نشانه رکود اقتصادی در واردات

از سوی دیگر، صادرات کشور(بدون احتساب صادرات نفت خام و میعانات گازی) طی مدت مورد بررسی نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد حدود 4 درصدی را تجربه کرده که مقایسه این رشد با ارقام سه فصل پایانی سال 93، بیانگر کاهش شتاب رشد صادرات طی این دوره است. موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، طی گزارشی به بررسی روند تحولات تجاری گمرکی کشور طی دو ماه نخست سال 94 پرداخته است. طبق این گزارش که براساس آمارهای گمرک موردبررسی قرار گرفته، حجم تجارت خارجی کشور در دو ماه نخست سال 94 نسبت به مدت مشابه سال گذشته، کاهش یافته است که به نظر می‌رسد ادامه روندی است که از بهمن ماه سال 93 آغاز شده است. تداوم این اثر صرف‌نظر از آثار مستقیم آن، می‌تواند به‌طور غیرمستقیم سطح فعالیت‌های مرتبط با شبکه توزیع (بخش بازرگانی و حمل و نقل) را در سال 94 نسبت به سال گذشته کاهش دهد.

افزایش قیمت هر واحد کالای صادراتی

براساس گزارش این موسسه، در دو ماه منتهی به اردیبهشت ۹۴، ارزش صادرات گمرکی رشد ۴ درصدی داشته و وزن صادرات نیز کاهش ۱۴ درصدی را به ثبت رسانده است. مقایسه رشد ارزشی و وزنی صادرات کشور طی این مدت، بیانگر افزایش قیمت دلاری هر واحد از صادرات کشور طی این دوره است.

صادرات صنعتی کشور در دو ماه نخست سال 94، سهمی معادل 4/ 89 درصد از ارزش کل صادرات را به خود اختصاص داده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 9/ 6 درصد رشد داشته است. اگرچه این رشد فراتر از رشدهای دوره مشابه سال‌های 92 و 93(به ترتیب 9/ 5 و 9/ 2 درصد) است، اما در مقایسه با رشد 2/ 13 درصدی کل سال 93، با کاهش مواجه شده است. پنج گروه اصلی از صادرات صنعتی کشور که در این دوره ارزش دلاری آنها معادل 9/ 89 درصد از کل صادرات صنعتی است، عبارتند از: مواد و فرآورده‌های شیمیایی، کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت خام، فلزات پایه، فرآورده‌های غذایی و سایر فرآورده‌های معدنی غیرفلزی. در این دوره، از بین گروه‌های مذکور، مواد و فرآورده‌های شیمیایی با 7/ 27 درصد رشد، دارای بیشترین رشد صادرات بوده است. کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت خام نیز از رشد 4/ 4 درصدی و فلزات پایه از رشد 9/ 9 درصدی برخوردار بوده‌اند. فرآورده‌های غذایی و سایر فرآورده‌های معدنی غیرفلزی نیز با کاهش صادرات مواجه شده‌اند، به‌طوری‌که رشد فرآورده‌های غذایی معادل منفی 3/ 6 درصد و رشد سایر فرآورده‌های معدنی غیرفلزی نیز منفی 1/ 24 درصد بوده است. از سوی دیگر، در اردیبهشت ماه سال 94، ارزش صادرات کالاهای کشاورزی و کالاهای صنعتی بیشترین سهم را از کل صادرات داشته‌اند که طی این دوره رشد صادرات کالاهای کشاورزی منفی 3/ 15 درصد و رشد صادرات کالاهای صنعتی نیز 1/ 15 درصد بوده است. در اردیبهشت ماه سال جاری، متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی 469 دلار بوده است که نسبت به اردیبهشت ماه 93، با 16 درصد افزایش و نسبت به فروردین ماه سال 93 با 1/ 1درصد افزایش مواجه شده است.

در گزارش این موسسه، جمع کل ارزش دلاری چهار گروه اصلی صادراتی طی دو ماه نخست سال ۹۱ تا ۹۴ مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، در بین این چهار گروه اصلی این طبقه‌بندی، که شامل «کالاهای سنتی و کشاورزی»، «کلوخه‌های کانی فلزی»، «کالاهای صنعتی» و «کالاهای طبقه‌بندی نشده» است، «کلوخه‌های کانی فلزی» با رشد منفی ۳/ ۷۳ درصدی کمترین رشد را به خود اختصاص داده است. صادرات کالاهای صنعتی که بیشترین سهم را در بین این گروه‌ها دارد، ۵/ ۱۱درصد افزایش یافته است. همچنین ارزش دلاری صادرات کالاهای سنتی و کشاورزی معادل ۹/ ۹ درصد و کالاهای طبقه‌بندی نشده نیز ۵/ ۲۵ درصد کاهش یافته است.

طبق این گزارش، سهم کالاهای مختلف صنعتی از ارزش صادرات گمرکی طی دو ماه منتهی به اردیبهشت 94، نسبت به دوره مشابه سال گذشته، تغییر محسوسی نداشته است. فرآورده‌های حاصل از نفت و گاز، مواد شیمیایی و مواد پلاستیکی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند که در مجموع حدود 5/ 64 درصد از ارزش صادرات گروه کالاهای صنعتی را شامل می‌شوند. طی دو ماه منتهی به اردیبهشت 94، رشد فرآورده‌های حاصل از نفت و گاز 5/ 13 درصد، رشد مواد شیمیایی 5/ 18 درصد و رشد مواد پلاستیکی نیز 6/ 19 درصد بوده است. از سوی دیگر، در دوماه نخست سال 94، سهم ارزشی میوه‌های تازه و خشک از کل صادرات کاهش یافته و از 5/ 45درصد در دوماه نخست سال 93 به 8/ 34 درصد رسیده است. ارزش صادرات این گروه از کالاها با 1/ 31درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 248میلیون دلار رسیده است. سهم سبزیجات و نباتات نیز در صادرات دو ماه سال 94 افزایش یافته است.

روند واردات کشور

براساس بررسی‌های انجام شده در گزارش موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، در دوماه نخست سال ۹۴، واردات کشور ۹/ ۱۹درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. بررسی واردات بر اساس نوع کاربرد نشان می‌دهد که در مدت مذکور واردات کالاهای سرمایه‌ای ۵/ ۱۷ درصد، کالاهای واسطه‌ای ۴/ ۲۱ درصد و کالاهای مصرفی نیز ۲/ ۳۳ درصد کاهش را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده‌اند. وزن کالاهای وارداتی در دوماه منتهی به اردیبهشت سال ۹۳ نیز برابر با ۶۴۲۱ هزار تن بوده است که با کاهش ۵/ ۱۳درصدی در دوماه نخست سال ۹۴ به مقدار ۵۵۵۶ هزار تن رسیده است.

این گزارش همچنین با بررسی وضعیت نرخ رشد ماهانه واردات گمرکی برحسب نوع مصرف نشان می‌دهد، رشد منفی واردات اقلام واسطه‌ای که به‌طور معمول بیشترین سهم از کل واردات کشور را تشکیل می‌دهد، از بهمن ماه سال 93 آغاز شده و تا اردیبهشت 94 ادامه یافته است. این روند برخلاف روندی است که واردات این نوع کالاها از فصل چهارم سال 92 تا فصل سوم سال93 تجربه کرده است. واردات کالاهای مصرفی نیز از مهر سال گذشته روند کاهشی داشته است، به‌طوری‌که در اردیبهشت امسال با 6/ 29 درصد کاهش نسبت به اردیبهشت سال گذشته مواجه شده است. واردات اقلام سرمایه‌ای نیز در اردیبهشت ماه سال 94 از افت 3/ 26 درصدی برخوردار بوده است.

از سوی دیگر، واردات صنعتی کشور در دوماه نخست سال ۹۴، معادل۶/ ۷۸ درصد ارزش کل واردات را به خود اختصاص داده، در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳/ ۲۲درصد کاهش در ارزش را تجربه کرده است. این رشد منفی در شرایطی حاصل شده که نرخ‌های رشد متناظر در دوماه نخست سال‌های ۹۱،۹۲ و ۹۳به ترتیب منفی ۴/ ۲۲، منفی ۷/ ۲۳ و ۷/ ۳۱ درصد بوده ‌است.

همان‌طور که این موسسه بررسی کرده است، پنج رشته فعالیت اصلی که در مجموع 3/ 66 درصد از واردات صنعتی را به خود اختصاص داده است، عبارتند از: ماشین‌آلات و تجهیزات، فرآورده‌های غذایی، مواد و فرآورده‌های شیمیایی، وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر و همچنین فلزات پایه. به جز گروه ماشین‌آلات و تجهیزات که در دوماه نخست سال 94، شاهد افزایش 7/ 11درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است، در چهار گروه دیگر واردات کاهش یافته است، به نحوی که واردات فرآورده‌های غذایی به میزان 1/ 49 درصد، مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی معادل 6/ 14 درصد، وسایل نقلیه موتوری 2/ 29 درصد، تریلر و نیم تریلر و فلزات پایه نیز 9/ 16 درصد کاهش یافته است. همچنین با توجه به بررسی‌ که در این گزارش در ارتباط با ارزش دلاری واردات در گروه‌های مختلف کالایی برای دو ماه نخست سال‌های 91 تا 94 انجام شده است، طی دو ماه منتهی به اردیبهشت سال 94، در این دوره، به استثنای گروه مواد خام غیرخوراکی و مواد معدنی و سوخت، ارزش واردات سایر گروه‌ها نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش یافته است. از سوی دیگر، براساس این گزارش قیمت هر تن کالای وارداتی در اردیبهشت ماه سال 94 نسبت به اردیبهشت ماه سال گذشته به میزان 4/ 16 درصد کاهش یافته است.