فرصت ها و تهدیدات پیش‌رو

در سال گذشته میلادی ارزش بازار جهانی فناوری اطلاعات به 3700 میلیارد دلار رسید. این رقم شامل درآمد حاصل از فروش سخت‌افزار، نرم‌افزار، خدمات فناوری اطلاعات و مخابرات است. بخش بزرگی از هزینه‌ها در این صنعت از خرید محصولات فناوری اطلاعات توسط شرکت‌ها نشات می‌گیرد و بخش کوچکی از آن حاصل خریدهای مصرف‌کنندگان است. با توجه به کاهش تمایز بین زندگی شخصی و شغلی، به‌ویژه در شرکت‌های کوچک و متوسط به‌طور دقیق نمی‌توان گفت چه سهمی از خریدها توسط شرکت‌ها و چه سهمی توسط مصرف‌کنندگان انجام می‌شود.

بازار آمریکا 28 درصد کل بازار فناوری اطلاعات جهان را تشکیل می‌دهد و این به آن معنا است که ارزش بازار فناوری اطلاعات این کشور اندکی بالاتر از هزار میلیارد دلار است.

طی سال‌های اخیر به دلیل ظهور بازارهای جدید در آسیا، آمریکای لاتین، آفریقا و شرق اروپا، سهم کشورها و مناطق از بازار فناوری اطلاعات جهان به تدریج تغییر کرده است. برای سال جاری میلادی پیش‌بینی شده ارزش بازار فناوری اطلاعات ۵ درصد افزایش یابد. بر مبنای دلار، این به معنای افزایش رقم درآمدها به میزان ۱۸۵ میلیارددلار است، در نتیجه امسال درآمد این صنعت به ۳۹۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.

صنعت فناوری اطلاعات به سه بخش اصلی یعنی سخت‌افزار، نرم‌افزار و خدمات قابل تقسیم است. این سه بخش 56 درصد صنعت فناوری اطلاعات را تشکیل می‌دهد و بقیه این صنعت را خدمات مخابراتی تشکیل می‌دهد.

سهم هر یک از این بخش‌ها از کل بازار فناوری اطلاعات، از هر کشور به کشور دیگر تفاوت دارد. در برخی کشورها بازار فناوری اطلاعات از لحاظ بخش‌های سنتی یعنی نرم‌افزار و رایانه‌ها هنوز جا افتاده و پیشرفته نیستند اما از لحاظ خدمات مخابراتی موبایل و ارتباطات بی‌سیم پیشرفته هستند در نتیجه سهم هر یک از بخش‌های فناوری اطلاعات متفاوت است. اما در ایالات متحده بازار فناوری اطلاعات از لحاظ نرم‌افزار، سخت‌افزار و خدمات کاملا پیشرفته و جاافتاده است. در این کشور بخش مخابرات نیز در وضعیت مناسبی قرار دارد. در آمریکا در مقایسه با بازار جهانی، خدمات فناوری اطلاعات و نرم‌افزار بخش بزرگ‌تری را به خود اختصاص داده است. به این معنا که در آمریکا این دو بخش به ترتیب ۲۳ درصد و ۱۸درصد بازار فناوری اطلاعات را تشکیل می‌دهند در حالی که در جهان این سهم‌ها به ترتیب ۱۸ درصد و ۱۱ درصد است.

اندازه صنعت فناوری اطلاعات در آمریکا نسبت به دیگر صنایع این کشور نسبتا بزرگ است. برای مثال، بازده ناخالص بخش فناوری اطلاعات شامل مخابرات، از بازار بخش خدمات حقوقی، خودروسازی، صنعت هواپیمایی، صنعت تصاویر متحرک، بخش کشاورزی و بخش رستوران داری بزرگ‌تر است، اما بخش فناوری اطلاعات از بخش‌های خدمات مالی، خدمات درمانی، خرده فروشی و آموزش کوچک‌تر است.

پیش‌بینی شده صنعت فناوری اطلاعات در سال‌جاری میلادی رشدی قابل ملاحظه داشته باشد و به‌ویژه ظرفیت این بخش در ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، بر اهمیت آن می‌افزاید. در بخش فناوری اطلاعات آمریکا از هر سه شرکت، یک شرکت در سطح بین‌المللی نیز فعالیت دارد.

افق صنعت فناوری اطلاعات

مدیران شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات معتقدند رشد و رونق فعالیت‌هایشان در سال جاری میلادی بیش از سال 2014 است. شاخص فعالیت‌های شرکت‌های فعال در این حوزه افزایش یافته و این رشد ادامه پیدا خواهد کرد. در سال گذشته میلادی صنعت فناوری اطلاعات جهان 4/ 3 درصد رشد کرد و برای سال جاری رشد 5 درصدی برای آن پیش‌بینی شده است. در آمریکا رشد صنعت فناوری اطلاعات معادل رشد جهانی این صنعت است، اما در کانادا و انگلستان نرخ رشد پایین‌تر خواهد بود به‌ویژه رشد در بخش‌های نرم‌افزار و خدمات فناوری اطلاعات قابل ملاحظه خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود بخش سخت‌افزار رشد پایین‌تری داشته باشد.

بررسی‌هایی که نهادهای تحلیل‌گر در حوزه دیدگاه مدیران شرکت‌های فعال در صنایع مختلف انجام می‌دهند به محاسبه یک شاخص تجاری در آن بخش‌ها منجر می‌شود. رقم این شاخص‌ها شرایط تجاری و افق آن بخش را مشخص می‌سازد. در حوزه فناوری اطلاعات، شاخص‌های تجاری از افقی امیدبخش حکایت دارند. رقم شاخص اعتماد مدیران شرکت‌ها به افق صنعت فناوری اطلاعات در سال جاری میلادی با ۴/ ۲ درصد رشد به ۵/ ۶۴ درصد رسیده است و این رقم تاکنون بی‌سابقه بوده است.

البته با آنکه عملکرد شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات طی 5 سال اخیر بهتر از بسیاری از بخش‌های دیگر اقتصاد آمریکا بوده، اما ضعف اقتصاد و نگرانی‌های مصرف‌کنندگان سبب شده مدیران شرکت‌ها تا اندازه‌ای نگران میزان رونق فعالیت‌هایشان در سال جاری میلادی باشند.

اقتصاد آمریکا در سه ماه اول امسال شرایط خوبی نداشت و عواملی نظیر رشد ارزش دلار، شرایط بد آب و هوایی و ضعف اقتصاد منطقه یورو و چین سبب شد وضعیت برخی بخش‌های اقتصاد مطلوب نباشد. بانک مرکزی آمریکا این ضعف را زودگذر می‌داند و معتقد است عوامل آن از میان رفته‌اند. طی ماه گذشته میلادی شرایط اقتصادی در این کشور تا اندازه‌ای بهتر شده است. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت شاخص اعتماد مدیران شرکت‌های مختلف از جمله شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات نیز بالا رود.

روند کلی تغییرات شاخص اعتماد مدیران شرکت‌های یاد شده صعودی بوده است، شاخص اعتماد مصرف‌کنندگان هم بهتر شده است؛ به این ترتیب، شرایط برای بهتر شدن وضعیت شرکت‌ها و بازار فناوری اطلاعات فراهم است. البته در بین بخش‌های اصلی صنعت فناوری اطلاعات، بخش نرم‌افزار، نرخ رشد بالاتر و سوددهی بالاتری دارد، زیرا نرم‌افزارها در قلب روابط تجاری بین شرکت‌ها هستند و نیز بیشترین مورد مصرف را در بین مردم دارند.

عوامل نگرانی

به‌رغم پیش‌بینی‌های امید بخش درباره رشد صنعت فناوری اطلاعات در جهان، مدیران شرکت‌های فعال در این حوزه درباره موانع پیشرفت که نرخ رشد و سوددهی را کاهش می‌دهند، نگران هستند. این مدیران درباره طیفی از عوامل از جمله تغییر رفتار مشتری‌ها، مقررات دست‌و‌پاگیر دولتی و فقدان اعتماد به امنیت محصولات و نیز شوک‌های احتمالی نظیر بحران مالی (داخلی و خارجی) و... نگران هستند. در بین شرکت‌های فعال در این حوزه، شرکت‌های کوچک - آنهایی که کمتر از ۱۰ نفر نیروی کار دارند - نگرانی بیشتری درباره عوامل ذکر شده در بالا دارند.

به‌رغم وجود این نگرانی‌ها، فضای کلی برای رشد صنعت فناوری اطلاعات به‌ویژه در آمریکا و اقتصادهای توسعه‌یافته کاملا مثبت است، همچنین اخیرا اقتصادهای نوظهور به‌ویژه هند در این حوزه به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند. نموداری که می‌بینید، حاوی پیش‌بینی نرخ رشد صنعت فناوری اطلاعات جهان و چهار بخش آن یعنی سخت‌افزار، نرم‌‌افزار، خدمات فناوری اطلاعات و مخابرات در سال جاری میلادی است.