عزم اوباما برای آشتی با دشمن 50 ساله

گروه جهان: پس از گذشت نیم قرن از روابط خصم‌آلود سرانجام واشنگتن و هاوانا تصمیم گرفتند یخ روابط را بشکنند و سفارت‌های خود را در خاک یکدیگر بگشایند. بر همین اساس، دیروز توافقی میان روسای جمهوری دو کشور صورت گرفت که بر اساس آن زمان بندی بازگشایی سفارت‌ها اعلام خواهد شد. به گزارش نیویورک‌تایمز، بازگشایی در فضای روابط دو کشور پس از آن صورت می‌گیرد که باراک اوباما در ماه دسامبر اعلام کرد که خواهان از سرگیری رابطه با هاوانا است. این در حالی است که مقام‌های دو کشور از ۶ ماه قبل و در مذاکراتی نفسگیر در حال رایزنی و کار روی جزئیات و نحوه بازگشایی سفارت هستند. برخی مقام‌های آمریکایی از همزمانی بازگشایی سفارت آمریکا در کوبا و مذاکرات هسته‌ای غرب با ایران ابراز شگفتی کرده و آن را حامل پیام می‌دانند. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «قرار است جان کری- که در وین به سر می‌برد و در حال مذاکره بر سر پرونده هسته‌ای ایران است- زمان دقیق بازگشایی سفارت را مورد بررسی قرار دهد. به همین دلیل قرار است جان کری در ۲۲ جولای برای بازگشایی احتمالی سفارت آمریکا در کوبا به این کشور سفر کند.»


دوایت آیزنهاور، رئیس‌جمهوری آمریکا در سال 1961 اندکی پیش از ترک کاخ سفید و در واکنش به تنش‌های روزافزون با حکومت انقلابی کاسترو رابطه با این کشور را قطع کرد. آیزنهاور تحریم‌های تجاری‌ را بر کوبا وضع کرد که پس از او جانشینانش هم آن را ادامه دادند و این دو کشور همسایه بیش از 50 سال است که با یکدیگر رابطه نداشته و فضای ارتباط میان دو کشور به شدت خصم آلود بوده است. ایالات‌متحده دارای پایگاه یا دفتر دیپلماتیک محدودی در هاوانا است که دفتر حفاظت از منافع نامیده می‌شود؛ این پایگاه همان ساختمان 7 طبقه‌ای است که تا سال 1961 به‌عنوان سفارت این کشور مورد استفاده قرار می‌گرفت و در حوالی اسکله «مالکون» قرار دارد. پس از سال‌ها حضور اندک در سفارت در کشوری که دشمن آمریکا بود، این مکان به شدت فرسوده شده است. وزارت خارجه آمریکا می‌گوید به 6/ 6 میلیون دلار نیاز است تا ساختمان بازسازی شده و به مکانی مناسب برای سفارتخانه تبدیل شود.


برخی جمهوری‌خواهان که مخالف هر گونه رابطه با کوبا هستند و آن را «ستایش از دیکتاتوری» می‌نامند تلاش دارند تا مانع تامین مالی برای بازسازی سفارت در هاوانا شوند. منتقدان همچنین می‌کوشند تایید سفیر جدیدی را که اوباما برای کوبا معرفی می‌کند،وتو کنند. ایالات‌متحده دیپلماتی شاغل در هاوانا دارد به نام «جفری دو لورنتیس» که در صورت لزوم می‌تواند به‌عنوان کفیل سفارت انتخاب شود. او در رده سفیر قرار دارد چرا که در سازمان ملل خدمت کرده و سابقه دستیاری وزارت خارجه را هم در کارنامه خود دارد. او در هاوانا به‌عنوان رئیس بخش اقتصادی- سیاسی دفتر حفاظت از منافع فعالیت می‌کند. کوبا هم در واشنگتن و در منطقه آدامز مورگان دارای دفتر است که می‌تواند به‌عنوان سفارت ارتقا یابد. در ماه مه، کوبا اعلام کرد بخش بانکی خود در این دفتر را فعال کرده است و این پیش‌شرط بازگشایی کامل سفارت است.


به نظر می‌رسد کوبا هم در حال آماده‌سازی برای بازگشایی سفارت است. این کشور به پیشواز برخی تغییرات رفته است. به قول معروف جلوی خانه خود را جارو کرده، حصارها را از نو رنگ‌آمیزی کرده است و پرچم جدیدی را هم برافراشته است و منتظر روزی است تا بار دیگر پرچم دو کشور از میله آهنین به اهتزاز درآید. به گزارش نیویورک‌تایمز، در صورت بازگشایی سفارت‌های دو کشور، از یکسو کوبا از لیست کشورهای سیاه آمریکا خارج خواهد شد و از سوی دیگر فضای اقتصادی جدیدی در این کشور گشوده می‌شود. این دیدگاه در میان برخی کارشناسان وجود دارد که دولتمردان این آخرین بازمانده کمونیسم به این نتیجه رسیده‌اند که با ایدئولوژی دُگم چپ‌گرایانه کمونیستی- سوسیالیستی نمی‌توان با جهان تعامل داشت. کارشناسان می‌گویند اگرچه برادران کاسترو دیر به اشتباه خود اعتراف کردند و دیر به «بازار آزاد» و «اقتصاد آزاد» روی آوردند؛ اما این تاخیر 50 ساله هنوز هم قابل جبران است. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «تنها کشورهایی که واشنگتن هنوز با آنها روابطی خصمانه دارد عبارتند از بوتان، ایران و کره‌شمالی؛ هرچند کشورهای دیگری هم هستند که آمریکا رابطه‌ای با آنها ندارد یا فاقد سفارت در آن کشورها است.» نیویورک‌تایمز با خوش‌بینی می‌نویسد بازگشایی در روابط هاوانا- واشنگتن که همزمان با مذاکرات هسته‌ای ایران است، تجربه‌ای را پیش روی ایران و آمریکا برای کنار گذاشتن اختلافات و نزدیک شدن به یکدیگر قرار می‌دهد.


نیویورک‌تایمز همچنین با اشاره به اینکه اوباما در سال ۲۰۰۸ وعده نزدیکی به دشمنان آمریکا را داده بود، می‌نویسد آغاز مذاکرات هسته‌ای با ایران و بازگشایی در فضای رابطه با کوبا تداوم همان فلسفه‌ای است که اوباما در آغاز ریاست جمهوری خود اعلام کرده بود. این گزارش می‌افزاید اکنون که اوباما تنها دو سال وقت دارد تا به این ماراتن خاتمه دهد اما همچنان می‌کوشد تا دست کم در دو پرونده (ایران و کوبا) موفقیت‌هایی کسب کند. کسب موفقیت می‌تواند به دموکرات بعدی که وارد کاخ سفید می‌شود دست برتر داده و حتی احتمال اینکه ساکن بعدی کاخ سفید باز هم دموکرات باشد، بیشتر خواهد شد. با این حال، منتقدان آمریکایی می‌گویند اوباما بسیار مشتاقانه به دنبال تعامل با کشورهایی است که هیچ اشتراکی با منافع و ارزش‌های آمریکا ندارند. منتقدان می‌گویند بازگشایی روابط دیپلماتیک با هاوانا تنها یک مزیت دارد: تقویت دولت رائول کاسترو. آنها می‌گویند برادران کاسترو بدون اینکه دست به اصلاحاتی دموکراتیک بزنند یا بهبودی در زمینه حقوق بشر به وجود آورند به یکباره وارد رابطه‌ای وسیع با آمریکا می‌شوند. در ماه ژوئن مارکو روبیو- که خود یک کوبایی تبار است و نماینده جمهوری‌خواه از فلوریدا است- در نامه‌ای به جان کری تهدید کرده بود که با انتخاب هر سفیری مخالفت خواهد کرد مگر اینکه حقوق بشر، مساله تروریسم و ... در روابط با کوبا حل شود. او تهدید کرده بود نامزدی هر سفیری را وتو کرده و به شدت با او مخالفت خواهد کرد. موافقان اما بازگشایی سفارت را مرحله‌ای جدید در روابط دو کشور ارزیابی می‌کنند که باید همکاری کنگره را به دنبال داشته باشد. موافقان می‌گویند کنگره باید محدودیت در سفر و محدودیت‌های بازرگانی با کوبا را کنار بگذارد. با این حال، این موافقان که در گزارش نیویورک‌تایمز نامی از آنها برده نشده است بحث بازگشایی در روابط با کوبا را حامل پیامی برای تهران می‌دانند. آنها ابراز امیدواری می‌کنند که همین تجربه در رابطه با تهران هم رخ دهد.