجاد طرحی به نام «کریدور اقتصادی» هستند که با ارتباطات ریلی و جاده‌ای، بندر گوادر پاکستان را به جنوب شرق چین وصل می‌کند. این برنامه که شامل پروژه‌های تولید برق نیز می‌شود هزینه‌ای برابر با ۴۰ میلیارد دلار دارد. آشکار کردن جزئیات توافق‌نامه بر سر این کریدور اقتصادی، مهم‌ترین قسمت سفر شی جین‌پنگ، رئیس‌جمهوری چین به پاکستان است.

طبق اظهار نظر مقامات رسمی پاکستانی، خط لوله ایران جزو این کریدور اقتصادی نیست اما موضوع حضور ایران در این کریدور به سرعت بررسی خواهد شد.