تضاد گسترش دولت الکترونیک با اینترنت بی‌کیفیت
آسیه اسحاقی طبق آمارهایی که وجود دارد، ایران در دستیابی به اینترنت پرسرعت و پهنای باند مناسب در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. این در حالی است که کشورمان نه‌‌تنها نتوانسته به حداقل سرعت پایدار اینترنت در جهان برسد؛ بلکه از این لحاظ با بسیاری از کشورهای منطقه نیز فاصله دارد، در حال حاضر اینترنت پرسرعت و افزایش پهنای باند را می‌توان به‌عنوان مساله‌ای حل نشده در فضای مجازی کشور دانست که سال‌ها است به‌عنوان یک مطالبه از سوی مردم و دولت وجود دارد، اما همواره در حد مطالبه باقیمانده و مشکلات این حوزه همچنان به قوت خود باقی است.
با توجه به مشکلات این بخش و به منظور ارتقای پهنای باند اینترنت بدون تصویب پیوست فرهنگی نمایندگان، مجلس تصمیم گرفتند یازدهمین کارت زرد خود را به محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان دهند، برای بررسی بیشتر موضوع با رمضانعلی صادق‌زاده، معاون توسعه فناوری و صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

یکی از شاخص‌های مربوط به توسعه در جامعه به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، دستیابی به فناوری اطلاعات است، این ویژگی در کشور ما چگونه است و ما در چه جایگاهی قرار داریم؟
همانطور که در سوال به آن اشاره شد، از مهم‌ترین شاخص‌های مربوط به توسعه در کشور، حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است که می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه در همه زمینه‌های فنی و اقتصادی محسوب می‌شود و به‌طور جدی در این حوزه‌ها دخیل است.
اگر در شرایط فعلی بخواهیم قانون اساسی بنویسیم، در شاخص‌هایی که بررسی می‌شود، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها که باید در قانون گنجانده شود، همین مساله فناوری اطلاعات و فناوری‌های نوین ارتباطی است که باید به‌ویژه در حوزه پهنای باند، ضریب نفوذ استفاده از پهنای باند، ضریب دسترسی به پهنای باند و ضریب اطمینان از آن مدنظر قرار گیرد؛ بنابراین از مولفه‌هایی که یک کشور برای توسعه به آن نیازمند است و باید در اسناد بالادستی خود بگنجاند، موضوع دسترسی به اینترنت است.
متاسفانه کشور ما در تامین زیرساخت‌های لازم در دولت الکترونیک با عقب‌ماندگی مواجه است که برنامه‌ها در این زمینه باید با سرعت و شتاب بیشتری انجام شود تا بتوانیم به وضعیت مناسب‌تری دست پیدا کنیم.
از برنامه‌هایی که توسط وزرای ارتباطات در دولت‌های گذشته و فعلی همواره مطرح شده، دستیابی به پهنای باند و افزایش سرعت اینترنت بوده است، اما آن گونه که باید، به این اهداف دست نیافته‌ایم. در کشور ما چقدر برای دستیابی به پهنای باند تلاش شده است؟
رسیدن به پهنای باند و فناوری‌های نوین ارتباطی معمولا جزو وعده‌های مدیریتی در این حوزه است و این مساله به این دولت مربوط نمی‌شود؛ بلکه در مقاطع مختلف و در دولت‌های متعدد برای رسیدن به این شاخص در برنامه‌های خود موضوع افزایش پهنای باند گنجانده می‌شود. حال اینکه برای گرفتن رای اعتماد باشد یا ارزیابی و نظارت‌هایی که صورت می‌گیرد.
یکی از برنامه‌های وزیر ارتباطات دولت یازدهم نیز رسیدن به پهنای باند، تعرفه‌های ارزان و دسترسی به ضریب نفوذ اینترنت و توسعه آن در مناطق روستایی است که به‌عنوان زیرساخت در دولت الکترونیک عنوان شده است؛ به‌طوری‌که قرار شد شاخص‌ها در طول مدیریت این حوزه مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد.
عملکرد ضعیف وزیر ارتباطات از ابتدای وزارت بر این حوزه، منجر به ارائه اولین کارت زرد نمایندگان مجلس به وی شد، بفرمایید عمده دلیل تذکر نمایندگان به وزیر ارتباطات برای چه منظور بوده است؟
ورود مجلس به عملکرد وزیر ارتباطات و وعده‌های او در حوزه پهنای باند و تعرفه‌هاست. ریگولاتوری و زیرساخت‌های حاکمیتی در حوزه ارتباطات باید در این بخش فعال می‌شد که آن‌گونه که باید انجام نشده است و منتج به ارائه کارت زرد از سوی نمایندگان مجلس به وزیر ارتباطات شد.
زیرساخت از نظر تامین پهنای باند و بخش ریگولاتوری هم در نظارت و حضور پروانه‌هایی که در استفاده از پهنای باند ارائه می‌شود، نقش مهمی را در حوزه ارتباطات ایفا می‌کنند؛ بنابراین وزارت ارتباطات که دارای دو زیرمجموعه زیرساخت و ریگولاتوری است و یک سازمان حاکمیتی به‌شمار می‌رود باید در حوزه زیرساخت به مساله پهنای باند توجه ویژه نشان دهد و بر اساس شاخص‌هایی که تعریف شده، آن را در اختیار مردم قرار دهد.
بنابراین قولی هم که وزیر ارتباطات نسبت به افزایش پهنای باند و کاهش تعرفه‌ها داده باید عملیاتی شود.
دلیل تحمیل اینترنت بی‌کیفیت با هزینه بالا به مردم چیست؟
این موضوع دلایل متعددی دارد که یک بخش از آن حوزه فنی و زیرساختی است. در ابتدا باید پهنای باند با کیفیت مناسب در کشور تامین شود و پس از آن با تعرفه‌های مناسب در مقایسه با سایر کشورها در اختیار مردم قرار گیرد؛ بنابراین اینکه بگوییم چه کسانی در تحمیل اینترنت بی‌کیفیت مقصر هستند، صحیح نیست؛ بلکه بخشی از آن فنی است و این وظیفه وزارت ارتباطات است که بر اساس قانون و طبق اساسنامه‌ای که به تصویب مجلس ششم نیز رسیده، پهنای باند را در کشور تامین کند.
بخش تعرفه‌های اینترنت به سازمان تنظیم مقررات که همان ریگولاتوری است مربوط می‌شود. تعرفه‌هایی که در اختیار مردم قرار می‌گیرد باید با قیمت مناسب باشد و استفاده عام در تعیین قیمت‌ها مدنظر قرار گیرد ضمن اینکه در مقایسه با سایر کشورها نیز تفاوت چندانی نداشته باشد.بحث سوم به مشکل مدیریتی مربوط می‌شود، در واقع اولویت‌هایی که تعریف شده در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات شاید در رابطه با پهنای باند هنوز جزو اولویت‌های این حوزه نیست. عامل چهارم را هم می‌توان ضعف مدیریتی دانست؛ به‌طوری‌که اگر تصمیم مدیریت پهنای باند باشد، اما در اجرا با مشکل مواجه باشیم و این مساله اجرایی نشود؛ بنابراین مهم‌ترین دلایل ارائه اینترنت بی‌کیفیت را می‌توان در بحث زیرساخت، تعرفه‌ها، تصمیم‌های مدیریتی و ضعف مدیریتی دانست.
البته مواردی که در بالا به آن اشاره کردید با گسترش دولت الکترونیک در تضاد است. چه راهکاری را می‌توان برای دستیابی به افزایش پهنای باند ارائه کرد؟
اگر پهنای باند در کشور متناسب نباشد، زیربنای دولت الکترونیک با مشکل مواجه می‌شود و زیرساخت‌های این هدف از نظر محتوا و خدمات ارائه شده با چالش روبه‌رو می‌شود؛ بنابراین اگر ما می‌خواهیم دولت الکترونیک داشته باشیم تنها راهکار آن ارائه پهنای باند متناسب با نیازهای جامعه است که این وظیفه حوزه ارتباطات در کشور است که آن را مدنظر قرار دهد.
یکی از اقداماتی که طبق اسناد بالادستی باید صورت گیرد، ایجاد شبکه ملی اطلاعات است، چرا شبکه ملی اطلاعات با وجود ۱۰ ساله شدن طرح هنوز به بهره‌‌برداری نرسیده است؟
در واقع بحث راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در دولت‌های گذشته نیز وجود داشت و وعده‌هایی نیز داده شد؛ اما تاکنون شبکه ملی و خدمات رسانی به مردم هنوز به‌صورت نهادینه انجام نشده است.البته هم‌اکنون مراکز داده‌ها در برخی استان‌ها در حال راه‌اندازی است؛ اما به کندی انجام می‌شود. همچنین اپراتور چهارم نیز که مربوط به فیبر نوری است در حال حاضر در منازل شکل گرفته، ولی هنوز شتابی در اجرا ندارد که در این دو بخش با مشکل روبه‌رو هستیم. در نهایت باید گفت ایجاد شبکه ملی اطلاعات بدون توسعه پهنای باند ممکن نیست.
اینترنت بی‌کیفیت تلفن‌های همراه یا همان دیتا نیز یکی از مشکلاتی است که به‌طور جدی با آن روبه‌رو هستیم. در این بخش چه مشکلی وجود دارد که با ضعف اینترنت موبایل مواجهیم؟
این را باید تاکید کنم که وقتی ظرفیت، سرعت و پهنای باند در کشور کم باشد، این موضوع شامل تلفن‌های همراه نیز می‌شود. زمانی که وعده داده می‌شود پهنای باند تا 20 مگابیت افزایش می‌یابد، اما به کندی انجام می‌شود، این موضوع در همه بخش‌ها تاثیر خود را نشان می‌دهد و بستر اینترنت تلفن‌های همراه نیز این مشکل را با خود دارند؛ بنابراین تا با مشکل پهنای باند روبه‌رو هستیم این مشکلات در همه بخش‌ها وجود دارد.
با این اوصاف بفرمایید استیضاح وزیر ارتباطات یا تذکر به او تا چه حدی در رسیدن به اهداف حوزه فناوری اطلاعات نقش دارد؟
به اعتقاد بنده در ماه‌های باقی مانده از عمر مجلس به نظر می‌رسد در سال جاری شاید استیضاح وزرا به نتیجه نرسد؛ اما این حق نمایندگان است که نسبت به عملکرد وزیر ارتباطات در این حوزه انتقاد کنند.
همان‌طور که می‌دانید طبق آیین‌نامه هر وزیر برای استیضاح باید سه کارت زرد از مجلس دریافت کند که آقای واعظی تاکنون یک کارت دریافت کرده و وزیر ارتباطات باید در جهت برنامه‌هایی که اعلام کرده است اقدام کند و مجلس نیز در این راستا از اهرم نظارتی خود استفاده کند تا بتوانیم شاهد افزایش پهنای باند، تعرفه مناسب، ایجاد شبکه ملی اطلاعات و دستیابی به اپراتور چهارم و شبکه فیبر نوری باشیم که لازمه همه آنها زیرساختپهنای باند است.