فاطمه باباخانی: در کشورهایی که از ساز و کارهای اجرایی مدون برخوردار نیستند، نظام برنامه‌ریزی یکپارچه ندارند و بوروکراسی آنها پیچیده است، انتظار ایجاد تحول در سطوح بالا و در ادامه، انتشار اثرات آن در بخش‌ها و لایه‌های زیرین، اغلب بسیار هزینه‌بر و زمان‌بر است؛ بنابراین بهتر آن است که تغییر را از لایه‌های زیرین آغاز کرد و توانمندسازی جوامع را به عنوان راهکاری کلیدی برای مبارزه با فقر و قرار گرفتن در مسیر توسعه پایدار مدنظر قرار داد. بر همین اساس است که طرح‌های مربوط به «بوم‌گردی»، یا همان گردشگری اجتماع محور، ۱۵ سال پیش و در زمانی که طرح جامع گردشگری در کشور در حال تدوین بود، به‌عنوان یک راهکار موثر برای محرومیت‌زدایی و فقرزدایی، با فراهم آوردن امکان ایجاد تحول اقتصادی با کمترین میزان سرمایه‌گذاری مطرح شد. دکترعلی فرزین، مدیر دفتر رشد و توسعه فراگیر سازمان ملل در ایران، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با اشاره به ضعف زیرساخت‌ها در کشور و مشکل کمبود سرمایه، ایران را یکی از کشورهای پیشرو در حوزه بوم‌گردی عنوان کرد و گفت: برای رشد این بخش باید امکانات و ظرفیت‌های هر منطقه را شناسایی کنیم؛ بنابراین اولین گام برای حرکت در این مسیر اطلاعات است که برای آن به آمایش سرزمین نیازمندیم. سال‌ها پیش اقتصاددانان فکر کردند مزیت‌های اقتصادی کشور ما چیست و برای این پرسش برنامه آمایش سرزمین را مطرح کردند؛ اینکه هر نقطه‌ای چه معادنی دارد و... اما یکی از مشکلات ما در کشور این است که هدف اصلی و نتیجه‌ای که قرار است از دل این آمایش بیرون بیاید مشخص نیست و این امر در گردشگری نیز به چشم می‌خورد. وی در ادامه بر نقش فرماندارها و بخشدارها در تحقق رونق بوم‌گردی تاکید و اظهار کرد: این یک کار بین‌بخشی است. صندوق‌های متعدد در ایران در حال شکل گرفتن است که باید اینها را وارد عرصه بوم‌گردی کرد. ما پیرو کارهای قبلی قدم‌هایی را برداشته‌ایم و دولت خواستار ارائه کمک‌های فنی در این زمینه است؛ برای این منظور ما با چندین تشکل کشوری در حال صحبت هستیم که برخی از آنها در حال به ثمر رسیدن هستند؛ مثلا با وزارت کشور صحبت‌هایی داشتیم که چطور می‌شود در برنامه‌های پنج ساله‌ای که فرمانداری‌ها دارند جایگاهی به گردشگری بومی اختصاص پیدا کند. خوشبختانه مذاکرات بسیار مثبت بود و گردشگری بومی به‌عنوان یکی از محورهای اشتغال‌زایی مطرح شده است. فرزین افزود: وزارت کشور پیشنهاد داده که در چند استان این ایده‌ها را اجرا کنیم و مناطقی نظیر کویر شهداد کرمان و استان‌های چهارمحال و بختیاری و سمنان پیشنهاد شده، اما فعلا قراردادی امضا نشده است. وی خاطرنشان‌کرد: همچنین ما یک پروژه جاری با وزارت رفاه و تعاون اجتماعی داریم و به دنبال این هستیم که بدانیم کف حمایت‌های اجتماعی از طریق توانمندسازی برای اشتغال‌زایی کجاست؟ در این حوزه استان‌های تهران و لرستان و مرکزی به‌عنوان پایلوت انتخاب شده‌اند. اخیرا هم معاونت گردشگری ریاست‌جمهوری صحبت‌هایی با ما داشته و آنها علاقه‌مند به همکاری در حوزه بوم‌گردی هستند. آنها آیین‌نامه بوم گردی را تهیه کرده و در حال گفت‌وگو هستیم تا پروژه‌ای را با معاونت گردشگری راه بیندازیم و کمک کنیم این آیین‌نامه در مکان‌هایی اجرا، تجربه و تکمیل و تبدیل به سند برنامه شود که به درد معاونت گردشگری بخورد. در همین راستا استان‌های کهکیلویه و بویراحمد، مرکزی و سمنان انتخاب شده‌اند. فرزین در ادامه در ارتباط با تشکیل دبیرخانه‌ای که در آن همه سازمان‌‌ها حول محور بوم‌گردی و با نظارت سازمان ملل نماینده‌ای داشته و اقدامات هماهنگ انجام دهند، تصریح کرد: در اینکه باید یک دبیرخانه و سازوکار و مکانیزم تسهیلگر وجود داشته باشد شکی نیست؛ اما اینکه تشکیلاتی مانند UNDP در راس آن باشد نه صحیح و نه مقدور است. ما نمی‌توانیم نقش‌آفرین باشیم بلکه تنها کار ما این است که اگر بخواهیم یک آمایش سرزمینی را شکل دهیم، بگوییم آن آمایش و فهرست‌بندی باید چگونه باشد. مدیر دفتر رشد و توسعه UN در ایران در پایان اظها رکرد: حوزه فعالیت ما در این حد است و نمی‌توانیم در کارهای برنامه‌ریزی و مدیریتی وارد شویم. ما فقط در قالب پروژه و انتقال اطلاعات کار می‌کنیم و مدیر آن نیستیم، زیرا می‌خواهیم تشکیلات دولتی توانمندتر شود و کار خود را به گونه‌ای انجام دهد که موثرتر باشد. ما معتقدیم که باید سرمایه‌گذاری منابع طبیعی را داشته باشیم و گردشگری می‌تواند این امر را تحریک کند چون پول به همراه خود می‌آورد. تکروی، راه آینده ما نیست و باید این را به‌خاطر داشته باشیم.