اداره اقتصاد با یک چهارم درآمد قبل

دکتر مسعود نیلی با وعده اینکه در دوره رفع محدودیت‌ها توضیح خواهد داد چگونه اقتصاد کشور با یک‌چهارم درآمد نفتی دوره‌های قبل اداره شده بخشی از وضعیت اقتصاد کشور را به روایت آمارها بیان کرد. دکتر مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور در همایش دومین سالروز انتخاب دولت تدبیر و امید در استان همدان، گفت: در دهه 60 طی 5‌سال حدود 8 میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شد و این جمعیت در لایه‌های سنی به سمت سنین بالاتر حرکت می‌کرد. آن موقع پیش‌بینی می‌کردیم که این جمعیت کثیر در نیمه دوم دهه 80 به سن کار، ازدواج و مسکن برسند. نیلی با بیان اینکه این مساله مورد توجه برنامه‌ریزان کشور بود و در همین رابطه برنامه سوم توسعه برای آماده کردن شرایط لازم برای ایجاد شغل برای جوانان تدوین شد، تصریح کرد: برای تحقق این امر نخستین مساله منابع بود و اینکه چطور می‌توان برای این جمعیت کثیر منابع لازم برای ایجاد شغل فراهم کرد.

وی ادامه داد: پس از این پدیده به یکباره در نیمه دوم دهه ۸۰ اقتصاد کشور همراه با اقتصاد دیگر کشورهای صادرکننده نفت با حجم عظیمی از درآمد حاصل از فروش نفت مواجه شد. به‌طوری که سال ۱۳۷۷ حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت با قیمت ۱۰ دلار صادر می‌شد و کمترین رکورد قیمت نفت در طول دوره بلندمدت تا قبل از دهه ۵۰ بود، اما در سال ۱۳۸۴ به یکباره رکورد درآمد ۷۰ میلیارد دلاری ثبت شد و حجم عظیمی از درآمد حاصل از فروش نفت نصیب کشور شد. به گفته نیلی همین روند درآمدهای ارزی کشور تا سال ۱۳۹۰ ادامه داشت که درآمد حاصل از فروش نفت به ۱۵۳ میلیارد دلار رسید. وی با بیان اینکه از سال ۱۳۸۴ تا پایان سال ۱۳۹۲ جمع درآمد ارزی کشور که عمده آن از فروش نفت حاصل شده بود، عدد سرسام‌آوری در حد ۹۵۰ میلیارد دلار بود، گفت: با این درآمد علاوه بر نوسازی صنعت کشور می‌شد برای متولدین دهه ۶۰ که به علت نامساعد بودن شرایط اقتصادی کشور شغل و درآمد کافی ایجاد نشده بود زندگی، شغل و مسکن مهیا کرد. همچنین با این منابع نیز می‌شد مشکل کم‌آبی را به‌طور اساسی حل کرد تا با کمبود منابع آبی مواجه نباشیم. نیلی با اشاره به اینکه نسبتی از جمعیت جوان را پنجره جمعیتی می‌گویند، تصریح کرد: در بلندمدت و فراتر از ۱۰۰ سال یکبار شاهد چنین جمعیت جوانی خواهیم بود که آن جمعیت اهرم رشد، تحرک و توسعه شود. در سال‌های اخیر هم به لحاظ جمعیت جوان کشور و هم به لحاظ منابع در دوره استثنایی به سر می‌بردیم و نمی‌توان پیش‌بینی کرد که مجددا چه زمانی به این منابع دست خواهیم یافت که بتوان کار کرد. مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۹۰ صادرات ۱۱۸ میلیارد دلاری نفت و گاز را داشتیم که امسال به سختی این میزان صادرات به ۲۵ میلیارد دلار می‌رسد.

کاهش ۲۵ درصدی صادرات نفت از سال ۹۰

وی افزود: در سال 1390، صادرات نفت ایران 3/ 2 میلیون بشکه به قیمت 105 تا 108 دلار بود و هم‌اکنون یک میلیون بشکه نفت خام به قیمت 60 دلار صادر می‌شود. آمارهای فوق نشان می‌دهند حدود 25 درصد کاهش صادرات را تجربه کرده‌ایم.

نیلی با بیان اینکه این مقدار از منابع نفتی در سال‌های گذشته به حجم عظیمی از واردات تبدیل شد، تصریح کرد: از سال ۱۳۸۴ تا پایان سال ۱۳۹۲ دقیقا ۶/ ۷۱۸ میلیارد دلار واردات کالا و خدمات داشتیم. وی عنوان کرد: اقتصادی که ظرفیت واردات حدود ۲۰ تا ۲۲ میلیارد دلار داشته به یکباره واردات ۸۴ تا ۸۵ میلیارد دلار را تجربه کرده که این امر مساله‌ساز است. این موضوع علاوه بر ایجاد نابسامانی‌های اقتصادی، نابسامانی‌های اجتماعی و حتی فرهنگی در جامعه ایجاد می‌کند. وی با اشاره به اینکه دولت درآمد ارزی خود را به بانک مرکزی می‌فروشد و بانک مرکزی ریال را در اختیار دولت قرار می‌دهد و ارز صرف واردات می‌شود، افزود: بودجه جاری ۲۳ هزار میلیارد تومانی سال ۱۳۸۴ به ۱۲۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ رسید و هم‌اکنون با مشکل بزرگی مواجهیم که چطور هزینه‌های جاری کشور را تامین کنیم.

ثبت رکورد واردات

وی با تاکید بر اینکه رکورد واردات کشور در سال‌های 1389 و 1390 به ثبت رسید، تصریح کرد: در سال 1389 میزان واردات 95 میلیارد دلار و در سال 1390 به 93 میلیارد دلار رسید. درست در زمانی که اقتصاد به واردات و بودجه به نفت وابسته بود و حجم نقدینگی در اقتصاد افزایش یافته بود، دشمنان تحریم را به کشور تحمیل کردند. به گفته نیلی نتیجه اقدامات مذکور این شد که به یکباره حجم واردات با محدودیت شدید مواجه شد و دلار از هزار تومان به سه هزار تومان افزایش یافت.

رشد 10 واحدی تورم در هر سال

وی درباره حجم نقدینگی و تورم در کشور گفت: نرخ تورم در سال ۱۳۸۹ به ۴/ ۱۲درصد، در سال ۱۳۹۰ به ۵/ ۲۰ درصد، در سال ۱۳۹۲ به ۳/ ۳۱ درصد و در پایان مردادماه سال ۱۳۹۲ به ۴۳ درصد رسید. آمارهای فوق نشان می‌دهد هر سال ۱۰ واحد درصد نرخ تورم رشد داشته است که این موضوع در تاریخ اقتصاد کشور سابقه نداشت. نیلی با بیان اینکه در سال ۱۳۹۱و ۱۳۹۲ اقتصاد کشور متلاطم بود و شرایط اقتصادی نوسانات زیادی داشت، تصریح کرد: اقتصاد به یکباره به اقتصاد متلاطم تبدیل شد و در شرایطی که متولدین دهه ۶۰ می‌توانستند شغل و درآمد داشته باشند اما می‌بینیم ۲۰ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر شاغل موجود در کشور در سال ۱۳۸۴ در سال ۱۳۹۱ ثابت مانده و در واقع صفر، خالص اشتغال کشور بود. وی با طرح این سوال که در این شرایط متولدین دهه ۶۰ به کجا رفتند، اظهار کرد: یک عده مایوس‌شدگان بودند که اصلا وارد بازار کار نشده و افسرده شدند و نابسامانی اجتماعی مثل اعتیاد به دنبالشان آمد. یک تعداد کثیری با توسعه آموزش عالی دانشجو شدند به‌طوری که تعداد دانشجو به نسبت ۱۰۰ هزار نفر جمعیت کشور حتی از کشورهایی نظیر انگلستان و فرانسه البته به غیر از آمریکا بیشتر است.

نیلی با تاکید بر اینکه صرفا برای ضربه‌گیری بازار کار آموزش عالی را توسعه دادیم، تصریح کرد: هم اکنون این سوال مطرح می‌شود که چطور می‌توان فارغ‌التحصیلان و خروجی دانشگاه‌ها را تامین مالی کرد؟ این از دغدغه‌های مهم است که جوانی که می‌توانست تعمیرکار برق شود در رشته‌هایی نظیر جغرافیا، ادبیات، تاریخ و ... تحصیل کرده و به دنبال کار در بدنه دولت است.

آمار بیکاران موجود در کشور

وی عنوان کرد: هم‌اکنون سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بیکار در کشور وجود دارد اما همزمان واردکننده نیروی کار از کشور افغانستان هستیم چراکه جوان ما حاضر به انجام کاری نیست که کارگر افغانی انجام می‌دهد و می‌خواهد در دستگاه‌های دولتی وارد شود و این در حالی است که دولت به لحاظ محدودیت منابع مالی به‌صورت مستقیم امکان ایجاد شغل ندارد و تنها بخش خصوصی است که می‌تواند اشتغال‌زایی کند.

نیلی با بیان اینکه رکود تورمی ایجاد شده در سال‌های 1391 و 1392 در تاریخ اقتصاد کشور بی‌سابقه بوده است، اظهار کرد: اعتمادی که به دولت ابراز شد، رابطه بین اقتصاد و سیاست را نشان می‌دهد، به‌طوری که در 24 خرداد که انتخابات برگزار شد آمار نوسانات نرخ ارز را داشتیم اما در ابتدای تیرماه سال 1392 و قبل از شروع کار دولت نرخ ارز ثابت شد و این مهم به علت خوش‌بینی به آینده شکل گرفت و باعث شد بازار ارز تثبیت شود.

رشد اقتصادی 3 درصد

وی به گزارش ۱۰۰ روزه رئیس‌جمهوری اشاره کرد و گفت: در اواخر آذرماه سال ۱۳۹۲ دکتر روحانی اعلام کرد که سال ۱۳۹۳ تلاش خواهیم کرد به رشد اقتصادی سه درصد و تورم ۲۵ درصد برسیم.

به گفته نیلی خوشبختانه در این سال کاهش تورم داشتیم و اقبال مردم برای سپرده‌گذاری پول‌هایشان در بانک‌ها افزایش یافت به‌طوری‌که در سال 1392، 236 هزار میلیارد تومان تسهیلات ارائه شد اما در سال 1393، 340 هزار میلیارد تومان تسهیلات ارائه شد و امروز رشد اقتصادی به سه درصد و تورم به 15 درصد رسیده است.

وی درباره اقدمات سال ۱۳۹۴ نیز گفت: سال ۱۳۹۳ با وجود اینکه همچنان در فشار تحریم به‌سر می‌بردیم و فشار نقدینگی به اقتصاد وارد می‌شد، توانستیم به رشد مثبت اقتصادی و تورم ۱۵ درصدی برسیم. هرچند کاهش تورم کار بزرگی بود اما اصلا رضایت‌بخش نیست زیرا کشورهای بسیار کمی در دنیا هستند که با تورم مواجه هستند و به عبارتی تورم امروز در دنیا ریشه‌کن شده است و تعداد کشورهایی که دارای تورم دو رقمی باشند، به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد.

وی با بیان اینکه اگر می‌خواهیم مشکل جوانان را حل کنیم رشد بالاتری نیاز داریم، تصریح کرد: کشورهایی در اطرافمان هستند که در گذشته رشد یک رقمی داشتند اما رشدشان دو رقمی شده بنابراین باید تلاش کنیم به سمت جلو حرکت کنیم، هرچند امسال برای اقتصاد ما سال سختی است. وی ادامه داد: تیرماه سال گذشته قیمت نفت 105 دلار بود اما ظرف فاصله کوتاهی قیمت نفت به حدود 60 تا 62 دلار رسید که به علت تحریم قیمت نفت در منطقه 4 دلار کمتر از این مبلغ وصول می‌شود البته پول آنی به‌دست ما نمی‌رسد، حال بماند که چطور پول خود را از هند می‌گیریم و با چین مبادله می‌کنیم.

نیلی تاکید کرد: با توجه به اینکه در سطح ملی در مقطع حساسی به‌سرمی‌بریم، باید به‌خاطر مذاکرات، اقتصاد کشور را قوی کنیم و تا آنجا که می‌توانیم در مذاکرات از موضع قدرت وارد شویم. وقتی محدودیت‌ها برطرف شود پشت صحنه تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را نشان خواهیم داد که چطور با درآمد ۲۵ میلیارد دلاری اقتصاد کشور را اداره کردیم که البته بسیار سخت است.