رفتار معکوس بورس در برابر محرک‌ها

گروه بورس- مسعود‌رضا طاهری: انتظار برای رونق بهتر بورس با توجه به برنامه‌های اخیر سازمان بورس و اوراق بهادار در اولین روز اجرایی شدن آنها با واکنش مثبتی همراه نشد. دیروز شاخص کل بازار سرمایه با ۲۷۵ واحد کاهش روبه‌رو شد و به رقم ۶۳ هزار و ۴۲۷ واحد رسید. ماحصل دست به دست شدن ۳۷۰ میلیون سهم در بازار دیروز نتیجه‌ای جز افت ارزش معاملات به حداکثر ۹۰ میلیارد تومان نداشت. روند نزولی منحنی معاملات نشان می‌دهد از همان دقایق ابتدایی بازار ریزش شاخص با یک شیب ملایم تا دقایق آخر پیگیری شده است. شاخص کل هم‌وزن نیز با ۳۷ واحد کاهش تا ۹۸۸۶ واحد ریزش داشت. در این بازار شاخص قیمت وزنی- ارزشی نیز همراستا با سایرین ۱۱۶ واحد افت را تا رقم ۲۶ هزار و ۸۶۴ ثبت کرد. در بازار دیروز تاثیرات منفی نمادهای بانکی با توجه به انتظار جدید از بانک‌های بازار سهام برای حمایت آنها قابل توجه بود. دیروز نماد «وبملت»، «وبصادر»، «وتجارت» در کنار نمادهای «رمپنا»، «حکشتی»، «شبندر» و «شپنا» به‌عنوان موثر‌ترین نمادها در ریزش شاخص کل بازار سهام قابل توجه بودند. دیروز بیشترین تقاضا برای حق تقدم پتروشیمی خارک و سهام ایران ترانس شکل گرفت، در حالی که بیشترین عرضه را سهام شرکت نفت پارس و سرمایه‌گذاری نیرو به خود اختصاص دادند. در مجموع معاملات دیروز بازار با احتساب معاملات اوراق اجاره تقریبا ارزش و حجم معاملات چندان قابل توجه نبود. ارزش بازار بدون احتساب این معاملات ۷۴۵ میلیارد ریال بود که نسبت به روز چهارشنبه تقریبا ۸/ ۰ درصد افزایش داشت. حجم معاملات نیز با رشد ۲۷/ ۳ درصدی در نهایت ۳۷۰ میلیون سهم بود.

ریزش شاخص کل در روز گذشته در حالی اتفاق افتاد که از قول و قرارهای وزارت اقتصاد با پنج بانک بزرگ دولتی برای کمک به بازار سرمایه و تجمیع سهام روی میز مانده، تقریبا دو روز کاری گذشته و از سوی دیگر قرار بر تغییر دامنه نوسان از مثبت و منفی ۴ درصد به ۵ درصد از دیروز انتظار برای حذف هیجان و سفته‌بازی در معاملات را بالا برده بود تا رفتارهای نوینی در مجموع بازار سهام به وجود بیاید. با این حال روند حرکتی بازار در روز گذشته نشان داد که بورس تهران بی‌توجه به این دو تصمیم حتی رفتاری معکوس از خود نشان داده است؛ به این ترتیب ماه خرداد با روندی کاهشی آغاز شده است.

این دو عامل به غیر از برخی خوش‌بینی‌ها به عوامل روانی و متغیرهای کلان اقتصادی از جمله افت نرخ بهره بانکی و روند تجدید نظر سه ماه یک بار آن و البته ایجاد شرایط جدید برای اعطای تسهیلات بانکی برای رونق سهام ساختمانی‌ها و فرارسیدن فصل مجامع و تقسیم سود سهام است که چشم‌انداز جذب نقدینگی به بورس را تقویت کرده است.

با این حال کمبود نقدینگی همچنان مشکل اصلی بازار است که در کنار چالش نقدشوندگی سهام و رکود در بخش‌هایی از اقتصاد به دلیل برخی مشکلات ناشی از افت قیمت نفت و کاهش درآمدهای نفتی دولت بر نگرانی‌ها در بازار سهام افزوده‌اند.

در این میان کارشناسان همچنان حمایت بازار پول از بازار سهام را به دلیل بانک محور بودن اقتصاد و سبقه سال‌های قبل در جمع کردن صف‌های فروش سهام لازم و ضروری می‌دانند. بنابراین بازار سهام در شرایطی که به دلیل پایین بودن نسبت قیمت بر درآمد سهام و همچنین تناسب ارزش جایگزینی با احتساب تورم و نرخ ارز داخلی، با قیمت‌های به شدت جذابی مواجه شده، بالاخره پس از یک هفته انتظار از روز چهارشنبه ۳۰ اردیبهشت ماه ۹۴ حمایت تدریجی ۵ بانک بزرگ کشور از این بازار آغاز شده است که البته تاثیری بر بازار و گروه بانکی نداشت.

به گزارش «دنیای اقتصاد» ۵ بانک تجارت، ملت، رفاه، صادرات و ملی ایران به منظور مدیریت بر افزایش نقدشوندگی سهام شرکت‌های موجود در سبد دارایی‌های خود را از طریق هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری تابعه خود از چهارشنبه در بورس تهران آغاز کرده‌اند.

به‌طور نامحدود قرار بر این است که این روند همچنان ادامه یابد و همزمان با افزایش یک‌درصدی دامنه نوسان قیمت سهام به ثبات بازار کمک کند. درخصوص مکانیزم خرید سهام و پرتفو‌گردانی بانک‌ها مقرر شده بر‌اساس میانگین قیمت پایانی درج شده در تابلوی معاملات (صفر تابلو) روزانه به اندازه یک ریال سهم‌های موجود از طریق این بانک‌ها خریداری شود. منابع تخصیص یافته در این زمینه نامحدود اعلام شده و همچنان تا بهبود شرایط کلی بازار سرمایه ادامه خواهد یافت. همچنین تغییر در میزان دامنه نوسان تصمیم دیگری است که از دیروز قابلیت اجرایی یافته است. علی صحرایی، معاون بازار شرکت بورس اوراق بهادار در این رابطه اعلام کرده است: از روز شنبه دوم خرداد ماه دامنه مجاز نوسان روزانه قیمت سهام و اوراق بدهی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از مثبت و منفی ۴ درصد به ۵ درصد و حق تقدم سهام تا دو برابر دامنه مجاز نوسان روزانه قیمت سهام معادل مثبت و منفی ۱۰ درصد تغییر پیدا می‌کند. وی با بیان اینکه علاوه بر شفافیت یکی از اولویت‌های سهامداران موضوع نقدشوندگی است افزود: با توجه به اینکه کمترین دامنه نوسان در بورس‌های دنیا متعلق به بورس کشور ما است باید خود را به استانداردهای بورس‌های جهانی نزدیک کنیم. دیروز تقریبا حداکثر میزان تغییر قیمت سهام به ۵ درصد نرسید. بیشترین افزایش قیمت‌ها در بازار دیروز به سهام کشت و صنعت پیاذر با رشد ۹۷/ ۴ درصدی اختصاص یافت. بیشترین کاهش نیز با افت ۹۹/ ۴ درصدی نصیب سهام صنایع ریخته‌گری ایران شد.

تعبیر بد از «تصمیم خوب» در شرایط ابهام

در این راستا مدیرعامل یکی از شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه کشور تاثیر‌گذاری تصمیمات خوب برای بازار را همچنان به برخی تکنیک‌های خرید سهامداران مربوط می‌داند. وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» شرایط دیروز بازار را چنین تفسیر کرده است: ابهامات کلی حاکم بر فضای اقتصادی کشور کاملا در بازار سهام منعکس است. در چنین شرایطی، توزیع احتمال پیامدهای تصمیمات سیاست‌گذاران صنعتی و اقتصادی کشور برای بازار قابل تشخیص نیست. لذا تصمیمات منطقی سازمان بورس در افزایش دامنه نوسان شاید بد تعبیر شود و واکنش منفی سرمایه گذاران را در پی داشته باشد. البته به‌طور منطقی این تصمیمات ساختاری باید خبر خوبی برای بازار باشد. در شرایط ابهام، مشارکت‌کنندگان بازار که قادر به برآورد آینده بازار نیستند صرف ریسک بالاتری را در محاسبات خود در نظر می‌گیرند و به این ترتیب موجب کاهش قیمت اوراق بهادار می‌شوند.

به گفته این کارشناس بازار در هر حال بازار سهام کشور در شرایطی است که تداوم آن موجب نهادینه شدن رکود خواهد شد؛ به این معنی که فعالان بازار بر این باورند که فروشندگان سهام حاضرند جهت تامین نقدینگی مورد نیاز خود، سهام تحت مالکیت شان را به هر قیمتی بفروشند، لذا خریداران معتقدند با به تعویق انداختن خریدشان می‌توانند سهم‌هایی که در ارزندگی شان تردیدی نیست را با قیمت پایین‌تر بخرند. البته گزارش شرکت‌ها‌ی بورسی و فرابورسی چندان راضی کننده نبوده است، لذا تعویق خرید به نظر منطقی می‌رسد. در نتیجه همان گونه که مشاهده می‌شود حجم معاملات کاهش چشمگیری یافته است. وی در پایان گفت: با توجه به وضعیت ناپایدار منطقه و ریسک‌های بین‌المللی مترتب بر اقتصاد کشور، در نظر گرفتن چشم‌انداز بلندمدت برای حضور در بازار سهام الزامی است.