تلاش برای رفع اختلافات بر سر تحریم‌ها در نگارش برجام
عراقچی: کار نگارش کند است، اما خوب پیش می‌رود
عکس: رویترز
گروه دیپلماسی: اولین دور گفت‌وگوهای ایران و گروه ۱+۵ پس از تفاهم سیاسی فروردین ماه موسوم به «بیانیه سوئیس» در شرایطی از روز چهارشنبه گذشته در شهر وین اتریش بر سر نگارش متن توافق جامع(برجام) و با هدف لغو تحریم‌ها آغاز شده است که برخی رسانه‌های خارجی از اختلافات بر سر نحوه رفع تحریم‌ها خبر داده‌اند. موضوعی که سرگئی ریابکوف، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای روسیه با اشاره به آن گفته است روند و میزان برداشتن تحریم‌ها از اختلافات اصلی در وین است.از سوی دیگر عباس عراقچی مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران نیز گفته است کار نگارش متن توافق کند است، اما خوب پیش می‌رود. اما اتفاق جدیدی که در ترکیب تیم هسته‌ای آمریکا افتاده، حضور کریستوفر بکمیر معاون امور هماهنگ‌کننده در امور سیاست‌های تحریمی وزارت امور خارجه است که برخی رسانه‌ها می‌گویند اگر قرار بر نوشتن موارد لغو تحریم‌ها باشد، حضور او آنجا به کار می‌آید. همزمان با این تحولات، سناتور‌های جمهوری‌خواه وعده دادند لایحه‌ای را که به کنگره اجازه می‌دهد توافق هسته‌ای ایران را مورد بازنگری قرار دهد، سختگیرانه‌تر خواهند کرد. موضوعی که باعث شده مجلس شورای اسلامی نیز از تدابیر لازم برای برخورد مناسب و قانونی با کارشکنی طرف مقابل خبر دهد. در همین ارتباط، تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و آمریکا به ریاست سیدعباس عراقچی و وندی شرمن برای نگارش متن توافق جامع در وین وارد مذاکره شدند. این مذاکرات با حضور مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه و هلگا اشمید، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا و بدون حضور کارشناسان انجام شده است. روز چهارشنبه هیات ایران دو بار با هلگا اشمید مذاکره و نگارش متن توافق جامع یا برجام را شروع کردند. قرار بر این بود که این مذاکرات دیروز جمعه به پایان برسد و روز یکشنبه تیم مذاکره‌کننده ایران به ریاست محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه به نیویورک برود تا در حاشیه همایش ان‌پی‌تی، این مذاکرات را پی بگیرد.
اختلاف درخصوص تحریم‌ها
همزمان با گفت‌وگوها بر سر نگارش متن توافق جامع، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای روسیه تاکید کرد که هم‌اکنون موضوع روند و میزان برداشته شدن تحریم‌ها مهم‌ترین مساله مورد اختلاف مذاکره‌کنندگان ۱+۵ و ایران است. به گزارش «ایسنا»، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در این باره به خبرگزاری اسپوتنیک نیوز روسیه گفت: «همه اختلافات در تفاهمی که در لوزان به دست آمد حل نشده است و برای مثال موضوع روند و میزان برداشته شدن تحریم‌ها هنوز هم از موضوعات مورد اختلاف اصلی است.» او تصریح کرد: «همه طرف‌های مذاکره‌کننده باید اطمینان حاصل کنند که این دور از مذاکرات وارد مرحله جدید شود و دیگر در مورد موضوعاتی که در لوزان در مورد آن تفاهم شد بحثی صورت نگیرد، در این صورت است که شانس دستیابی به نتیجه دلخواه تا آخر ژوئن نیز افزایش خواهد یافت.» ریابکوف همچنین ضمن تاکید بر لزوم افزایش سرعت عمل در مذاکرات گفت: «همه توافقاتی که در لوزان به دست آمد باید در قالب یک توافق الزام‌آور نه از لحاظ قانونی، بلکه از لحاظ سیاسی در آید؛ زمان زیادی باقی نمانده است و دو طرف باید سرعت عمل خود را افزایش دهند.» معاون وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد که بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران در صورتی که ایران پس از توافق به تعهدات خود پایبند نماند، باید با مجوز اولیه از شورای امنیت صورت گیرد. همچنین به گزارش خبرگزاری فارس، معاون وزیر خارجه روسیه روز پنج‌شنبه گفت انتقال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه یکی از گزینه‌های پیش رو در مذاکرات است. وی با این حال تصریح کرد که تهران چنین نظری ندارد و به دنبال راهکارهای دیگر است.
رویکرد متفاوت ۱+۵
همچنین چند تن از دیپلمات‌های مذاکره‌کننده غربی از رویکرد متفاوت ۶ کشور عضو گروه ۱+۵ در رابطه با نحوه بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران در صورتی که ایران به تعهدات خود پایبند نباشد خبر دادند. خبرگزاری ایتارتاس روسیه با اعلام این خبر تاکید کرد که منابع حاضر در مذاکره همچنین از اختلاف دیدگاه کشورهای ۱+۵ در مورد نحوه برداشته شدن تحریم‌ها خبر دادند.
توافق بر سر بخش‌هایی از سند نهایی
ایتارتاس همچنین به نقل از یک منبع غربی گفت: «طرفین پیش‌تر درمورد بخش‌های مشخصی از سند نهایی در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای تهران به توافق رسیده‌اند.» به گزارش «انتخاب»، ایتارتاس افزود: «این بسته از توافق‌ها شامل یک برنامه جامع اقدام مشترک و همچنین ضمیمه‌ای است که در آن نکات فنی به‌طور تفصیلی مشخص شده است.» این منبع غربی تصریح کرد: «درمورد بسیاری از بخش‌های این برنامه توافق شده است و این بخش‌ها اکنون باید با چارچوب سیاسی به دست آمده در لوزان سوئیس به‌طور کامل مطابقت داده شود. در مورد بخش مربوط به محدودیت‌ها برای برنامه هسته‌ای ایران تقریبا به‌طور کامل توافق شده است اما در مورد بخشی از این سند هنوز توافق نشده است.»
کار نگارش خوب پیش می‌رود
از سوی دیگر، عضو ارشد مذاکره‌کننده تیم هسته‌ای ایران درباره روند نگارش متن توافق گفت: در ابتدای کار نگارش متن هستیم و این روند تا رسیدن به جمع بندی درباره چگونگی شروع کار و چارچوب‌ها، کمی کند است، اما در مجموع کار نگارش خوب پیش می‌رود. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، «سیدعباس عراقچی» معاون وزیر خارجه ایران در پاسخ به این سوال که نگارش متن با چه موضوعی آغاز شده است، گفت: «اولویت ما در این دور از مذاکرات، بحث‌های مربوط به تحریم‌ها و روشن شدن ابعاد و جزئیات آن و شروع نگارش توافق‌ها در این زمینه است و اکنون مشغول همین کار هستیم.» عضو ارشد مذاکره‌کننده تیم هسته‌ای ایران تصریح کرد: «مشغول نگارش متن توافق و بحث درخصوص جزئیات هستیم.» او با بیان اینکه این بحث‌ها ابعاد مختلفی دارد، گفت: «در این مرحله، سوالات مختلفی درباره لغو تحریم‌ها مطرح است که درباره همه آنها در حال بحث و گفتوگو هستیم و باید پس از جمع بندی نوشته شود. کار ادامه دارد و با پیشرفت در این حوزه، اطلاع‌رسانی خواهد شد.» معاون وزیر خارجه ایران همچنین در پاسخ به این سوال که آیا درخصوص ابهاماتی که آمریکایی‌ها درباره لغو تحریم‌ها ایجاد کرده‌اند هم گفتوگو شد، گفت: «در این باره هم طرف آمریکایی و هم اروپایی، روشنگری‌های بسیار خوبی کردند و همچنین درباره قانونی که در کنگره آمریکا در حال تصویب است بحث‌های بسیار مفیدی داشتیم.»
تا توافق، نتانیاهو را نمی‌بینم
همزمان رئیس‌جمهوری آمریکا نیز گفته است که قبل از دستیابی به توافق هسته‌ای در مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ با نخست‌وزیر اسرائیل دیدار نمی‌کند. به گزارش «ایلنا»، روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز روز پنج‌شنبه نوشت: «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری آمریکا دیداری با «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل قبل از دستیابی به توافق هسته‌ای ایران انجام نمی‌دهد. اوباما هفته گذشته به رهبران رژیم صهیونیستی گفت که در دیداری رودررو با نتانیاهو به شایعه‌ها درباره سرد شدن روابط آمریکا و اسرائیل بر سر مساله مذاکرات هسته‌ای ایران پایان می‌دهد، اما تصمیم ندارد تا قبل از ۳۰ ژوئن (۱۰ تیر) این اقدام را انجام دهد. او تصریح کرد که گفتوگو با نتانیاهو را تا ۳۰ ژوئن به‌صورت تلفنی انجام می‌دهد.
دسترسی ۲۵ ساله به اورانیوم
در همین حال همزمان با برگزاری گفت‌وگوهای هسته‌ای در شهر وین، وزیر انرژی آمریکا در مصاحبه با یک رسانه آمریکایی گفت: بازرسان هسته‌ای قادر خواهند بود توانمندی‌های نظامی ایران را شناسایی کنند. «ارنست مونیز»، وزیر انرژی آمریکا در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی گفت: «برای یک دوره زمانی قابل توجه، یعنی دست‌کم ۱۰ سال، ما به راحتی توانایی کشف هر گونه فعالیت مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و زمان کافی برای پاسخ دهی به آن را خواهیم داشت.» مونیز در مصاحبه روز پنج‌شنبه گفت این تفاهم‌نامه به غرب «دسترسی بی‌سابقه‌ای» به برنامه هسته‌ای ایران می‌دهد. وزیر انرژی آمریکا ادامه داد: «امیدوار هستیم ایران در دراز مدت ثابت کند که برنامه‌اش صلح‌آمیز است اما حتی در آن زمان هم ما تا ۲۵ سال به طرز کاملا بی‌سابقه‌ای به زنجیره تامین اورانیوم ایران دسترسی خواهیم داشت.» او گفت ایران در صورت توافق هسته‌ای «برای همیشه» به پروتکل الحاقی پایبند خواهد ماند.
رفع ابهام با مذاکره
رئیس مجلس شورای اسلامی نیز گفت که بیش از ۱۰ سال در مقابل ماجراجویی غربی‌ها در مساله هسته‌ای قرار داریم، در حالی که ایران می‌خواهد از طریق مذاکره در صورت وجود ابهام موارد رفع شود. علی لاریجانی پنج‌شنبه شب در مراسم اختتامیه هزار و ۲۷ شهید شهرستان شاهرود، مذاکره هسته‌ای را کار پیچیده‌ای ذکر کرد که نیاز به دقت زیاد دارد تا طرف‌های مقابل مشکل ایجاد نکنند و متوجه هم شدند که نباید میز مذاکره را ترک کنند.
چهار شرط جدید جمهوری‌خواهان
در ادامه جنجال‌آفرینی‌های کنگره آمریکا، سناتور‌های جمهوری‌خواه روز پنج‌شنبه وعده دادند لایحه‌ای که به کنگره اجازه می‌دهد توافق هسته‌ای ایران را مورد بازنگری قرار دهد، سختگیرانه‌تر خواهند کرد. به گزارش «تابناک» شمار زیادی از جمهوری‌خواهان آمریکا اعلام کردند الحاقیه‌هایی را برای افزودن به این لایحه معرفی خواهند کرد. این الحاقیه‌ها شامل ابقای ماده‌ای خواهد بود که براساس آن، اوباما موظف است اطمینان حاصل کند ایران در حال حمایت از تروریسم در هیچ جای دنیا نیست. از دیگر مواد این الحاقیه‌ها می‌توان به مواردی اشاره کرد که بر اساس آنها، ایران باید حق موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسد و توافق هسته‌ای را به‌عنوان یک پیمان قلمداد کند. این الحاقیه‌ها برای تصویب به حمایت ۶۷ سناتور نیاز دارد. جمهوری‌خواهان ۵۴ کرسی سنا را در اختیار دارند. علاوه بر این سه شرط «جیم ریچ»، سناتور جمهوری‌خواه، الحاقیه‌ای را معرفی کرد که خواهان آزادی سه آمریکایی می‌شود که در ایران در بازداشت به سر می‌برند. تاکنون چند تن از نمایندگان دموکرات در این باره اعلام کردند در صورتی که این قوانین بیش از حد گرایش حزبی داشته باشد، حمایت خود را از آن پایان خواهند داد. «رابرت‌منندز» سناتور دموکرات که یکی از تهیه‌کنندگان این لایحه است در این باره گفت: «من با الحاقیه‌ها مخالفت خواهم کرد و این کار را دست کم با رای خود انجام خواهم داد. به عقیده من، این الحاقیه‌ها، زهرآگین هستند.» در مقابل اما، میچ‌مک‌کانل، رهبر اکثریت کنگره گفت: این طرح آماده اعمال تغییرات بیشتر در مفاد آن است و کسانی که قصد در بهبود آن دارند می‌توانند از این فرصت استفاده کنند از این رو به نظر می‌رسد هفته آینده یک بحث جدی در مورد این طرح میان سناتورها صورت گیرد. کمیته روابط خارجی سنای آمریکا هفته گذشته با ۱۹ رای موافق و بدون رای مخالف، روی لایحه‌ای به جمع بندی رسید که بر اساس آن کنگره خواهد توانست بر توافق هسته‌ای با ایران نظارت کند.
تدابیر مجلس ایران در مذاکرات
در سوی دیگر ماجرا، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس با اشاره به طرح الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای گفت: نمایندگان مجلس تدابیر لازم را برای برخوردی مناسب و قانونی با کارشکنی طرف مقابل پیش‌بینی کرده‌اند. سیدحسین نقوی‌حسینی در گفتوگو با «تسنیم»، با اشاره به تصویب طرح قانونی شدن نظارت بر توافق احتمالی هسته‌ای ایران و ۱+۵ در کمیته روابط خارجی سنای آمریکا، بر آمادگی مجلس برای مقابله با این موضوع بیان کرد: «مجلس شورای اسلامی پیش از اینکه سنای آمریکا چنین مصوبه‌ای داشته باشد، طرح یک فوریتی را مصوب و دولت را ملزم به حفظ دستاوردهای هسته‌ای کرد.» او ادامه داد: «براساس این طرح اگر آمریکا بخواهد در روند مذاکرات مانع تراشی کند، دولت ایران مکلف می‌شود راه قبلی خود را ادامه دهد.»
ارسال نظر